Kaynak: TÜSTAV - Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı Arşivi
Fransız Hükümeti Değişiyor
Paris radyosunun bildirdiğine göre, Fransız Başvekili Bidault istifa etmiştir. Yeni hükümet son seçimlerde 139 mebusla başta gelen Komünist Parti* si Umumî kâtibi Maurice Thoıez tarafından kurulması ihtimali kuvvetlidir.
v. .......... y
Ekonomik, Sosyal ve Siyasal Alanda Kol ve Kafa İşçisinin Davalarını Güder
Sene : 1 Sayı 14
ŞİMDİLİK CUMARTESİ GÜNLERİ ÇIKAR
Fiyatı 10 Kuruştur.
30 Kasım 1946
Sendikaların Resmen
Tanınmasına Doğru
----------------■ ■ ■ ■--------------
Emekçiler sınıfının müstakil teşebbüsile vücut bulmuş ve daha ilk adımlarında çok önemli gürbüz bir bir içtimai hareket şeklinde kendini göstermiş olan sendikalarımızın, hak ve ödev lerinin resmen tanınmak üzere olduğunu umûmi efkâr Cumhuriyet Gazetesinin 25 Kasım sabahı yayınladığı bir yazı ile öğrendi.
Bu yazı okuyuculara, heyecan uyandırıcı büyük puntolarla dizilmiş başlıklarla arzedilmişti. Bunlarda mevcut -sendikaların kapatılacağından, yasak edileceğinden bahsediliyordu. Takib .. -
edilen maksad aşikârdı: İlgili ^il®r.în “?Te.k . •
muhitlerde ve işçi sınıfı arasında hoşnudsuzluk ve endişe uyandırmak, karışıklıklara sebebiyet vermek isteniyordu. Emekçilerin olguu şuuru bu provokasyonu neticesiz bıraktı.
Fakat bu gibi tahriklerin tekerrürünü önlemek için, Istan-bul Cumhuriyet Savcılığı in, Matbuat Kanununun, metinlere aykırı tahrik âmiz başlıklar koyan gazeteler hakkındaki hükümlerine göre, takibât açmakta gecikmiyeceğini umuyoruz. Bu istikamette ayrıca harekete geçmek Sendikalar Bir liginin de hakkı ve ödevidir.
Asıl kanun tasırısma gelince; göz kamaştırıcı Sendika hare keti vakıasını firenlemek ve bir kanun çerçevesi içine almak ihtiyacından doğma bir teşebbüs karşısında bulunduğu muz anlaşılmaktadır. Bu vesile ile —sendikalar resmî bir mev cûdiyet kazanıyor ve kendilerine muayyen bazı haklar tanılıyor. Bu hiç şüphesiz memle ketimiz emekçi sınıfının gösterdiği olgunluk, şuur ve teşe-b büs kabiliyetinin, ve bu yüksek vasıflar sayesinde uyandırdığı büyük hareketin zarurî kıldığı bir zaferdir. Fakat bu henüz daha, taimin edici bir zafer sayılamaz.
İşçi arkadaşlarımız, girişmiş oldukları teşkilâtlanma hareketinin hızını her an arttırmak ve hamlelerini sıklaştırmak su retile, Meclisten çıkacak kanunu ilk tasarıdan daha ileri ve kendi sınıfı teşkilâtlarının sur’ atle gelişmesine daha uygun bir şekil ve mahiyet almasını sağlıyabilirler.
Muhakkak, Mürteci temayül-lü guruplar, kanunda sendikaları her hususta felce uğratacak değişiklikler yapılması ellerinden geleni yapacaklardır. Biz şundan eminizki, mevcut sendikalarımız ve onlarla arkasındaki işçi kütleleri Maclis tartışmalarını uyanık ve her dakika hazır bir tarzda takib edecek, görüş ve isteklerini açıkça ifade edecek olurlarsa, samimî demokrat meb'usların da bunlara uygun müessir çıkışları ve teklifleri sayesinde, kanunun,
.1
j Cumhuriyet Ga : tzetesî hakkında : t dava açılıyor :
leri hakkindaki haberi (Sen- * dikalar lâğvediliyor) tarzında 4 iri puntolu başlıklar altında ( neşreden Cumhuriyet Gaze- ( tesiniu, bu hareketi işçi mu- ( hitleriııde teessüfle karşılan ( mıştır. Yeni kanun tasarısın ( dan bu haberin tama* ( men aksine olarak. Sendika- ( lamı resmen tanınacağı neti- ( cesi çıkmaktadır. Cumhuri- • yet Gazetesi, bu hareketi ile belki de kendi arzusunu izhâr etmiştir. Yalnız Gazete Ma buat Kanununun, metinlere uymayan başlıkları ko yanlar hakkindaki Cezai hü-küml ri unutmuş görünüyor.
Nitekim, haber aldığımıza göre, İstanbul İşçi Sendikaları Birliği, işçi muhitlerin-• (erinde infial ve teessür u-> yandıran bu hareketinden do-■ layı, Cumhuriyet Gazetesini - mahkemeye verecektir.
lî
♦
: :
i.
bağımsız sendikalar hareketinin gelişmesine engel olacak şekilde, Meclisten çıkması önlenebilecektir.
Bugün tasarıda ilk gözümüze çarpan, işçilerimizin kabul ede-miyecekleri noktalara kısaca temas etmekle iktifa edeceğiz.
Evvelâ tasarının adını ve in
Lâf karın doyurmuyor,
İşçi ücretlerine zam istiyoruz.
-------------♦♦♦♦♦♦-----------
İşçi ücretleri ile memur maaşları arasında aşağıda yaptığımız kıyaslamayı Çalışma Bakanlığı her halde gözden geçirmelidir.
Amerikada 400,000 işçinin grevi devam ediyor.
Amerikada geçen hafta 400 bin amelenin iştirakile ilân e-dilen Madenciler Grevi devam etmektedir. Kömür İşçisinin işi bira iması Amerikanın bütün Sanayi şubelerinde, demir yol lamda ve vapur nakliyatında derhal tesirini göstermeğe başlamıştır. Bunun neticesi olarak her sahada yüzbinlerce amelenin işsiz kalmı-sı tehlikesi de baş göstermektedir. Çünkü kömür bulamiyacfk olan fabrika
lar çallşamiyacak, nakil vasıtaları işliyemiyecek, hat â şehirler ışıksız kalacaktır.
Bu tehlikeleri gören Amerikan Hükümeti bir yandan, elindeki kömür stoklarını gayet ihtiyatlı kullanmağa karar vermiş, diğer taraftan da grev emrini veren sendika başkanı John Le-wis’ı mahkemeye vermiş ve başkanın mahkemesine başlanmıştır.
Maden Sanayi İşçileri Sendikası
I
kongresi toplanıyor
İstanbul maden işçileri işçileri sendikası ilk fevkalâde toplantısını 8 Aralık 946 Pazar gü nü yapacaktır. Kısa zamanda oldukça kuvvetli bir inkişaf gösteren bu sendikanın ilk toplantısının mühim olacağı anlaşılmaktadır.
Sendika Mes’ul Kâtipliğinin tebliği şudur:
İstanbul Maden İşçileri Şen-
dikasıııdan :
Sendikamız nizamnamesinin 13 üncü maddesi gereğince olağanüstü toplantısını 8 - 12 • 946 Pazar günü saat 14 te Beşik-taştaki Sendikalar Birliği salo ııunda yapacaktır. Sendikacı ar kadaşlarııı o gün ve saatte sa atte hazır bulunmaları rica olu nur.
Sendika Mes’ul Kâtib Hulusi ALGAN
i
İşçi ücretlerine zam yupılmu-Şl zaruretini ilk sayımızdan beri C.H.P. Hükümetine duyurmağa çalışıyoruz. Hesaplar yaptık, sıra sıra rakamlar verdik. Herşeyi yalanlamak mûtad olduğu halde, ne hesaplarımızın /anlışlığı ileri sürüldü, ne de rakamlarımız çürütüldü. İşçi sınıfının hayat pahalılığı karşısındaki durumu apaçık meydanda olduğu için, bir başka taktik, “sükût„ taktiği tercih edildi. Son haftaların nutuklarında demeçlerinde, radyo konuşmalarında işçi ücretlerine bir kaç satırla olsun dokunulmadan geçildi. Bu sükûtun daha ne kadar süreceğini kestiremeyiz. Amma biz, yeni yeni hesaplar, kıyaslamalar yapmaktan, rakam lar vermekten usanmıyacağız. Mesele Türk İşçisinin ekmeğiyle ilgilidir.
Aşağıda aylık işçi kazançları ile memur maaşları arasında, kısa bir kıyaslama yapacağız. Yalnız, hemen söyliyelim ki, memur maaşlarına yapılacak zamları ancak sevinçle karşıladık. Az maaşlı, fakir memurların bayat şartlarını yakından (Devamı Sayfa 2 de)
re ış
T
vereııleride içine almasını siz buluyorul. İş verenler, sen tepeden tırnağa kadar teşkilâtlı bir sınıftır. İşçilere karşı kendilerini müdâfaa etmek için teşkilâtlanmağa muhtaç zavallı iıısanlarfdeğildirler. Cemiyetler kanunu çerçevesi içinde teşkilâtlanmak, kendileri için kâfi ve vâfidir. .Cemiyetler kanunu hükümlerine aykırı olarak, sendika kurmak isteyenlerin, yirmi kişilik bir kalabalık hâlinde müracaata mecbur tutulmalarımda güçlük çıkarmak kabilinden s ndikalara karşı düşmanca’ bir^tedbir sayıyoruz. Hiç şüphesiz sendika lar kısa bir zamanda yüzlerce ve binlerce 'işçiyi etraflarına toplanmağa namzet [teşekküllerdir Fakat kurucu olarak ortaya atılmak bahis - mevzuu
Devamı 2 inci sayfada
SENDİKACI
S av fa 2
30 Kasım 1946
Dünya işçi hareketleri
♦♦♦♦*♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦AAAAAA *4 AA AAAAAaaaa^.^.
Yugoslavyada :
Harpten evvel Yugoslav sendikaları birbirini takip eden re-aksiyoner hükümetler tarafından kapatılın ş. Kurtuluştan sonra yeni ve hür bir tredünyonlar birliği hareketi bu suretle etti. Bir sene evvel bu 650000 azası varken 800000 e varmıştır. En sendikalar, demi.- yolları işçileri sendikası (105000 azası ziraat işçileri sendikası azası vardır) mensucat sendikası (70000 azası
inkişaf birlikte bugün mühim
vardır) I (100000 I işçileri _______________________ vardır). ‘ Parlemento sendikalarla işohlıgi ( yaparak mcchstcn İçtimaî sigorta. ücretli tatil, çıraklık, hamile kadınlar için îıaıır.lden evvel ve hamilden sonra tazminat kanunlarım çıkarmıştır, şadınlar için erkeklerle müsavi ücret kabul edilmiştir.
Hindistanda :
Son aylar zarımda Hindistan büyük grev dalgalarile çalkalandı. MadrasU 43,000 demir yolu işçisi üç haftadar.beri grev halindedirler. Polisin grevcilere ateş açınası neticesi Bombay da 9 ve Madrast ı 4 kişi ölmüştür.
jiu siyasî ve sanayi ayaklan-/ malarda Hmdistanın m iyi teşkil.imiş birliği Olan “oütun Hindistan tredünyonlar kongresi (i. U.-C.) gerek kaza miktarım gerekse nüfusunu çok arttırmıştır Harp günlerinde’ resmi İngiliz rne nurları bu birliği dağıtmak istemiş er fakat muvaffak olmamışlardı. Bunun üzerine İngl.z hükümeti N. N: ROZ ve onun «radikal demokrat^ part sinin liderliği altında “Sanayi amUe birliği„ ni kurdu. Hindistan hükümeti de bu “Sânayi amele birliğinin» bütün Hindistan tredûn-yonlar kongres „ kadar Hin', a-rnelesini temsil ettiğini, bu sebeple iki teşkilâtta d ı amele konferanslarına mü n-. ssil gönderi m-lecekîerini ilân etti. Bu .dd.aıar teKrar Londrada toplanan dünyonl ır koafetaunda kn sürüldü. Ingiliz tredünyon liderlerinin birçoğu d -.ha evv»1 ikna CHimiş uldu.J ;iı »Çİn “San ıyı «-. mele brliğiııi» tuttular.
Bu manevralar Hindistanda büyîik bir hayretle karşılandı. “Bütün Hindistan amele birliğinin,, Aztıs ndan olan Amhetkar ııı ceyanalına göre N. N. ROZ İngiliz hükümeti tarafından 1000 stcrlingle . u iş’ memur edilm ş-Lir. Bu havadis Hindistanda ya-yuması ı.m.lv atasında o kadar büyük hir n-.-f -t uyandırır ki, Hiı.i hiikûmd.i .( yceaı.ı '.ıştır-ır.ak için ' 1- .>x)»a*mda L -ı. İra ya mümessil göndere! ikc> ilâ'..a mec ur oidu. Fakat amek mümessilleri ı.i-ı S. Jvshı’nıı bu hususta neşre.tiği raporu nihayet hükûni' ttc kaoule mecbur oıdu. Bu rapor “Sanayi amele birliğini1’» Hmdistm amelesini temsil ettiği iddiasının sahibi olduğunu, bu teşkilat uydurma bir teşkilât olduğu gibi gösterilen aza miktarının da v-. tan olduğu, isimleri gösteriltn bırçoK şendi kalanıı senelerce evvel kapandığını, azalarının senelerdenken dağıldığını ve ûşkdata on para vermediklerini deill.rile bildiriyordu.
Bu raporun neşriyle ım-ylma gekn is kanda İm neticesi olarak Hindi t m hükümeti “Sanayi a- ■ mele birliğini. „ Saı ayı amele ,
(1
4
teşkilâtına mümessil göndermelerine müsaade etmişti. Bu sahte birlik azalan böylece red edildikten sonra, İngiliz tredünyon-lar konferans.na. giden «Sanayi amele birliği > mümessillerinin Hindistan amelesini l.onrada temsil edemiyecekleri anlaşıldı.
