Kaynak: TÜSTAV - Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı Arşivi
— — 1947 Conunm
Saoe I — Sayı: I
Fij-aXj her yerde 10 