Sendikaların tanınmasına doğru (liaş makaleden devam) olduğu zaman bir çokları • ekseriya vâhi, türlü sebeplerle -çekingenlik gösterebilirler. Bu zaafı hoş görmek lâzımdır. Tecrübe göstermiştir ki, 3 - 5 kişinin teşebbüsile kurulan bâzı sendikalara bir hafta on gün içinde âdeta hücum edercesine bir kac yüz kişi yazılmıştır. Buna mebni, kurucular sayısını 5 - 7 olarak tespit etmek mu*
Cenubî Afrikada :
Altın mâdenlerinde çıkan (Af-
»ika madencileri) grevine yardım 4 vafık olacağı kanaatindeyiz, ettikleri bahanesile Johannes-burg’ta 45 komünist mahkemeye verildi. Grev esnasında polisin yaptığı sert muameleler ve evlerin araştırılması ahali arasında nefret uyandırmıştır.1
Grevcilerin Uçukça iddia ettiklerine göre Smuts hükümeti her gün biriz daha fazla bir polis hükümeti haline gelmektedir. Buna karşı ileri görüşlü münevver-Icr ve amele sınıfı, birleşerek, bir (Halk Müdafaa Kvmitesı) kurmuşlardır. Komilje. madenciler grevidne yapılan masraflarla, grev esnasında olisnı öldürdüğü işçilerin ailelerine ve yaralı lara yapılacak yardımı, karşıla mak üzere halktan vardım istemiştir.
İranda :
İran hii hû met i bir İş Kanunu hazırlamıştır. lş;îyi korumak i-çin alman yeni tedbirler, işçilerin İran siyasetinde tesirlerinin altlığını göstermektedir. Eskiden işçinin iş saatleri tahdit edilmemişi;. Yeni kanun 43 saatlik iş Kaltağını, iazla mesai için ödenecek ücrete % 35 zamınedilmc-si mecburiyet ni, 6 günlük hafta için 7 günlük ücıet ödenmesi, işçiye tat»l verilmesi mecburiyetini koymaktadır.
• •
Konferans
İşçi kulübü kültür kolu tarafından tertiplenen koııf ransla-rin birincisi Dr. Hulusi Dosdoğru tarafından verilecektir. Konferans İ -12 - 945 Fazar günü saat 14 te kulüp
loııuudadır. İşçi ar gelmeleri
i vb tamiri
İhtadır.
Ucuz el
I Beşiktaş Hasfırcı caddesi >k-
ar-
dr
maz çeşme sokak No. 1 Terzi Fethi ve Jirayr, Sendikalı kadaşlura sağlam ve ııcu^bir ücretle elbise dikim ve tamiri-
FİKİR
lanı tırmîblt
5.4A /İT ve TENKİT
DERGİSİ
n
et cü
A o
rkaduşh darını göı
Yedinci Sayısını Okuyunuz
---John Steinbeck ----
SardaSya Sokağı
l' Canery Row)
Büyük Amerikan edibinin bu *o:ı romanını Behice Boran'ın tercümesinden okuyunuz
l25 karuf
BATI YAYINI P. K. 18 Şişli -----
İşçi ücretlerine zam istiyoruz
Sendikaları1’ yalnız kendilerine âzâ olanlar adına hareket, edilebileceklerine ve kollektif mukavele akdedebile-ceklerine dair olan hüküm ta ınamile yanlış ve millî menfa atlere zararlıdır. Sendikalar emekçiler arasında muayyen bir zümre için imtiyazlı bir durum yaratmağa mahsuz teşekkiiler değildir. Bilâkis işçilerin İktisadî durumları en kötü menf atlerini korumak imkânlarından en mahrum geniş tabakalarının insafsızca soyulmalarına ve ezilmelerine son vermeği esas Ödev leri sayarlar. Halbuki tatilleri bahis mevzuu olan bu geniş işçi tabakalarının çoğunluğu, •
hatta en ileri sanayi inenle ketlerinle bile ancak. ıv.r. te reddCülerden salianhlar l .n sonra, bir sendikaya â.-.â clmağa karar verirler. Aza olmasalar bile, oniarn. haklarını da koru-
. mjk lâzımdır. Sendika bir me-talip ği z-düşü şube bir (
elde o işi nin t bilin
şank
muin
velc) değil
Siyasî partilerde faal bir rol o. .ıyanlarl, mensnb oldukla® sendika arasının ekseriyeti ta ; rafından seçilseler bile, ke »ar ! sendikalarında mesul bir vazite
[ hareketinin başına geçti-man, yalnız kendi azasım nmez. Mıjayyen bir sanayi >i işçile/i için, muayyen ılışma ve yaşama şartlan etmeği Aüşünür; şu halde etme veya sanayi şubesi* ekmil işçilerini temsil edeplidir Bir işletmede çakırın mühim bir i ısminA şu-ı olmayan (kollektif mukabil adı taşımağa iâyık dir.
kabulünden men etmek, çok
serbestliğini sınırlayan, Ana ya-gayretidi
Bum (
(Bas tarafı birincide) biliyoruz. Son zamanların, bu fakir memurları yoksulluktan kurtaramıyacağınu da kaniyiz. Bu zamlarla meydana gelecek olan alim kabiliyetini bir lokmada yutmak üzere, sermayenin fiyatlara daha geniş ölçülerde zamlar yapmağa hazırlandığı kimsenin gözünden kaç manyaktadır.
♦ ♦
*
Bilindiği gibi, Memurlar on beş barem derecesine ayrılıyor lar En çok kazanan memur’un I eline bugün 546 lira geçiyor, i Zamdan sonra bu mikdar 631 J (Ankarada 684) liraya çıkacak-| tır. En az kazanan memur ise i bugün aldığı 75 liraya mukabil I i08 (Ankarada 121) lira kaza-* ı nacaktır.
'ı Bu rakamlara beher çocuk (■ için bugün verilmekte olan be-ı şer lira ile yıl
verileceği bildirilen onar liralık çocuk zuulâri dahil değil* i dir. Gerek bu I
; inekle, gerek çocts tekrarlamakla tıî.n
1 m gözde büyüt nek|
t «uluslu
i
i
I
Çalışma Bakanlığı bugüne kadar başka istatistikler neşeet-miş olsaydı elbet onlardan da faydalanırdık.
“1942 İş İstatistikleri,, ayrı ayrı iki yoldan yürünerek elde edilen ortalama gündelikleri gösteriyor. Biri iş kazaları do-layısiyle, öbürü 1938 ve 1943 yıllarında yapılan anketlerle el-I d- edilen ortalamalar. İlkine | göre, 194’» ortalına gündeliği İ 165 kuruş, ikinci-.iııe göre ise ■ 214 Lıırııctt»^ Ris^»;-.J..ı.: -—
rakamları ver-eu’ic zamlarını ıemur maaşları -; istiyor de-_îı bir ailenin en mübrem ihtiyaçlarını karşı-Uyabilmesi için e naz o00 liraya ihtiyaç bulunduğu düşünülürse, yukarki yüz. liraların, iki yüz liraların da n‘kadar biça'c ol-olduklarj kolayca anlaşılır.
Bir de memurların türlü derecelere ayrılış nisbetlcrini görelim. Elimizdeki rakamlar 1939 yılı durumuna aittir. İstatistik Umum Müdürlüğü son yılların memur istatistiklerini neş et-
tanuna «oyan, . yüksek memur, işçi sendikalarının her halde burjuva parti-! lerinin idarecilerinden kendile--Hnyol gösttrrn
veçe'derini Wuni ederi ii kilâ jçi i.şç|partileri ı larRii du böyle şerefli namaatdu tu,;iırum etnıeâ şüntuüş o?8 lir. Mccl.liı dindar kan.ınUııa ihâk.m ta
sı kaldırmayı tercih edeceğini, bilmem inaııabilirmiyi/l
Değişmesi gereken diğer bir madde de Bölge Sendikalar Birlisterine girme kararlarının sendika umu: î toplantılarında üçte iki ekseriyetle veri inesi mecburiyeti;.i koyan 6 inci maddedir
Gerçi bunun amelî bir mahzuru yoktur. Zira bu çeşit kararları Sendikalar, ekseriya it-fakla verirler. Faköt neden demokratik mutlak ekseriyet bu meselenin de halline yetmesin? Yoksa bu yüksek derecedeki teşkilâtlanmaların, küçük ckai-
I
istatistiklerinden de bu mevzu- J da bir fikir edinmek mümkün- : dür. Bıı’istatisti’ lere ‘ öre yıı » va’lak hesap i00 - 150 lira s > lî rnıaşh memurlar, memur ye kûnun yüzde yanmır.ı. 70 -' J lira aslî maaşlılar yüzde iki buçuğunu, 40-60 lir h’clar % 10 unu, 25 -35 liralıklar J,'c.?6 sı ı, 20 liralı' lar %'6 ün", 15 lira aslî maaşlılar ise %27 sini mey-''—‘irmektedirler. Ucrerle-.......geçi ilmesi ve son yıllardaki terfi çıbıiKİu’dariyie, -—'--•■T ?-'r.--'br J-’-i nisbe.lcnr lartıuış, azığı !a!(i!?r azalmıştır, aşağı nerece olan ou beş li a asiî meaşta .i mamurla-
»r - - -- © * ’ - ••***
j 214 kuruştur. Elimizdeki rakam-I lar ilkinin hâkikata daha uygun olduğunu gösteriyo sa da, biz İkincisini, yani 214 kuruşu ele i alacağız Bundan 54 kuruş tıı-: tan vergiler çıkarılanca geriye 160 kuruş kalı-.
Burada memurlarinkinden tamam n farklı b r vaziyette karşılaşırız. Memurlar, resmi tatil günlerinde, hastalıklarında ve yıllık izinlerinde de tanı maaş Çaldıkları halde, îşç’lere-cümhu-riyet bayramı günü hariç- sadene çılıştı darı gürlerin y vmi-lyeleri verilir. Ücretli izinleri, gündelikleri Öde..en tatil ve bayramları yoktur “iş İstatistikleri,, m mleket vasat si ola rak 194> yılında 325 gün çalış-dığmı gösteriyor. O halde 160 kuruşu 325 giine çarp rak işçi-İnin 1945 deki yıl ı ( kazancını, bunu 12 ye bölerek de aylık kazancını hesaplayabilir-/ :
|:25 376 lira (yiilık. kazanç) 375
31 lira 30 kuruş (ayhk
kazauç)
Geçinme endekslerinin ı9 8 100 e nazaran umumî
olarak 347 ye, gıda masraflarında ise 459 a yükseldiği bir yıl
■ uiştir Bu. unla beraber '«38 '1?'“ TÛr,‘ 4fi*‘ İ5‘
.■ ....... . te ayda bu kadar para ile ge-
çirmiştir. 1944. 1945 ve 1946 İ yıllarında gündeliklerde artış-cöre yu ı ar olmamış değildir. Fakat, || memleket vasatisi itrbariyle, bu •lar gündelikleri (vergiler haı :) lıiç bir zaman 250 • ışun üstüne çı'ia munistir, ı ( G halde bugünkü ortalama ay-
I iı i kazancı :
I '/50x?35 : 2 - - 48 lira 12 kuruş ■lâra.'; lıes ıpllyabiliriz. Yıı-
I varlak hesap 50 lira. Bunu biz I de bol keseden °o!0, hayır 20,
■ haydi 30 ekleyelim: c :cr 65 li-
■ a. Halbuki, yukarda da görül-B düğü gibi, s lyıiarı bütün tne-B nçııriarin dörtte birini g-çme-| yen en aşağı barem dereees.n-• deai memurların ellerine bugün
■ Ankara’da 88, diğer yerlerde i 75 İra geçmektedir. Zamdan
sonra ise 121 ve 108 lira geçe-
- çektir ü'e.i.rar ediyoruz : bugü* bir ilenin 65 lira il , 75, 88, 121, j hattâ 188 lira ile geçinmesi de-inek, fertlerinin gibiden güne yıpranması, tükenmesi demektir.
Çalışma Bakanı, geçenlerde radyo ile yayınlanan konuşmasında şöyle diyordu ;
“işçimiz Türk işçisidir. Kaderi Türk milletinin kaderi i çindedir Giltikç gelişen bir dayanışma zihniyeti içinde geniş halk tabakalarının hayat sevi-yel rini yükseltmek ve teminatlarını artlırınaü amacımızdır.» Kulak ve dik, ücretlere dair te\ L» r r.i r.irye rastlamadık, a.'ı ;:n ( ;.‘a aı-ı.ıdaı*. “gcr.ıŞ alk f-ba aiarıı-.itı hayat s-vi_. e eı ir i yü s '.ime.,, amaçları ı oug’.ııe k d r ol 'uğu gi >i mi gerçek-[eşar?ce Aİcr.iiı sonn ık b. l-u ’’ ha. imiz değilir Aıırna, işçi ü retler»n«H hen rıı arttırılması yolııtda larek'te ğeçınesini Çalışma l>akan|igmdaıı istemek eloctle hakk mucir.
Yular.i 1 (yaslama Çaaşma Bakanlığınca ber halde gözden geç r.hilelidir.
rin, m?r'ur yekûnunun %' 0 sini geç aedigi- tahmin . ilebiliriz. Biz. %İ5 diyelim, yani dörtte bit. Btud rin i l na'-.ta oldukları ve m aş gibi
zam
iacak görüHüğ
il, ÇO!
da şiı
airesi
^zırlanıp ışma ği kurulduktan sonra Umum Müdürlüğünce yayınla nan “194, İş İstatistikleri^ ç karacağız. Telâşa düşülmesin. i943 den sonra ücretlerde artışlar olduğuı.u Su-.iay-’Ca. değiliz. Eu artışları du, hattâ fazlasiyle hesaba i.a-ucaği/. Resmî ra'.am'.ara itibar daha fazla olur diye bu t olu seçti . liyetler elde etille surelıle, önlenebileceğini düşünül i yor? I Iş çiler için buda bir fre. i uıe tedbiı idır.
Kanunda eksik olan hrsusla n da gelecek hafta anlatacağız. * SENDİKACI
İ
zaruauın-oı kanlı-istatistik ıia-nden
I
Sendika Gazetesi
Sayfa 3
3) Kasım 1946
Siyasî İcmal :
Yunanistanın İç Durumu [Nevyork’ta çıkan ETNİKOS KİRİKS=tbe National Herald gazetesinin 15 / 9 / 46 tarihli sayısında] The National Herald gazetesinin Yunanistan muhabirinin bildirdiğine göre ikinci dünya harbinden bitkin ve harap olarak çıkmış bulunan YunCnis* tanın sulbe şiddetle ihtiyacı olduğu muhakkaktır. Fakat bazı hadisat, tahrikat ve rnonarşik idare bu sulhu çoktan hak etmiş bulunan milleti mücadeleye devama mecbur etmektedir. Bir müddet önce Rodosta tahmil tabiiye amelesi adalı rumlar haksız muameleden dolayı İngiliz idare makamlarına itiraz etmişler ve İngilizler karşı adadaki esir kullanmak sureti muşlardır.
Halen Rodosta vasınd m kalına sayısız memur vardır. Hatta bir İtalyan hakim yunanlıları muhakeme edip cezalandırmak adir.
Yunaiıistandaki UNRA teşkilâtında çalışan Amerikalı sıtma mütehassısı Ride Yunanistan'daki İngiliz baskısının tahammül edilmez bir hale geldiğini ileri sürerek vazifesinden istifi etmiştir. Bu mütahassısın verdiği malûmata göre; Missuri eyaletinden ynnanistau halkına bir vapur dolusu inek hediye edil:: iş. Vapur Amerikadan pire limanına gelir gelmez rıhtımda bulunan bu işle vazifeli bir İngiliz zabiti derhal mala el koymuştur. Kaptan bu malların ancak Yunan iaşe bakanlığınca dağıtılabileceğini söyli-yerek bu bakanlığa müracaatta bulunmuş fakat bundan da bir netice çıkmamıştır
Bir büyük yunan idare adamı: (Bize ve hükümetimize ait bütün işleri hep ingilizler yapıyorlar. Bize görülecek iş kSımıyor) demiştir.
Yuııanistanda kralcı (moııfir şist) çeteler yangınları, katilleri ve yağmaları el altından yapmakta ve bütün bu anarşik tahrikleri EAM üzerine atmakladırlar. Yalfe adlı Amerikan nu-habıri Yunanistandaki geçen seçimler hakkında şu malûmatı verme İdedir:
Takviyeli jandarma ve polis müfrezeleri seçimlerin arifesinde köylere ve kasabalıra d. ğı-iarak tarama yapmışlar, demokrat \e solcu tanınan ne kadar vatandaş varsa toplayıp A.ıafiıı, Ayyaestratuis, Furus’... gibi adalara birer sudan bahane ile sürmüşlerdir Böylece köy jVe kasabalarda demokrat ve sol unsurlar bakımından başsız ve. rehbersiz kalan halk terrör altında krala zorla oy verdiril-ıueyc mecbur tutulmuşlardır. Bir bölgede 15,000 Kral aleyhtarı demokrat oydan mahrum > bırakılmıştır. Ayrıca Makedonya ve epirde dağlık bölgede yaşayan 120,0)0 Ellas da oydan mahrum bira' ılmıştlr. Hapiste, sürgünde ve dağdakiler dahil olmak üzere 2.6,0 0 Yunanlı oy haıice tutulmuşlardır. )iğcr taraftan bir E A M mensubunun verdiği malûmata göre Atina civarına dağlara çıkarılan asker sivil .-ılıkta şeh e gelerek sivil halk arasında onunla beraber oy k ulla.nmış ve ayrıca jandarma ve asker bir kere daha bu defada asker olarak kral için rey vermiştir. Yine aynı menbadan
buulara alrnanlari ile karşı koy-
Mosolini ital-vazife gören
Bez Fabrikasının Fikir Kutusu
Alnından öpülecek kadın işçi-Bunlara parti kavgası diyelim amma, ortadaki kudret helvasiyle dalama yoa ğurdu ne oluyor-Mısır ehramlarını kuranlar esir sürüleri değil müzik notaları imiş*
Önümde yürüyen işçiler:
Bayez.it ■ Çarşikapı yolunda yız. Bir erkekle bir kadın yan yana yürüyorlar. Erkek çıkışıyor:
— Bu işlerin mes’ulü sensin. Benim çotuğum çocuğum var. Sokaklara düşemetn.
Kadın soğuk kanlı cevap veriyor:
Arkadaş senin yaptığın dü pedüz işçi davasına...
İstifa edeceksen et.
Yanlarına sokuldu . Yardım etmek istedim. Kabul ettiler.
Bakırköy jbez fabrikasında işçi imişler. Bir se ıdika kur-muşlar. İkiside l.tırııculardan-mış. Usta basılar tazyike başlamışlar. Siz işten atılacaksınız diyorlarmtş. Işletn c müdürü de burası sümerbun tır, devlet sa yılı , siz. devletten uaha mı çv-işçilerin hakkı a koruyacaksınız? demiş. /
Fabrikanın müdürü Amerika-daki tedkik seyahatinden yeni dönmüş. Tulm-ış fabrikanın gi-
edinilen malûmata göre 60, 00 hükümet memuru >la çift oy kullanmıştır. Ayrıca tanınmış liberal Kolias, Areopolis te rnonar-şistler tarafından seçim arifesinde Öldürülmüş; Georgousis ve Karpetas da Samia yakınında yaralanmıştır.
İntihaptan önce mor arşist tc-rürcü Katsareas 10) avenesi ile beraber Sparta bölgesini haraca kesmiş ve o Sparta yakınındaki Vtonlama kasabasındaki 5 de okrUı boğazlatarak bu mıntıkayı emrine inkiyat ettirmiş ve bu sayede 5.-0 demokrata karşı ! rala 32,700 oy kazandirabilmiştir. Volas da Bisdas adlı bir monarsist halkı meydana toplayık içi r inden öl seçimin kontrolünü isteyen demokratı ftVlrerak h-nrîeŞ* sürükleyip öldürmüştür. Aynı Bisdas PrOtnı ve lic^vulv ritıdende Jl yunanlı,, i aynı se* hepten öldürmüştür, bu zer,a liberal partiden TachydromaS tarafından afişe edilmeğe başlandı. Fakat mennekerff» ileri gelenleri Ktscias r . sel
brasetme^nesini aksi tak( '.emlisinin h fpsedileceğiı i eHclranıoskı söllediter
Seçime hii(S Barıştıran v rpıRe hall.ı yıldırıp zorla r rini ellcrindeOLlan azılı norş istlerdeu b ide Sour
ete mul elis’i
doğru haber ulaştırmaması İçin evvel emirde öldüren bu kralcı büyücek bir kasaba olan Saris-saya girmiş Rex otele karargahım kurup herkesin gözü önünde istediği vibi t rröre devam etmiş mahalii idare ve ve ingilizler tarafından bütün tahrikatına göz yumulmuştur.
Anglo - Ameri'.an seçin, sonu raporuna gö e 2,000,000 ı bulan 21 inde ve 21 ııi dolduran erkekten ancak 1,700,000 i kanunen seçime işti ali edebilmiş geri kalan % 18,4 ü ise hapiste veya sürgünde olduklarından rey hakkın lan mahrum edilmişlerdir. i
riş kapısına bir “fikir kutusu,, takmış, işçi arkadaşlar, dilek ve şikayetlerinizi bu kutuya atıaiz, müessesemizin bütün işçileri sendika kurabilir ve kurulmuş sendikaya girebilir diye de imzalı bir tamim asmış.
—Peki sizin kavganız nedir? dedim.
Kadın işçi gürültüye papuç bırakmıyor Bütün tazyiklere göğüs germeğe hazır. Erkek işçi korkuyor; beni sendika kurdun diye işden atacaklar, ne-yaparım ben diyor.
Baş müdür fikir kutusu açar, sendikacıları feŞvik eder. İşletme müdürü gözünüzü açın, ben böyle şey istemem der. Kuruculardan erkek işçi korkar, kadın arkadaşına göz yaşı döker. Kadın işçinin sesi hâlâ kulaklarımda çınlıyor:
I • Arkadaş Seni ııe işletme Müdürünün aferini, netle usta Başının memnuniyeti kurtaralı/. Seni ancak sendikan kur-irabilir.
Bu kadın alnından öpülecek tadındı. Erkeğe gelince...
İş veren de ne demek?
Sultanmahmet - Sirkeci yolluda iki matbaa işçisi,konu-
İtiyorlar:
— İş, hareketi getiri iş tuvveti olduğuna göre ür-
etin sahibine “işçi,, demek loğrudur. Fakat “iş vcrjn„ pat ondan geliyors?., vermekle ne (lâkasi olabilir? Burun aanaına-aıı. alını terlemeden lıa babam Idığı halde vericilik neresinde?
İ.-çiııin haricinde br “iş„ mev-eut olamayacağına kimin
nesini kime veriyor?
Daha genççe olan arkadaşı :
I
d
a
“kâr alan,, veya “kârcı„ deme
İ.Û işçi birb-rlerûı; jauşUlu-yrırak gülüştüler.
Helva ve yoğurda aaır:
U kapanı köprüsünün altında
o&iiiKcıictr KuiıUdUjorınr»
— Ulan şu Celal Bayar ya-mâı^aaanî^LaiSçnarit^ışıraıgı helvayı beğenmemiş. Amma keti dişinin pişir ccği helvanın adı ııi da söylememiş.
İbret aynası
Yort taka, yan ciddi.
Kim kazanıyor
Akşam gazetesi, 7 eylül kararlarının imalâtçı Patronların işine yaradığını yazıyor. Bu gazeteye göre hesap açıktır :50 kuruşa mal edilen bir parça yüzde 20 kâr haddi ile 60 kuruşa satılıyordu. Maliyet bir misli yükselirse aynı kâr haddi ile, aynı parça 120 kuruşa satılır. Patron 10 kuruş yerine 20 kuruş kazanır.
Gazete bu mütaleasında tamamen haklıdır. Bizim gözümüze çarpan nokta, 7 eylül kararlarının en hararetli müdafilerin-den olan ve halka (Hele sabırlı olun) diyen gazetenin şimdi de hakikate yanaşmak için yollar aramakla oluşudur. Bu gazele daima Halk Partisinin ve hükümetinin fikirlerini aksettirdiğine göre, buna bakarak, evliyâyı u-mûr efendilerimizin de insafa gelmekle olduklarına hükmedebilir miyiz!.. Üınmid cihandan da büyük .
Rum kanı, Tlirk kanı
1 latip, edip, sefir, vekil ve ıneb’us Hamdullah Suphi Türk -Yunan dostluğundan bahsederek Yunan gazetecilerinin hakkımız-daki son yazılarına dokunuyor. Bu gazetecilerden biri, (Rum kanı karışmamış Türk yoktur) gibi bir lâf etmiş. Biz milliyetin damarlardaki kanla alâkası noktasını pek bilemeyiz. Bu belki de bir ilim işidir. -Asıl gücümüze giden sayın ın ;busun bu iddiayı haklı bulmasıdır.
Acaba üstad ak. saçlarını değir ııicudc mi ağ-arltı?
Asıl istek nedir ?
Cutnbaparcılar, Parti semt o' cakları kongrelerinde ileri sürülen dilek ve istekleri incelemek için toplanıp görüşmüşler. 23 senedir idareyi elinde tutan Cuın-hapar, bu isteklerin neler olduğunun hâlâ farkında değil mi acaba ?
Bu isteklerin en kısa ifâdesi, Cumhapar’ın izzetü ikbâl ile Kâbı hükümetten çekilmesinden ibarettir. Bunu yaptığı zaman memlekete ve millete en büyük hizmetini yapmış olacaktır.
Ali ALTAN
Karadenizli balıkçı:
_J—Helvadan sonra yoğurt ekşi boza olur. Ha punlar parti mücadelesi değilde pılı pırtı mücadelesi. Ha bunlara parti-ı cilik diyelim amma ortadaki helvayla yoğurt ne oli.
Meğer ne cahilmişiz:
Fenerde İlyasın kahvesi.
Meğer ne cahilmişiz, diyorlar. Bizim bildiğimiz Mısır ehramları kırbaç altında can veren binlerce esirin ölüsü üzerine kurulmuştur. Meğer yalanmış. Kocaman taşlar, esirlerin nasır-| lı omuzlarındaki kırbaç yaralanma üzerinde değil müzik notlarının f suııile havalanıp yer İcriue oturtulmuş.
— Bunu da neredcnçıkar diniz? diye sonlum,
—Çalışma dergisinin .onıuıcn sayısından. Sanayide randıman arttırmak için işçinin gündeli ğini, hayat seviyesini, kursa ğına giren lokmayı değilde, fab r i kal ara müzik sokmalı imiş Amerikada tecrübesi yapılmış, cazla çalışan işçilerden dah. fazla randıman altnıyornıuş..
işçilerden biri ilâve etti :
—Şimdi anlaşılıyor Amerika daki grevlerin iç yüzü.
Fakat bizimkiler davul zur namı sokarlar, radyo câzmı B sele burada.
Gülmede patla.
Aksarayda duvarcılar kahve sinde.
Üç işçi katıla katıla gülüyor lar Gülüşleri bütün kahveyi sirayet rtti. Etraftan soruyorlar ne gülüyorsunuz? Gülenlerde»
■ birisi bakın diyor. Bir ustanı:: çırağına nasihati:
—Oğlum! büyüklerinin önün ini dik tutma, bir dedi i yapına, âmirlerine kulluk et, işverenin gözüne girme ve bak. üç kazan, iki ye, bir I sakla.
sahifeyi çevirirken bütün kahve yeniden ka 11lîu kât ıtâ g Biti VOr.
— Yumurtacı Halil Ağanın Halil bey oluşu, yumurta toplayıp satarak on beş senede han I fabrB
ıkırfi
| ğini i:
teniz
le-
değı ıdret
Evvelk
-Ya
Kar helvası ol
az mev-
makbul ^olsa olsa
|Üeğil, uıı des Bayarin helva asıdır.
cs :
urt hiltâ aymağı t kâse yoğıirtmuşta ve sanki kâsenin içindeymişler gibi kaymağın altı da hâlis silivri imiş. Helvadan sonra yoğurt yemeği Demokratlar icat etti amma kendileri de beğenmedi.
r.
ham&n, ap -ı hibi oluvermiş?] kap netice şu:
İşçi arkadaşla hatlarını uıııutmay
staniı
ıasi-
Halil
Köylü kardeşler si
ağa gibi yapm. TuJt
Kahvede soruyorlar bıı ııe ga-' zetesi imiş b3ylc?
İş Bakanlığının himayesinde Türk İşçisi.
Hoşça kaim Ali usta ve Halil beyler.
I
H. Malkoç
Sahibi ve yazı işlerini fiilen idare eden Mitat
Kemal Akkanat
Çarşı kapı kürkçüler pazarı sokak No: 14 I-K Basımevi
İstanbul sendikalarının adresleri
Sendikalar birliği :
Beşiktaş hasfırını caddesi has-fırın mahallinde No. 44 - 46
Tütün işçileri sendikası ve İnşaat işçileri sendikası:
Beşiktaşta sendikalar birliği binasında.
Maden sanayii işçileri sendikası: Kalafat yeri, kürkçü kapı No. 167
Şoförler sendikası:
Fındıklı, dere içi sokakta.
Basın yayın, ko| ve kafa işçileri sendikası:
Vilâyet' karşısı, İzzettin han
II nci kat, No. 10
Ayakkabı işçileri sendikası:
Çcmberlitaş, Çukur hau No. 6 işçi külubü :
Merkez: Beşiktaş sendikalar birliği binasında.
Sendika işlerin* ait müracaatlar Beşiktaşda birlik dairesine yapılacaktır.
Şayia î 4
Sendika Gazetesi
30 Kasını 19 16
İzmir Basın ve Yayın kafa ve kol İşçileri Sendikası
(ANA NİZAMNAMESİ)
Geçen sayıdan devam)
A — Sendika, kendi teşkilâtına mensup olsun veya olmasın, lztnirde çıkan gazetelerde çalışan muharrirleri, mütercimleri, Eoto muhabirlerini, Radyo muhabirlerini, Musahhihleri, Ressamları, karikatürcüleri, İ Jare memurlarım ve matbaa işlerinde çalışan bütün mürettiphane işçileriyle, teknisyenlerini, operatörlerini, makinistleri, çinkoğrafları. işverenlerle hükümet vesair teşekküller önünde temsil eder. Her sahada onların hak ve çıkarlarını korur ve bu hak ve menfaatlere aykırı muamelelere karşı teşebbüslerde bulunur.
B — İş kanunu veya çıkacak diğer işgücünü koruma ve İçtimai sigorta kanunlarının hükümlerine riayet edilip edilmediğini, daimi surette araştırmak onlara aykırı halleri ve muameleleri ortadan kaldırmak için kanun yollarından harekete geçmek ve işçileri harekete geçirmek icap eden yerlere baş vurmak veya onlar adına dava açmak.
C — Matbaa işlerinde bedeni ve fikri serpilmeleri sağlamak, mesleki yer vermek vesair kültürel hareketleri organize etmek kafa ve kol emekçileri kulübü açmak ve onun idaresini başarmak.
D — Basın ve Yayın kafa ve kol işçileri arasında dayanışma duygularını geliştirmek ve fiili hareketler halinde yükseltmek için Sendika mensuplarına amil olan bir yardım sandığı yapmak,- teker teker sefalete düşen sandık mensuplarını aynî veya nakdî yar-dımlerda bulunmak, Basın ve Yayın kafa ve kol işçilerinin menfaatlerini daimi olarak korumak için sandık mevcudunun muayyen bir kısmını saklar.
3 Sendika kurucuları şunlardır :
Naci Danış muharrir, Hayrullar Gülal kâtip, Arif Maviçiçek mürettip, Kemal Yayüz makinist.
4 — Basın ve Yayın işlerinde çalışan kafa kol tekmil işçiler dinleri, milliyetleri ve siyasi görüşleri ne olursa olsun Sendikaya üye olabiliıler olmağa teşvik edilirler.
Sendikaya üye olabilmek için bu nizamname hükümlerine riayeti taa! hüt kâfidir. Sendika lztnirde bulunan bilumum Basın ve Yayın işlerinde çalışan isçiler kafa ve kol işçilerini içine almak gayesini güder ve bu yolda sistemli bir teşvik faaliyeti halinde bu-Itiiur.
(Devami gelecek Sayıda)
S — Gelir kaynakları ve kıymetleri :
Sendikanın gelir kaynaklan : Azanın ilk girişte bir defaya mahsus olmak üzere verecekleri bir liralık kaydiye ücretleri ve her ay verecekleri en az elli kuruş aidat ücretleri, şahsi isteklerle yapılacak bağışlar, hediyeler, hibeler, Sendika lehine menkul ve gayrimenkul temellükleri, Sendika yararına verilecek müsamere ve temsiller hasılatı ve buna benzer gelirler, diğer Sendika ve cemiyetlerin faaliyetten çekilme veya birleşme gibi sebeplerden devir edecekleri nakit, eşya ve bilumum kıymetlerden ibarettir.
9 — Geçici madde :
İlk kongre toplanıncaya kadar (A. I. I. S.) kurucular tarafından ana nizamnameye uygun şekilde idare olunur. Kurucular heyeti Sendikanın resmen teşekkülünden en çok üç ay sonra umumi kongreyi toplantıya çağırmağa mecburdur.
10 — Kurucu azalar:
Enver Arkar inşaat marangozu, İbrahim Gözek inşaat maran gozıı, Siyami Altunçul inşaat puvantörü, Bahri Adalı sıvacı ustası, Salih Çilesal dülger, Nizaınettin Serin dülger.
İzmir Müessese, ticarethane ve esnafları mustahde» min sendikası
(ANA NİZAMNAMESİ)
1) İzmir Müessese ticarethane ve esnafları müstahdemin Sendikası adı altında gayri siyasi bir cemiyet kurulmuştur.
2 — Sendikanın adı bu nizamnamede kısaltılmış olarak (i. M. T. E. M. S ) remzi ile gösterilmiştir. Sendikanın merkezi Eder Bidayet han No. 53/5 tedir. Şubesi yoktur.
3 — Maksat ve gayeleri :
İzmir mensucat sanayii işçileri sendikası
(ANA NİZAMNAMESİ)
^Geçeri sayıcinn devaınj
12 — Vezne ve hesap kâtibi aza aidatını makbuz vererek toplar ve yine makbuz mukabilinde teberruatı vesaire Sendika gelirlerini teslim alır ve bunların hesabım idare heyeti karariyle veya mesul kâtibin tensibiyle zaruri masraflar yapıldıktan sonra kasa mevcudunun 25 liradan fazlası her akşam mesul kâtip ve veznedarın müşterek hesaplarına bir bankaya yatırılır.
13 - Teşkilât ve kültür işleri kâtibi Sendikanın kayıtlarını tutar mesleki kurslar, müsanereler, spor ve idman, musiki, koro gibi güzel sanat alimlerinin İlmî konferansları ve ilâ teşkilâtlandırır. Faaliyetler genişlediği takd.rdc teşkilât ve kültür işleri birbirinden ayrı iki büro halinde idare ed.lir.
14 — Azaların umumi heye ti her altı ayda bir alelâde toplantı yapar. Bu toplantılarda günün en mühim işçi meselelerine dair raporlar dinlenir. Münakaşa ed.ldiktcn sonra hareket tarzları kararlaştırılır. Sene sonu toplantısında id^re meclisi azalan seçilir. Umumî toplantı ayrıca beş kişilik bir komisyon da seçer. İki toplantı arasındaki devrede Sendika işleri bu toplantılarda kabul edilen direktiflerle idare heyeti tarafından idare ed.hr.
Sor. a gelecek sayıda
a) Müstahdemin topluluğunu müessese, ticarethane, dükkânlar ve diğer idareci amirler, hükümet makamları önünde tcns l etmek her sahada onların hak ve menfaaHarına uymayan durumlara ve muamelelere karşı teşebbüslerde bulunmak, müstahdemlerin hal ve istikbalde iktisadi ve sosyal menfaatinrmı müştereken müdafaa ve icabında mücadeleye geçmek.
(b İş kanununun ve çıkacak iş gücünü koruma ve içtimai si go’ta kanunlarının hükümlerine riayet edilip edilmediğini d timi surette araştırmak onlara aykırı halleri ve muameleleri ortadan kaldırmak için kanuni yollardan müstahdemleri harekete g( çir-mek gereken yerlere baş vurmak veya onlar adına dava açmak.
Devamı gelecek sayıda
İstanbul Basın ve Yayın kafa ve kol İşçileri Sendikası
I
/
i
(ANA NİZAMNAMESİ)
(Geçen sayıdan devam) mrnfaatlarının koranması için varidatın bir kısmını sağlam bir ih tiyat akçesi halinde saklamak, işçileri ilgilendiren her çeşit iş şartlın, sağlık ve gündelik meseleleri fasılasız göz önünde bulundurmak ve onların müşterek adlarına teşebbüslere girişmek, icabında protesto mitingleri yaptırmak, kültür sahasında işçilerin seviyesini yükseltmek için imkân dahilinde olan her çareye baş vurmak^nü-him kararlar almak zarureti hasıl olunca üyeleri olağanüstü umu ini toplantılara çağırmak ve ilah... dır.
8 — İdare heyetine seçilen üyeler umumi içtima sonunda ilk
toplantılarını yaparlar, kendi aralarından birini Sendika mesul kâtipliğine, bir diğerini mühasip ve veznedarlığa ve bir üçüncüsiinü de teşkilât ve kültür işleri kâtipliğine seçerler. Her günlük işleri bu üç aza ve ihtiyaç olursa muavinleri idare eder ve teşkilâtlandırır. • •
9 — İdare heyet' haftada bir defa mesul kât
da toplanır, mesul kâtipler onun huzurunda yaptıkla bini verirler ve yapılacak işler hakkında idare hey kararları icabında diğer üyülerin yardımi fıııdan gerçekleştirilir.
(ANA NİZAMNAMESİ)
geçen sayıdan Devam
E) Teker teker muhtaç bir duruma düşen Sendika az eşya, gıda ve para yardımlarında bulunmak, geniş ölçüde ğin umumi haline ma
kırın ı işsizli sağlam bir ihtiyat akçesi vücuda getirmek ğı yaratmak, işçiler atasında t -sanül ve taavvüıı dur ularını geliştirmekve fiilî hareketler haline yükseltmek.
3 Sendikaya Girmek ve Çıkmak :
Tütün işletmelerinde çalışan tekmil işçiler dinleri, milliyetleri ve siyası görüşleri ne olursa olsun Sendikaya aza olabilirler. Ve olmaları arzu edilir. Aza kaydolunabilmek için bu nizamname hükümlerine riayeti taahhüt etmek kâfidir. Sendika,
'derinde çalışan bütün işçileri içine almak gayesini güder, yolda sistemli bir teşvik faaliyeti yürütür. ,
A
Devamı gel
le mesul
sayıda
şkanlığın-şlerin hesa-in vereceği ipler tara-
E — Kurucular :
Yusuf Etik tütün işç tütün işçisi, Mustafa
gİl W î
tütün işçisi, Reşat Çilli t
5 Sendikadan çık lar, işverenlerle işçiler
Tütün işletme-
Ve bu
Ankara İnşaat İşçileri Sendikası
(ANA NİZAMNAMESİ)
(Geçen sayıdan devam)
i) Kontrol komisyonu azası kendi azalarından birini başkan seçer ve her ay muntazaman toplanarak Sendikanın bütün muamelelerini ve hesaplarını inceler. Ana nizamnameye aykırı hareket ettikleri görülen aza hakkında disiplin cezaları verilir, veya o 'azanın çıkarılması için idare meclisine teklifte bulunulur. Kontrol komisyonunun vereceği kararlara ancak kongrelerde itiraz olunabilir. Kongrenin kararları katidir.
7 — Merkez icra heyetinin karaıiyle Sendika mesul kâtibi u mumi kongreyi olağanüstü toplantıya çağırabilir.
Haşan
ıldağ tütün işçisi, Abdullah
n işçisi,
ma: Yalnız, ahlâk.
.. fes
kında menfi propaganda yapanlar, sabote edenler, Sendika azası olamazlar. Ve bu gibiler her hangi bir suretle Sendikanın içine sokulabilmişlersc gerçek hüvüyetleri meydana çıkar çıkmaz heyeti idare karariyle Sendikadan çıkarılırlar.
* 1
işçisi, Muammer Ber-" rabacak
kan tütün işçisi.
l sükût etmiş olan-t çıkaranlar ve Sendika hak-işçilerin metalip hareketlerini
6 — Sendikanın çalışmaları yedi kişilik bir idere heyetiyle yürütülür. Bu heyeti bir sene için üyelerin umumi içtimaında çoğunlukla seçilir. En az Sendikada bir senedir kayıtlı bulunan, içtimai işlerde kabiliyet göstermiş her üye idare heyetine seçilebilir.
7 — Muvakkat hüküm :
Seudika kurucularından en az üç kişi ilk altı aylık kuruluş devresinde idare heyeti vazifesini görür. Bu muvakkat idare heyeti altı ay sonra bu toplantıda ana nizamnamenin olduğu gibi veya değiştirilerek çoğunluğun oyu ile kabul edilir ve nizamî ida-ıe heyeti seçilir.
Detantı gelecek sayıda
Eskişehir serbest sanayi işçileri Sendikası
ANA NİZAMNAMESİ)
(G’rcezı sayıdan devam)
I ) İşçilerin içtimai ve kültürel sahada inkişaflarını sağlamak için (Beden terbiyesi sanat ve ihtisas kurslar), okuma odaları açmak, konferanslar tertip etmek icabında işsiz kalan sendika asalarına iş temin etmek çarelerini aramak.
c) Sendika azasınm sıhhi du-rıımlariyle alâkadar olmak ve bunun temini için parasız muayene ve tedavi çarelerini temin etmek, kaza, hastalık, işsizlik ve ölüm halinde sefalete düşen arkadaşlara idare heyeti karariyle maddi yardımlarda bulunmak. (Yapılacak yardımların şekilleri ve miktarları hazırlanacak olan iç nizamnameye göredir).
d) Haksızlığa maruz kalan işçi arkadaşlarımızın haklarını kanuni yollardan müdafaa etmek icap ederse dava açmak.
e) Sanayiimizin gelişmesine engel olan kanun ve nizamların kaldırılması için ilgili makamlar nezdinde teşebbüse girişmek.
f) Günün geçim şartları göz önünde tutularak en az günlük amele ücretinin tayinini ve bu usulün vilâyetimiz sınırları içinde kabulü için icap eden makamlar nezdinde teşebbüse girişmek.
(Devam. gei..c.k sayıda)
Fransız Hükümeti Değişiyor
Paris radyosunun bildirdiğine göre, Fransız Başvekili Bidault istifa etmiştir. Yeni hükümet son seçimlerde 139 mebusla başta gelen Komünist Parti* si Umumî kâtibi Maurice Thoıez tarafından kurulması ihtimali kuvvetlidir.
v. .......... y
Ekonomik, Sosyal ve Siyasal Alanda Kol ve Kafa İşçisinin Davalarını Güder
Sene : 1 Sayı 14
ŞİMDİLİK CUMARTESİ GÜNLERİ ÇIKAR
Fiyatı 10 Kuruştur.
30 Kasım 1946
Sendikaların Resmen
Tanınmasına Doğru
----------------■ ■ ■ ■--------------
Emekçiler sınıfının müstakil teşebbüsile vücut bulmuş ve daha ilk adımlarında çok önemli gürbüz bir bir içtimai hareket şeklinde kendini göstermiş olan sendikalarımızın, hak ve ödev lerinin resmen tanınmak üzere olduğunu umûmi efkâr Cumhuriyet Gazetesinin 25 Kasım sabahı yayınladığı bir yazı ile öğrendi.
Bu yazı okuyuculara, heyecan uyandırıcı büyük puntolarla dizilmiş başlıklarla arzedilmişti. Bunlarda mevcut -sendikaların kapatılacağından, yasak edileceğinden bahsediliyordu. Takib .. -
edilen maksad aşikârdı: İlgili ^il®r.în “?Te.k . •
muhitlerde ve işçi sınıfı arasında hoşnudsuzluk ve endişe uyandırmak, karışıklıklara sebebiyet vermek isteniyordu. Emekçilerin olguu şuuru bu provokasyonu neticesiz bıraktı.
Fakat bu gibi tahriklerin tekerrürünü önlemek için, Istan-bul Cumhuriyet Savcılığı in, Matbuat Kanununun, metinlere aykırı tahrik âmiz başlıklar koyan gazeteler hakkındaki hükümlerine göre, takibât açmakta gecikmiyeceğini umuyoruz. Bu istikamette ayrıca harekete geçmek Sendikalar Bir liginin de hakkı ve ödevidir.
Asıl kanun tasırısma gelince; göz kamaştırıcı Sendika hare keti vakıasını firenlemek ve bir kanun çerçevesi içine almak ihtiyacından doğma bir teşebbüs karşısında bulunduğu muz anlaşılmaktadır. Bu vesile ile —sendikalar resmî bir mev cûdiyet kazanıyor ve kendilerine muayyen bazı haklar tanılıyor. Bu hiç şüphesiz memle ketimiz emekçi sınıfının gösterdiği olgunluk, şuur ve teşe-b büs kabiliyetinin, ve bu yüksek vasıflar sayesinde uyandırdığı büyük hareketin zarurî kıldığı bir zaferdir. Fakat bu henüz daha, taimin edici bir zafer sayılamaz.
İşçi arkadaşlarımız, girişmiş oldukları teşkilâtlanma hareketinin hızını her an arttırmak ve hamlelerini sıklaştırmak su retile, Meclisten çıkacak kanunu ilk tasarıdan daha ileri ve kendi sınıfı teşkilâtlarının sur’ atle gelişmesine daha uygun bir şekil ve mahiyet almasını sağlıyabilirler.
Muhakkak, Mürteci temayül-lü guruplar, kanunda sendikaları her hususta felce uğratacak değişiklikler yapılması ellerinden geleni yapacaklardır. Biz şundan eminizki, mevcut sendikalarımız ve onlarla arkasındaki işçi kütleleri Maclis tartışmalarını uyanık ve her dakika hazır bir tarzda takib edecek, görüş ve isteklerini açıkça ifade edecek olurlarsa, samimî demokrat meb'usların da bunlara uygun müessir çıkışları ve teklifleri sayesinde, kanunun,
.1
j Cumhuriyet Ga : tzetesî hakkında : t dava açılıyor :
leri hakkindaki haberi (Sen- * dikalar lâğvediliyor) tarzında 4 iri puntolu başlıklar altında ( neşreden Cumhuriyet Gaze- ( tesiniu, bu hareketi işçi mu- ( hitleriııde teessüfle karşılan ( mıştır. Yeni kanun tasarısın ( dan bu haberin tama* ( men aksine olarak. Sendika- ( lamı resmen tanınacağı neti- ( cesi çıkmaktadır. Cumhuri- • yet Gazetesi, bu hareketi ile belki de kendi arzusunu izhâr etmiştir. Yalnız Gazete Ma buat Kanununun, metinlere uymayan başlıkları ko yanlar hakkindaki Cezai hü-küml ri unutmuş görünüyor.
Nitekim, haber aldığımıza göre, İstanbul İşçi Sendikaları Birliği, işçi muhitlerin-• (erinde infial ve teessür u-> yandıran bu hareketinden do-■ layı, Cumhuriyet Gazetesini - mahkemeye verecektir.
lî
♦
: :
i.
bağımsız sendikalar hareketinin gelişmesine engel olacak şekilde, Meclisten çıkması önlenebilecektir.
Bugün tasarıda ilk gözümüze çarpan, işçilerimizin kabul ede-miyecekleri noktalara kısaca temas etmekle iktifa edeceğiz.
Evvelâ tasarının adını ve in
Lâf karın doyurmuyor,
İşçi ücretlerine zam istiyoruz.
-------------♦♦♦♦♦♦-----------
İşçi ücretleri ile memur maaşları arasında aşağıda yaptığımız kıyaslamayı Çalışma Bakanlığı her halde gözden geçirmelidir.
Amerikada 400,000 işçinin grevi devam ediyor.
Amerikada geçen hafta 400 bin amelenin iştirakile ilân e-dilen Madenciler Grevi devam etmektedir. Kömür İşçisinin işi bira iması Amerikanın bütün Sanayi şubelerinde, demir yol lamda ve vapur nakliyatında derhal tesirini göstermeğe başlamıştır. Bunun neticesi olarak her sahada yüzbinlerce amelenin işsiz kalmı-sı tehlikesi de baş göstermektedir. Çünkü kömür bulamiyacfk olan fabrika
lar çallşamiyacak, nakil vasıtaları işliyemiyecek, hat â şehirler ışıksız kalacaktır.
Bu tehlikeleri gören Amerikan Hükümeti bir yandan, elindeki kömür stoklarını gayet ihtiyatlı kullanmağa karar vermiş, diğer taraftan da grev emrini veren sendika başkanı John Le-wis’ı mahkemeye vermiş ve başkanın mahkemesine başlanmıştır.
Maden Sanayi İşçileri Sendikası
I
kongresi toplanıyor
İstanbul maden işçileri işçileri sendikası ilk fevkalâde toplantısını 8 Aralık 946 Pazar gü nü yapacaktır. Kısa zamanda oldukça kuvvetli bir inkişaf gösteren bu sendikanın ilk toplantısının mühim olacağı anlaşılmaktadır.
Sendika Mes’ul Kâtipliğinin tebliği şudur:
İstanbul Maden İşçileri Şen-
dikasıııdan :
Sendikamız nizamnamesinin 13 üncü maddesi gereğince olağanüstü toplantısını 8 - 12 • 946 Pazar günü saat 14 te Beşik-taştaki Sendikalar Birliği salo ııunda yapacaktır. Sendikacı ar kadaşlarııı o gün ve saatte sa atte hazır bulunmaları rica olu nur.
Sendika Mes’ul Kâtib Hulusi ALGAN
i
İşçi ücretlerine zam yupılmu-Şl zaruretini ilk sayımızdan beri C.H.P. Hükümetine duyurmağa çalışıyoruz. Hesaplar yaptık, sıra sıra rakamlar verdik. Herşeyi yalanlamak mûtad olduğu halde, ne hesaplarımızın /anlışlığı ileri sürüldü, ne de rakamlarımız çürütüldü. İşçi sınıfının hayat pahalılığı karşısındaki durumu apaçık meydanda olduğu için, bir başka taktik, “sükût„ taktiği tercih edildi. Son haftaların nutuklarında demeçlerinde, radyo konuşmalarında işçi ücretlerine bir kaç satırla olsun dokunulmadan geçildi. Bu sükûtun daha ne kadar süreceğini kestiremeyiz. Amma biz, yeni yeni hesaplar, kıyaslamalar yapmaktan, rakam lar vermekten usanmıyacağız. Mesele Türk İşçisinin ekmeğiyle ilgilidir.
Aşağıda aylık işçi kazançları ile memur maaşları arasında, kısa bir kıyaslama yapacağız. Yalnız, hemen söyliyelim ki, memur maaşlarına yapılacak zamları ancak sevinçle karşıladık. Az maaşlı, fakir memurların bayat şartlarını yakından (Devamı Sayfa 2 de)
re ış
T
vereııleride içine almasını siz buluyorul. İş verenler, sen tepeden tırnağa kadar teşkilâtlı bir sınıftır. İşçilere karşı kendilerini müdâfaa etmek için teşkilâtlanmağa muhtaç zavallı iıısanlarfdeğildirler. Cemiyetler kanunu çerçevesi içinde teşkilâtlanmak, kendileri için kâfi ve vâfidir. .Cemiyetler kanunu hükümlerine aykırı olarak, sendika kurmak isteyenlerin, yirmi kişilik bir kalabalık hâlinde müracaata mecbur tutulmalarımda güçlük çıkarmak kabilinden s ndikalara karşı düşmanca’ bir^tedbir sayıyoruz. Hiç şüphesiz sendika lar kısa bir zamanda yüzlerce ve binlerce 'işçiyi etraflarına toplanmağa namzet [teşekküllerdir Fakat kurucu olarak ortaya atılmak bahis - mevzuu
Devamı 2 inci sayfada
SENDİKACI
S av fa 2
30 Kasım 1946
Dünya işçi hareketleri
♦♦♦♦*♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦AAAAAA *4 AA AAAAAaaaa^.^.
Yugoslavyada :
Harpten evvel Yugoslav sendikaları birbirini takip eden re-aksiyoner hükümetler tarafından kapatılın ş. Kurtuluştan sonra yeni ve hür bir tredünyonlar birliği hareketi bu suretle etti. Bir sene evvel bu 650000 azası varken 800000 e varmıştır. En sendikalar, demi.- yolları işçileri sendikası (105000 azası ziraat işçileri sendikası azası vardır) mensucat sendikası (70000 azası
inkişaf birlikte bugün mühim
vardır) I (100000 I işçileri _______________________ vardır). ‘ Parlemento sendikalarla işohlıgi ( yaparak mcchstcn İçtimaî sigorta. ücretli tatil, çıraklık, hamile kadınlar için îıaıır.lden evvel ve hamilden sonra tazminat kanunlarım çıkarmıştır, şadınlar için erkeklerle müsavi ücret kabul edilmiştir.
Hindistanda :
Son aylar zarımda Hindistan büyük grev dalgalarile çalkalandı. MadrasU 43,000 demir yolu işçisi üç haftadar.beri grev halindedirler. Polisin grevcilere ateş açınası neticesi Bombay da 9 ve Madrast ı 4 kişi ölmüştür.
jiu siyasî ve sanayi ayaklan-/ malarda Hmdistanın m iyi teşkil.imiş birliği Olan “oütun Hindistan tredünyonlar kongresi (i. U.-C.) gerek kaza miktarım gerekse nüfusunu çok arttırmıştır Harp günlerinde’ resmi İngiliz rne nurları bu birliği dağıtmak istemiş er fakat muvaffak olmamışlardı. Bunun üzerine İngl.z hükümeti N. N: ROZ ve onun «radikal demokrat^ part sinin liderliği altında “Sanayi amUe birliği„ ni kurdu. Hindistan hükümeti de bu “Sânayi amele birliğinin» bütün Hindistan tredûn-yonlar kongres „ kadar Hin', a-rnelesini temsil ettiğini, bu sebeple iki teşkilâtta d ı amele konferanslarına mü n-. ssil gönderi m-lecekîerini ilân etti. Bu .dd.aıar teKrar Londrada toplanan dünyonl ır koafetaunda kn sürüldü. Ingiliz tredünyon liderlerinin birçoğu d -.ha evv»1 ikna CHimiş uldu.J ;iı »Çİn “San ıyı «-. mele brliğiııi» tuttular.
Bu manevralar Hindistanda büyîik bir hayretle karşılandı. “Bütün Hindistan amele birliğinin,, Aztıs ndan olan Amhetkar ııı ceyanalına göre N. N. ROZ İngiliz hükümeti tarafından 1000 stcrlingle . u iş’ memur edilm ş-Lir. Bu havadis Hindistanda ya-yuması ı.m.lv atasında o kadar büyük hir n-.-f -t uyandırır ki, Hiı.i hiikûmd.i .( yceaı.ı '.ıştır-ır.ak için ' 1- .>x)»a*mda L -ı. İra ya mümessil göndere! ikc> ilâ'..a mec ur oidu. Fakat amek mümessilleri ı.i-ı S. Jvshı’nıı bu hususta neşre.tiği raporu nihayet hükûni' ttc kaoule mecbur oıdu. Bu rapor “Sanayi amele birliğini1’» Hmdistm amelesini temsil ettiği iddiasının sahibi olduğunu, bu teşkilat uydurma bir teşkilât olduğu gibi gösterilen aza miktarının da v-. tan olduğu, isimleri gösteriltn bırçoK şendi kalanıı senelerce evvel kapandığını, azalarının senelerdenken dağıldığını ve ûşkdata on para vermediklerini deill.rile bildiriyordu.
Bu raporun neşriyle ım-ylma gekn is kanda İm neticesi olarak Hindi t m hükümeti “Sanayi a- ■ mele birliğini. „ Saı ayı amele ,
(1
4
teşkilâtına mümessil göndermelerine müsaade etmişti. Bu sahte birlik azalan böylece red edildikten sonra, İngiliz tredünyon-lar konferans.na. giden «Sanayi amele birliği > mümessillerinin Hindistan amelesini l.onrada temsil edemiyecekleri anlaşıldı.
Sendikaların tanınmasına doğru (liaş makaleden devam) olduğu zaman bir çokları • ekseriya vâhi, türlü sebeplerle -çekingenlik gösterebilirler. Bu zaafı hoş görmek lâzımdır. Tecrübe göstermiştir ki, 3 - 5 kişinin teşebbüsile kurulan bâzı sendikalara bir hafta on gün içinde âdeta hücum edercesine bir kac yüz kişi yazılmıştır. Buna mebni, kurucular sayısını 5 - 7 olarak tespit etmek mu*
Cenubî Afrikada :
Altın mâdenlerinde çıkan (Af-
»ika madencileri) grevine yardım 4 vafık olacağı kanaatindeyiz, ettikleri bahanesile Johannes-burg’ta 45 komünist mahkemeye verildi. Grev esnasında polisin yaptığı sert muameleler ve evlerin araştırılması ahali arasında nefret uyandırmıştır.1
Grevcilerin Uçukça iddia ettiklerine göre Smuts hükümeti her gün biriz daha fazla bir polis hükümeti haline gelmektedir. Buna karşı ileri görüşlü münevver-Icr ve amele sınıfı, birleşerek, bir (Halk Müdafaa Kvmitesı) kurmuşlardır. Komilje. madenciler grevidne yapılan masraflarla, grev esnasında olisnı öldürdüğü işçilerin ailelerine ve yaralı lara yapılacak yardımı, karşıla mak üzere halktan vardım istemiştir.
İranda :
İran hii hû met i bir İş Kanunu hazırlamıştır. lş;îyi korumak i-çin alman yeni tedbirler, işçilerin İran siyasetinde tesirlerinin altlığını göstermektedir. Eskiden işçinin iş saatleri tahdit edilmemişi;. Yeni kanun 43 saatlik iş Kaltağını, iazla mesai için ödenecek ücrete % 35 zamınedilmc-si mecburiyet ni, 6 günlük hafta için 7 günlük ücıet ödenmesi, işçiye tat»l verilmesi mecburiyetini koymaktadır.
• •
Konferans
İşçi kulübü kültür kolu tarafından tertiplenen koııf ransla-rin birincisi Dr. Hulusi Dosdoğru tarafından verilecektir. Konferans İ -12 - 945 Fazar günü saat 14 te kulüp
loııuudadır. İşçi ar gelmeleri
i vb tamiri
İhtadır.
Ucuz el
I Beşiktaş Hasfırcı caddesi >k-
ar-
dr
maz çeşme sokak No. 1 Terzi Fethi ve Jirayr, Sendikalı kadaşlura sağlam ve ııcu^bir ücretle elbise dikim ve tamiri-
FİKİR
lanı tırmîblt
5.4A /İT ve TENKİT
DERGİSİ
n
et cü
A o
rkaduşh darını göı
Yedinci Sayısını Okuyunuz
---John Steinbeck ----
SardaSya Sokağı
l' Canery Row)
Büyük Amerikan edibinin bu *o:ı romanını Behice Boran'ın tercümesinden okuyunuz
l25 karuf
BATI YAYINI P. K. 18 Şişli -----
İşçi ücretlerine zam istiyoruz
Sendikaları1’ yalnız kendilerine âzâ olanlar adına hareket, edilebileceklerine ve kollektif mukavele akdedebile-ceklerine dair olan hüküm ta ınamile yanlış ve millî menfa atlere zararlıdır. Sendikalar emekçiler arasında muayyen bir zümre için imtiyazlı bir durum yaratmağa mahsuz teşekkiiler değildir. Bilâkis işçilerin İktisadî durumları en kötü menf atlerini korumak imkânlarından en mahrum geniş tabakalarının insafsızca soyulmalarına ve ezilmelerine son vermeği esas Ödev leri sayarlar. Halbuki tatilleri bahis mevzuu olan bu geniş işçi tabakalarının çoğunluğu, •
hatta en ileri sanayi inenle ketlerinle bile ancak. ıv.r. te reddCülerden salianhlar l .n sonra, bir sendikaya â.-.â clmağa karar verirler. Aza olmasalar bile, oniarn. haklarını da koru-
. mjk lâzımdır. Sendika bir me-talip ği z-düşü şube bir (
elde o işi nin t bilin
şank
muin
velc) değil
Siyasî partilerde faal bir rol o. .ıyanlarl, mensnb oldukla® sendika arasının ekseriyeti ta ; rafından seçilseler bile, ke »ar ! sendikalarında mesul bir vazite
[ hareketinin başına geçti-man, yalnız kendi azasım nmez. Mıjayyen bir sanayi >i işçile/i için, muayyen ılışma ve yaşama şartlan etmeği Aüşünür; şu halde etme veya sanayi şubesi* ekmil işçilerini temsil edeplidir Bir işletmede çakırın mühim bir i ısminA şu-ı olmayan (kollektif mukabil adı taşımağa iâyık dir.
kabulünden men etmek, çok
serbestliğini sınırlayan, Ana ya-gayretidi
Bum (
(Bas tarafı birincide) biliyoruz. Son zamanların, bu fakir memurları yoksulluktan kurtaramıyacağınu da kaniyiz. Bu zamlarla meydana gelecek olan alim kabiliyetini bir lokmada yutmak üzere, sermayenin fiyatlara daha geniş ölçülerde zamlar yapmağa hazırlandığı kimsenin gözünden kaç manyaktadır.
♦ ♦
*
Bilindiği gibi, Memurlar on beş barem derecesine ayrılıyor lar En çok kazanan memur’un I eline bugün 546 lira geçiyor, i Zamdan sonra bu mikdar 631 J (Ankarada 684) liraya çıkacak-| tır. En az kazanan memur ise i bugün aldığı 75 liraya mukabil I i08 (Ankarada 121) lira kaza-* ı nacaktır.
'ı Bu rakamlara beher çocuk (■ için bugün verilmekte olan be-ı şer lira ile yıl
verileceği bildirilen onar liralık çocuk zuulâri dahil değil* i dir. Gerek bu I
; inekle, gerek çocts tekrarlamakla tıî.n
1 m gözde büyüt nek|
t «uluslu
i
i
I
Çalışma Bakanlığı bugüne kadar başka istatistikler neşeet-miş olsaydı elbet onlardan da faydalanırdık.
“1942 İş İstatistikleri,, ayrı ayrı iki yoldan yürünerek elde edilen ortalama gündelikleri gösteriyor. Biri iş kazaları do-layısiyle, öbürü 1938 ve 1943 yıllarında yapılan anketlerle el-I d- edilen ortalamalar. İlkine | göre, 194’» ortalına gündeliği İ 165 kuruş, ikinci-.iııe göre ise ■ 214 Lıırııctt»^ Ris^»;-.J..ı.: -—
rakamları ver-eu’ic zamlarını ıemur maaşları -; istiyor de-_îı bir ailenin en mübrem ihtiyaçlarını karşı-Uyabilmesi için e naz o00 liraya ihtiyaç bulunduğu düşünülürse, yukarki yüz. liraların, iki yüz liraların da n‘kadar biça'c ol-olduklarj kolayca anlaşılır.
Bir de memurların türlü derecelere ayrılış nisbetlcrini görelim. Elimizdeki rakamlar 1939 yılı durumuna aittir. İstatistik Umum Müdürlüğü son yılların memur istatistiklerini neş et-
tanuna «oyan, . yüksek memur, işçi sendikalarının her halde burjuva parti-! lerinin idarecilerinden kendile--Hnyol gösttrrn
veçe'derini Wuni ederi ii kilâ jçi i.şç|partileri ı larRii du böyle şerefli namaatdu tu,;iırum etnıeâ şüntuüş o?8 lir. Mccl.liı dindar kan.ınUııa ihâk.m ta
sı kaldırmayı tercih edeceğini, bilmem inaııabilirmiyi/l
Değişmesi gereken diğer bir madde de Bölge Sendikalar Birlisterine girme kararlarının sendika umu: î toplantılarında üçte iki ekseriyetle veri inesi mecburiyeti;.i koyan 6 inci maddedir
Gerçi bunun amelî bir mahzuru yoktur. Zira bu çeşit kararları Sendikalar, ekseriya it-fakla verirler. Faköt neden demokratik mutlak ekseriyet bu meselenin de halline yetmesin? Yoksa bu yüksek derecedeki teşkilâtlanmaların, küçük ckai-
I
istatistiklerinden de bu mevzu- J da bir fikir edinmek mümkün- : dür. Bıı’istatisti’ lere ‘ öre yıı » va’lak hesap i00 - 150 lira s > lî rnıaşh memurlar, memur ye kûnun yüzde yanmır.ı. 70 -' J lira aslî maaşlılar yüzde iki buçuğunu, 40-60 lir h’clar % 10 unu, 25 -35 liralıklar J,'c.?6 sı ı, 20 liralı' lar %'6 ün", 15 lira aslî maaşlılar ise %27 sini mey-''—‘irmektedirler. Ucrerle-.......geçi ilmesi ve son yıllardaki terfi çıbıiKİu’dariyie, -—'--•■T ?-'r.--'br J-’-i nisbe.lcnr lartıuış, azığı !a!(i!?r azalmıştır, aşağı nerece olan ou beş li a asiî meaşta .i mamurla-
»r - - -- © * ’ - ••***
j 214 kuruştur. Elimizdeki rakam-I lar ilkinin hâkikata daha uygun olduğunu gösteriyo sa da, biz İkincisini, yani 214 kuruşu ele i alacağız Bundan 54 kuruş tıı-: tan vergiler çıkarılanca geriye 160 kuruş kalı-.
Burada memurlarinkinden tamam n farklı b r vaziyette karşılaşırız. Memurlar, resmi tatil günlerinde, hastalıklarında ve yıllık izinlerinde de tanı maaş Çaldıkları halde, îşç’lere-cümhu-riyet bayramı günü hariç- sadene çılıştı darı gürlerin y vmi-lyeleri verilir. Ücretli izinleri, gündelikleri Öde..en tatil ve bayramları yoktur “iş İstatistikleri,, m mleket vasat si ola rak 194> yılında 325 gün çalış-dığmı gösteriyor. O halde 160 kuruşu 325 giine çarp rak işçi-İnin 1945 deki yıl ı ( kazancını, bunu 12 ye bölerek de aylık kazancını hesaplayabilir-/ :
|:25 376 lira (yiilık. kazanç) 375
31 lira 30 kuruş (ayhk
kazauç)
Geçinme endekslerinin ı9 8 100 e nazaran umumî
olarak 347 ye, gıda masraflarında ise 459 a yükseldiği bir yıl
■ uiştir Bu. unla beraber '«38 '1?'“ TÛr,‘ 4fi*‘ İ5‘
.■ ....... . te ayda bu kadar para ile ge-
çirmiştir. 1944. 1945 ve 1946 İ yıllarında gündeliklerde artış-cöre yu ı ar olmamış değildir. Fakat, || memleket vasatisi itrbariyle, bu •lar gündelikleri (vergiler haı :) lıiç bir zaman 250 • ışun üstüne çı'ia munistir, ı ( G halde bugünkü ortalama ay-
I iı i kazancı :
I '/50x?35 : 2 - - 48 lira 12 kuruş ■lâra.'; lıes ıpllyabiliriz. Yıı-
I varlak hesap 50 lira. Bunu biz I de bol keseden °o!0, hayır 20,
■ haydi 30 ekleyelim: c :cr 65 li-
■ a. Halbuki, yukarda da görül-B düğü gibi, s lyıiarı bütün tne-B nçııriarin dörtte birini g-çme-| yen en aşağı barem dereees.n-• deai memurların ellerine bugün
■ Ankara’da 88, diğer yerlerde i 75 İra geçmektedir. Zamdan
sonra ise 121 ve 108 lira geçe-
- çektir ü'e.i.rar ediyoruz : bugü* bir ilenin 65 lira il , 75, 88, 121, j hattâ 188 lira ile geçinmesi de-inek, fertlerinin gibiden güne yıpranması, tükenmesi demektir.
Çalışma Bakanı, geçenlerde radyo ile yayınlanan konuşmasında şöyle diyordu ;
“işçimiz Türk işçisidir. Kaderi Türk milletinin kaderi i çindedir Giltikç gelişen bir dayanışma zihniyeti içinde geniş halk tabakalarının hayat sevi-yel rini yükseltmek ve teminatlarını artlırınaü amacımızdır.» Kulak ve dik, ücretlere dair te\ L» r r.i r.irye rastlamadık, a.'ı ;:n ( ;.‘a aı-ı.ıdaı*. “gcr.ıŞ alk f-ba aiarıı-.itı hayat s-vi_. e eı ir i yü s '.ime.,, amaçları ı oug’.ııe k d r ol 'uğu gi >i mi gerçek-[eşar?ce Aİcr.iiı sonn ık b. l-u ’’ ha. imiz değilir Aıırna, işçi ü retler»n«H hen rıı arttırılması yolııtda larek'te ğeçınesini Çalışma l>akan|igmdaıı istemek eloctle hakk mucir.
Yular.i 1 (yaslama Çaaşma Bakanlığınca ber halde gözden geç r.hilelidir.
rin, m?r'ur yekûnunun %' 0 sini geç aedigi- tahmin . ilebiliriz. Biz. %İ5 diyelim, yani dörtte bit. Btud rin i l na'-.ta oldukları ve m aş gibi
zam
iacak görüHüğ
il, ÇO!
da şiı
airesi
^zırlanıp ışma ği kurulduktan sonra Umum Müdürlüğünce yayınla nan “194, İş İstatistikleri^ ç karacağız. Telâşa düşülmesin. i943 den sonra ücretlerde artışlar olduğuı.u Su-.iay-’Ca. değiliz. Eu artışları du, hattâ fazlasiyle hesaba i.a-ucaği/. Resmî ra'.am'.ara itibar daha fazla olur diye bu t olu seçti . liyetler elde etille surelıle, önlenebileceğini düşünül i yor? I Iş çiler için buda bir fre. i uıe tedbiı idır.
Kanunda eksik olan hrsusla n da gelecek hafta anlatacağız. * SENDİKACI
İ
zaruauın-oı kanlı-istatistik ıia-nden
I
Sendika Gazetesi
Sayfa 3
3) Kasım 1946
Siyasî İcmal :
Yunanistanın İç Durumu [Nevyork’ta çıkan ETNİKOS KİRİKS=tbe National Herald gazetesinin 15 / 9 / 46 tarihli sayısında] The National Herald gazetesinin Yunanistan muhabirinin bildirdiğine göre ikinci dünya harbinden bitkin ve harap olarak çıkmış bulunan YunCnis* tanın sulbe şiddetle ihtiyacı olduğu muhakkaktır. Fakat bazı hadisat, tahrikat ve rnonarşik idare bu sulhu çoktan hak etmiş bulunan milleti mücadeleye devama mecbur etmektedir. Bir müddet önce Rodosta tahmil tabiiye amelesi adalı rumlar haksız muameleden dolayı İngiliz idare makamlarına itiraz etmişler ve İngilizler karşı adadaki esir kullanmak sureti muşlardır.
Halen Rodosta vasınd m kalına sayısız memur vardır. Hatta bir İtalyan hakim yunanlıları muhakeme edip cezalandırmak adir.
Yunaiıistandaki UNRA teşkilâtında çalışan Amerikalı sıtma mütehassısı Ride Yunanistan'daki İngiliz baskısının tahammül edilmez bir hale geldiğini ileri sürerek vazifesinden istifi etmiştir. Bu mütahassısın verdiği malûmata göre; Missuri eyaletinden ynnanistau halkına bir vapur dolusu inek hediye edil:: iş. Vapur Amerikadan pire limanına gelir gelmez rıhtımda bulunan bu işle vazifeli bir İngiliz zabiti derhal mala el koymuştur. Kaptan bu malların ancak Yunan iaşe bakanlığınca dağıtılabileceğini söyli-yerek bu bakanlığa müracaatta bulunmuş fakat bundan da bir netice çıkmamıştır
Bir büyük yunan idare adamı: (Bize ve hükümetimize ait bütün işleri hep ingilizler yapıyorlar. Bize görülecek iş kSımıyor) demiştir.
Yuııanistanda kralcı (moııfir şist) çeteler yangınları, katilleri ve yağmaları el altından yapmakta ve bütün bu anarşik tahrikleri EAM üzerine atmakladırlar. Yalfe adlı Amerikan nu-habıri Yunanistandaki geçen seçimler hakkında şu malûmatı verme İdedir:
Takviyeli jandarma ve polis müfrezeleri seçimlerin arifesinde köylere ve kasabalıra d. ğı-iarak tarama yapmışlar, demokrat \e solcu tanınan ne kadar vatandaş varsa toplayıp A.ıafiıı, Ayyaestratuis, Furus’... gibi adalara birer sudan bahane ile sürmüşlerdir Böylece köy jVe kasabalarda demokrat ve sol unsurlar bakımından başsız ve. rehbersiz kalan halk terrör altında krala zorla oy verdiril-ıueyc mecbur tutulmuşlardır. Bir bölgede 15,000 Kral aleyhtarı demokrat oydan mahrum > bırakılmıştır. Ayrıca Makedonya ve epirde dağlık bölgede yaşayan 120,0)0 Ellas da oydan mahrum bira' ılmıştlr. Hapiste, sürgünde ve dağdakiler dahil olmak üzere 2.6,0 0 Yunanlı oy haıice tutulmuşlardır. )iğcr taraftan bir E A M mensubunun verdiği malûmata göre Atina civarına dağlara çıkarılan asker sivil .-ılıkta şeh e gelerek sivil halk arasında onunla beraber oy k ulla.nmış ve ayrıca jandarma ve asker bir kere daha bu defada asker olarak kral için rey vermiştir. Yine aynı menbadan
buulara alrnanlari ile karşı koy-
Mosolini ital-vazife gören
Bez Fabrikasının Fikir Kutusu
Alnından öpülecek kadın işçi-Bunlara parti kavgası diyelim amma, ortadaki kudret helvasiyle dalama yoa ğurdu ne oluyor-Mısır ehramlarını kuranlar esir sürüleri değil müzik notaları imiş*
Önümde yürüyen işçiler:
Bayez.it ■ Çarşikapı yolunda yız. Bir erkekle bir kadın yan yana yürüyorlar. Erkek çıkışıyor:
— Bu işlerin mes’ulü sensin. Benim çotuğum çocuğum var. Sokaklara düşemetn.
Kadın soğuk kanlı cevap veriyor:
Arkadaş senin yaptığın dü pedüz işçi davasına...
İstifa edeceksen et.
Yanlarına sokuldu . Yardım etmek istedim. Kabul ettiler.
Bakırköy jbez fabrikasında işçi imişler. Bir se ıdika kur-muşlar. İkiside l.tırııculardan-mış. Usta basılar tazyike başlamışlar. Siz işten atılacaksınız diyorlarmtş. Işletn c müdürü de burası sümerbun tır, devlet sa yılı , siz. devletten uaha mı çv-işçilerin hakkı a koruyacaksınız? demiş. /
Fabrikanın müdürü Amerika-daki tedkik seyahatinden yeni dönmüş. Tulm-ış fabrikanın gi-
edinilen malûmata göre 60, 00 hükümet memuru >la çift oy kullanmıştır. Ayrıca tanınmış liberal Kolias, Areopolis te rnonar-şistler tarafından seçim arifesinde Öldürülmüş; Georgousis ve Karpetas da Samia yakınında yaralanmıştır.
İntihaptan önce mor arşist tc-rürcü Katsareas 10) avenesi ile beraber Sparta bölgesini haraca kesmiş ve o Sparta yakınındaki Vtonlama kasabasındaki 5 de okrUı boğazlatarak bu mıntıkayı emrine inkiyat ettirmiş ve bu sayede 5.-0 demokrata karşı ! rala 32,700 oy kazandirabilmiştir. Volas da Bisdas adlı bir monarsist halkı meydana toplayık içi r inden öl seçimin kontrolünü isteyen demokratı ftVlrerak h-nrîeŞ* sürükleyip öldürmüştür. Aynı Bisdas PrOtnı ve lic^vulv ritıdende Jl yunanlı,, i aynı se* hepten öldürmüştür, bu zer,a liberal partiden TachydromaS tarafından afişe edilmeğe başlandı. Fakat mennekerff» ileri gelenleri Ktscias r . sel
brasetme^nesini aksi tak( '.emlisinin h fpsedileceğiı i eHclranıoskı söllediter
Seçime hii(S Barıştıran v rpıRe hall.ı yıldırıp zorla r rini ellcrindeOLlan azılı norş istlerdeu b ide Sour
ete mul elis’i
doğru haber ulaştırmaması İçin evvel emirde öldüren bu kralcı büyücek bir kasaba olan Saris-saya girmiş Rex otele karargahım kurup herkesin gözü önünde istediği vibi t rröre devam etmiş mahalii idare ve ve ingilizler tarafından bütün tahrikatına göz yumulmuştur.
Anglo - Ameri'.an seçin, sonu raporuna gö e 2,000,000 ı bulan 21 inde ve 21 ııi dolduran erkekten ancak 1,700,000 i kanunen seçime işti ali edebilmiş geri kalan % 18,4 ü ise hapiste veya sürgünde olduklarından rey hakkın lan mahrum edilmişlerdir. i
riş kapısına bir “fikir kutusu,, takmış, işçi arkadaşlar, dilek ve şikayetlerinizi bu kutuya atıaiz, müessesemizin bütün işçileri sendika kurabilir ve kurulmuş sendikaya girebilir diye de imzalı bir tamim asmış.
—Peki sizin kavganız nedir? dedim.
Kadın işçi gürültüye papuç bırakmıyor Bütün tazyiklere göğüs germeğe hazır. Erkek işçi korkuyor; beni sendika kurdun diye işden atacaklar, ne-yaparım ben diyor.
Baş müdür fikir kutusu açar, sendikacıları feŞvik eder. İşletme müdürü gözünüzü açın, ben böyle şey istemem der. Kuruculardan erkek işçi korkar, kadın arkadaşına göz yaşı döker. Kadın işçinin sesi hâlâ kulaklarımda çınlıyor:
I • Arkadaş Seni ııe işletme Müdürünün aferini, netle usta Başının memnuniyeti kurtaralı/. Seni ancak sendikan kur-irabilir.
Bu kadın alnından öpülecek tadındı. Erkeğe gelince...
İş veren de ne demek?
Sultanmahmet - Sirkeci yolluda iki matbaa işçisi,konu-
İtiyorlar:
— İş, hareketi getiri iş tuvveti olduğuna göre ür-
etin sahibine “işçi,, demek loğrudur. Fakat “iş vcrjn„ pat ondan geliyors?., vermekle ne (lâkasi olabilir? Burun aanaına-aıı. alını terlemeden lıa babam Idığı halde vericilik neresinde?
İ.-çiııin haricinde br “iş„ mev-eut olamayacağına kimin
nesini kime veriyor?
Daha genççe olan arkadaşı :
I
d
a
“kâr alan,, veya “kârcı„ deme
İ.Û işçi birb-rlerûı; jauşUlu-yrırak gülüştüler.
Helva ve yoğurda aaır:
U kapanı köprüsünün altında
o&iiiKcıictr KuiıUdUjorınr»
— Ulan şu Celal Bayar ya-mâı^aaanî^LaiSçnarit^ışıraıgı helvayı beğenmemiş. Amma keti dişinin pişir ccği helvanın adı ııi da söylememiş.
İbret aynası
Yort taka, yan ciddi.
Kim kazanıyor
Akşam gazetesi, 7 eylül kararlarının imalâtçı Patronların işine yaradığını yazıyor. Bu gazeteye göre hesap açıktır :50 kuruşa mal edilen bir parça yüzde 20 kâr haddi ile 60 kuruşa satılıyordu. Maliyet bir misli yükselirse aynı kâr haddi ile, aynı parça 120 kuruşa satılır. Patron 10 kuruş yerine 20 kuruş kazanır.
Gazete bu mütaleasında tamamen haklıdır. Bizim gözümüze çarpan nokta, 7 eylül kararlarının en hararetli müdafilerin-den olan ve halka (Hele sabırlı olun) diyen gazetenin şimdi de hakikate yanaşmak için yollar aramakla oluşudur. Bu gazele daima Halk Partisinin ve hükümetinin fikirlerini aksettirdiğine göre, buna bakarak, evliyâyı u-mûr efendilerimizin de insafa gelmekle olduklarına hükmedebilir miyiz!.. Üınmid cihandan da büyük .
Rum kanı, Tlirk kanı
1 latip, edip, sefir, vekil ve ıneb’us Hamdullah Suphi Türk -Yunan dostluğundan bahsederek Yunan gazetecilerinin hakkımız-daki son yazılarına dokunuyor. Bu gazetecilerden biri, (Rum kanı karışmamış Türk yoktur) gibi bir lâf etmiş. Biz milliyetin damarlardaki kanla alâkası noktasını pek bilemeyiz. Bu belki de bir ilim işidir. -Asıl gücümüze giden sayın ın ;busun bu iddiayı haklı bulmasıdır.
Acaba üstad ak. saçlarını değir ııicudc mi ağ-arltı?
Asıl istek nedir ?
Cutnbaparcılar, Parti semt o' cakları kongrelerinde ileri sürülen dilek ve istekleri incelemek için toplanıp görüşmüşler. 23 senedir idareyi elinde tutan Cuın-hapar, bu isteklerin neler olduğunun hâlâ farkında değil mi acaba ?
Bu isteklerin en kısa ifâdesi, Cumhapar’ın izzetü ikbâl ile Kâbı hükümetten çekilmesinden ibarettir. Bunu yaptığı zaman memlekete ve millete en büyük hizmetini yapmış olacaktır.
Ali ALTAN
Karadenizli balıkçı:
_J—Helvadan sonra yoğurt ekşi boza olur. Ha punlar parti mücadelesi değilde pılı pırtı mücadelesi. Ha bunlara parti-ı cilik diyelim amma ortadaki helvayla yoğurt ne oli.
Meğer ne cahilmişiz:
Fenerde İlyasın kahvesi.
Meğer ne cahilmişiz, diyorlar. Bizim bildiğimiz Mısır ehramları kırbaç altında can veren binlerce esirin ölüsü üzerine kurulmuştur. Meğer yalanmış. Kocaman taşlar, esirlerin nasır-| lı omuzlarındaki kırbaç yaralanma üzerinde değil müzik notlarının f suııile havalanıp yer İcriue oturtulmuş.
— Bunu da neredcnçıkar diniz? diye sonlum,
—Çalışma dergisinin .onıuıcn sayısından. Sanayide randıman arttırmak için işçinin gündeli ğini, hayat seviyesini, kursa ğına giren lokmayı değilde, fab r i kal ara müzik sokmalı imiş Amerikada tecrübesi yapılmış, cazla çalışan işçilerden dah. fazla randıman altnıyornıuş..
işçilerden biri ilâve etti :
—Şimdi anlaşılıyor Amerika daki grevlerin iç yüzü.
Fakat bizimkiler davul zur namı sokarlar, radyo câzmı B sele burada.
Gülmede patla.
Aksarayda duvarcılar kahve sinde.
Üç işçi katıla katıla gülüyor lar Gülüşleri bütün kahveyi sirayet rtti. Etraftan soruyorlar ne gülüyorsunuz? Gülenlerde»
■ birisi bakın diyor. Bir ustanı:: çırağına nasihati:
—Oğlum! büyüklerinin önün ini dik tutma, bir dedi i yapına, âmirlerine kulluk et, işverenin gözüne girme ve bak. üç kazan, iki ye, bir I sakla.
sahifeyi çevirirken bütün kahve yeniden ka 11lîu kât ıtâ g Biti VOr.
— Yumurtacı Halil Ağanın Halil bey oluşu, yumurta toplayıp satarak on beş senede han I fabrB
ıkırfi
| ğini i:
teniz
le-
değı ıdret
Evvelk
-Ya
Kar helvası ol
az mev-
makbul ^olsa olsa
|Üeğil, uıı des Bayarin helva asıdır.
cs :
urt hiltâ aymağı t kâse yoğıirtmuşta ve sanki kâsenin içindeymişler gibi kaymağın altı da hâlis silivri imiş. Helvadan sonra yoğurt yemeği Demokratlar icat etti amma kendileri de beğenmedi.
r.
ham&n, ap -ı hibi oluvermiş?] kap netice şu:
İşçi arkadaşla hatlarını uıııutmay
staniı
ıasi-
Halil
Köylü kardeşler si
ağa gibi yapm. TuJt
Kahvede soruyorlar bıı ııe ga-' zetesi imiş b3ylc?
İş Bakanlığının himayesinde Türk İşçisi.
Hoşça kaim Ali usta ve Halil beyler.
I
H. Malkoç
Sahibi ve yazı işlerini fiilen idare eden Mitat
Kemal Akkanat
Çarşı kapı kürkçüler pazarı sokak No: 14 I-K Basımevi
İstanbul sendikalarının adresleri
Sendikalar birliği :
Beşiktaş hasfırını caddesi has-fırın mahallinde No. 44 - 46
Tütün işçileri sendikası ve İnşaat işçileri sendikası:
Beşiktaşta sendikalar birliği binasında.
Maden sanayii işçileri sendikası: Kalafat yeri, kürkçü kapı No. 167
Şoförler sendikası:
Fındıklı, dere içi sokakta.
Basın yayın, ko| ve kafa işçileri sendikası:
Vilâyet' karşısı, İzzettin han
II nci kat, No. 10
Ayakkabı işçileri sendikası:
Çcmberlitaş, Çukur hau No. 6 işçi külubü :
Merkez: Beşiktaş sendikalar birliği binasında.
Sendika işlerin* ait müracaatlar Beşiktaşda birlik dairesine yapılacaktır.
Şayia î 4
Sendika Gazetesi
30 Kasını 19 16
İzmir Basın ve Yayın kafa ve kol İşçileri Sendikası
(ANA NİZAMNAMESİ)
Geçen sayıdan devam)
A — Sendika, kendi teşkilâtına mensup olsun veya olmasın, lztnirde çıkan gazetelerde çalışan muharrirleri, mütercimleri, Eoto muhabirlerini, Radyo muhabirlerini, Musahhihleri, Ressamları, karikatürcüleri, İ Jare memurlarım ve matbaa işlerinde çalışan bütün mürettiphane işçileriyle, teknisyenlerini, operatörlerini, makinistleri, çinkoğrafları. işverenlerle hükümet vesair teşekküller önünde temsil eder. Her sahada onların hak ve çıkarlarını korur ve bu hak ve menfaatlere aykırı muamelelere karşı teşebbüslerde bulunur.
B — İş kanunu veya çıkacak diğer işgücünü koruma ve İçtimai sigorta kanunlarının hükümlerine riayet edilip edilmediğini, daimi surette araştırmak onlara aykırı halleri ve muameleleri ortadan kaldırmak için kanun yollarından harekete geçmek ve işçileri harekete geçirmek icap eden yerlere baş vurmak veya onlar adına dava açmak.
C — Matbaa işlerinde bedeni ve fikri serpilmeleri sağlamak, mesleki yer vermek vesair kültürel hareketleri organize etmek kafa ve kol emekçileri kulübü açmak ve onun idaresini başarmak.
D — Basın ve Yayın kafa ve kol işçileri arasında dayanışma duygularını geliştirmek ve fiili hareketler halinde yükseltmek için Sendika mensuplarına amil olan bir yardım sandığı yapmak,- teker teker sefalete düşen sandık mensuplarını aynî veya nakdî yar-dımlerda bulunmak, Basın ve Yayın kafa ve kol işçilerinin menfaatlerini daimi olarak korumak için sandık mevcudunun muayyen bir kısmını saklar.
3 Sendika kurucuları şunlardır :
Naci Danış muharrir, Hayrullar Gülal kâtip, Arif Maviçiçek mürettip, Kemal Yayüz makinist.
4 — Basın ve Yayın işlerinde çalışan kafa kol tekmil işçiler dinleri, milliyetleri ve siyasi görüşleri ne olursa olsun Sendikaya üye olabiliıler olmağa teşvik edilirler.
Sendikaya üye olabilmek için bu nizamname hükümlerine riayeti taa! hüt kâfidir. Sendika lztnirde bulunan bilumum Basın ve Yayın işlerinde çalışan isçiler kafa ve kol işçilerini içine almak gayesini güder ve bu yolda sistemli bir teşvik faaliyeti halinde bu-Itiiur.
(Devami gelecek Sayıda)
S — Gelir kaynakları ve kıymetleri :
Sendikanın gelir kaynaklan : Azanın ilk girişte bir defaya mahsus olmak üzere verecekleri bir liralık kaydiye ücretleri ve her ay verecekleri en az elli kuruş aidat ücretleri, şahsi isteklerle yapılacak bağışlar, hediyeler, hibeler, Sendika lehine menkul ve gayrimenkul temellükleri, Sendika yararına verilecek müsamere ve temsiller hasılatı ve buna benzer gelirler, diğer Sendika ve cemiyetlerin faaliyetten çekilme veya birleşme gibi sebeplerden devir edecekleri nakit, eşya ve bilumum kıymetlerden ibarettir.
9 — Geçici madde :
İlk kongre toplanıncaya kadar (A. I. I. S.) kurucular tarafından ana nizamnameye uygun şekilde idare olunur. Kurucular heyeti Sendikanın resmen teşekkülünden en çok üç ay sonra umumi kongreyi toplantıya çağırmağa mecburdur.
10 — Kurucu azalar:
Enver Arkar inşaat marangozu, İbrahim Gözek inşaat maran gozıı, Siyami Altunçul inşaat puvantörü, Bahri Adalı sıvacı ustası, Salih Çilesal dülger, Nizaınettin Serin dülger.
İzmir Müessese, ticarethane ve esnafları mustahde» min sendikası
(ANA NİZAMNAMESİ)
1) İzmir Müessese ticarethane ve esnafları müstahdemin Sendikası adı altında gayri siyasi bir cemiyet kurulmuştur.
2 — Sendikanın adı bu nizamnamede kısaltılmış olarak (i. M. T. E. M. S ) remzi ile gösterilmiştir. Sendikanın merkezi Eder Bidayet han No. 53/5 tedir. Şubesi yoktur.
3 — Maksat ve gayeleri :
İzmir mensucat sanayii işçileri sendikası
(ANA NİZAMNAMESİ)
^Geçeri sayıcinn devaınj
12 — Vezne ve hesap kâtibi aza aidatını makbuz vererek toplar ve yine makbuz mukabilinde teberruatı vesaire Sendika gelirlerini teslim alır ve bunların hesabım idare heyeti karariyle veya mesul kâtibin tensibiyle zaruri masraflar yapıldıktan sonra kasa mevcudunun 25 liradan fazlası her akşam mesul kâtip ve veznedarın müşterek hesaplarına bir bankaya yatırılır.
13 - Teşkilât ve kültür işleri kâtibi Sendikanın kayıtlarını tutar mesleki kurslar, müsanereler, spor ve idman, musiki, koro gibi güzel sanat alimlerinin İlmî konferansları ve ilâ teşkilâtlandırır. Faaliyetler genişlediği takd.rdc teşkilât ve kültür işleri birbirinden ayrı iki büro halinde idare ed.lir.
14 — Azaların umumi heye ti her altı ayda bir alelâde toplantı yapar. Bu toplantılarda günün en mühim işçi meselelerine dair raporlar dinlenir. Münakaşa ed.ldiktcn sonra hareket tarzları kararlaştırılır. Sene sonu toplantısında id^re meclisi azalan seçilir. Umumî toplantı ayrıca beş kişilik bir komisyon da seçer. İki toplantı arasındaki devrede Sendika işleri bu toplantılarda kabul edilen direktiflerle idare heyeti tarafından idare ed.hr.
Sor. a gelecek sayıda
a) Müstahdemin topluluğunu müessese, ticarethane, dükkânlar ve diğer idareci amirler, hükümet makamları önünde tcns l etmek her sahada onların hak ve menfaaHarına uymayan durumlara ve muamelelere karşı teşebbüslerde bulunmak, müstahdemlerin hal ve istikbalde iktisadi ve sosyal menfaatinrmı müştereken müdafaa ve icabında mücadeleye geçmek.
(b İş kanununun ve çıkacak iş gücünü koruma ve içtimai si go’ta kanunlarının hükümlerine riayet edilip edilmediğini d timi surette araştırmak onlara aykırı halleri ve muameleleri ortadan kaldırmak için kanuni yollardan müstahdemleri harekete g( çir-mek gereken yerlere baş vurmak veya onlar adına dava açmak.
Devamı gelecek sayıda
İstanbul Basın ve Yayın kafa ve kol İşçileri Sendikası
I
/
i
(ANA NİZAMNAMESİ)
(Geçen sayıdan devam) mrnfaatlarının koranması için varidatın bir kısmını sağlam bir ih tiyat akçesi halinde saklamak, işçileri ilgilendiren her çeşit iş şartlın, sağlık ve gündelik meseleleri fasılasız göz önünde bulundurmak ve onların müşterek adlarına teşebbüslere girişmek, icabında protesto mitingleri yaptırmak, kültür sahasında işçilerin seviyesini yükseltmek için imkân dahilinde olan her çareye baş vurmak^nü-him kararlar almak zarureti hasıl olunca üyeleri olağanüstü umu ini toplantılara çağırmak ve ilah... dır.
8 — İdare heyetine seçilen üyeler umumi içtima sonunda ilk
toplantılarını yaparlar, kendi aralarından birini Sendika mesul kâtipliğine, bir diğerini mühasip ve veznedarlığa ve bir üçüncüsiinü de teşkilât ve kültür işleri kâtipliğine seçerler. Her günlük işleri bu üç aza ve ihtiyaç olursa muavinleri idare eder ve teşkilâtlandırır. • •
9 — İdare heyet' haftada bir defa mesul kât
da toplanır, mesul kâtipler onun huzurunda yaptıkla bini verirler ve yapılacak işler hakkında idare hey kararları icabında diğer üyülerin yardımi fıııdan gerçekleştirilir.
(ANA NİZAMNAMESİ)
geçen sayıdan Devam
E) Teker teker muhtaç bir duruma düşen Sendika az eşya, gıda ve para yardımlarında bulunmak, geniş ölçüde ğin umumi haline ma
kırın ı işsizli sağlam bir ihtiyat akçesi vücuda getirmek ğı yaratmak, işçiler atasında t -sanül ve taavvüıı dur ularını geliştirmekve fiilî hareketler haline yükseltmek.
3 Sendikaya Girmek ve Çıkmak :
Tütün işletmelerinde çalışan tekmil işçiler dinleri, milliyetleri ve siyası görüşleri ne olursa olsun Sendikaya aza olabilirler. Ve olmaları arzu edilir. Aza kaydolunabilmek için bu nizamname hükümlerine riayeti taahhüt etmek kâfidir. Sendika,
'derinde çalışan bütün işçileri içine almak gayesini güder, yolda sistemli bir teşvik faaliyeti yürütür. ,
A
Devamı gel
le mesul
sayıda
şkanlığın-şlerin hesa-in vereceği ipler tara-
E — Kurucular :
Yusuf Etik tütün işç tütün işçisi, Mustafa
gİl W î
tütün işçisi, Reşat Çilli t
5 Sendikadan çık lar, işverenlerle işçiler
Tütün işletme-
Ve bu
Ankara İnşaat İşçileri Sendikası
(ANA NİZAMNAMESİ)
(Geçen sayıdan devam)
i) Kontrol komisyonu azası kendi azalarından birini başkan seçer ve her ay muntazaman toplanarak Sendikanın bütün muamelelerini ve hesaplarını inceler. Ana nizamnameye aykırı hareket ettikleri görülen aza hakkında disiplin cezaları verilir, veya o 'azanın çıkarılması için idare meclisine teklifte bulunulur. Kontrol komisyonunun vereceği kararlara ancak kongrelerde itiraz olunabilir. Kongrenin kararları katidir.
7 — Merkez icra heyetinin karaıiyle Sendika mesul kâtibi u mumi kongreyi olağanüstü toplantıya çağırabilir.
Haşan
ıldağ tütün işçisi, Abdullah
n işçisi,
ma: Yalnız, ahlâk.
.. fes
kında menfi propaganda yapanlar, sabote edenler, Sendika azası olamazlar. Ve bu gibiler her hangi bir suretle Sendikanın içine sokulabilmişlersc gerçek hüvüyetleri meydana çıkar çıkmaz heyeti idare karariyle Sendikadan çıkarılırlar.
* 1
işçisi, Muammer Ber-" rabacak
kan tütün işçisi.
l sükût etmiş olan-t çıkaranlar ve Sendika hak-işçilerin metalip hareketlerini
6 — Sendikanın çalışmaları yedi kişilik bir idere heyetiyle yürütülür. Bu heyeti bir sene için üyelerin umumi içtimaında çoğunlukla seçilir. En az Sendikada bir senedir kayıtlı bulunan, içtimai işlerde kabiliyet göstermiş her üye idare heyetine seçilebilir.
7 — Muvakkat hüküm :
Seudika kurucularından en az üç kişi ilk altı aylık kuruluş devresinde idare heyeti vazifesini görür. Bu muvakkat idare heyeti altı ay sonra bu toplantıda ana nizamnamenin olduğu gibi veya değiştirilerek çoğunluğun oyu ile kabul edilir ve nizamî ida-ıe heyeti seçilir.
Detantı gelecek sayıda
Eskişehir serbest sanayi işçileri Sendikası
ANA NİZAMNAMESİ)
(G’rcezı sayıdan devam)
I ) İşçilerin içtimai ve kültürel sahada inkişaflarını sağlamak için (Beden terbiyesi sanat ve ihtisas kurslar), okuma odaları açmak, konferanslar tertip etmek icabında işsiz kalan sendika asalarına iş temin etmek çarelerini aramak.
c) Sendika azasınm sıhhi du-rıımlariyle alâkadar olmak ve bunun temini için parasız muayene ve tedavi çarelerini temin etmek, kaza, hastalık, işsizlik ve ölüm halinde sefalete düşen arkadaşlara idare heyeti karariyle maddi yardımlarda bulunmak. (Yapılacak yardımların şekilleri ve miktarları hazırlanacak olan iç nizamnameye göredir).
d) Haksızlığa maruz kalan işçi arkadaşlarımızın haklarını kanuni yollardan müdafaa etmek icap ederse dava açmak.
e) Sanayiimizin gelişmesine engel olan kanun ve nizamların kaldırılması için ilgili makamlar nezdinde teşebbüse girişmek.
f) Günün geçim şartları göz önünde tutularak en az günlük amele ücretinin tayinini ve bu usulün vilâyetimiz sınırları içinde kabulü için icap eden makamlar nezdinde teşebbüse girişmek.
(Devam. gei..c.k sayıda)
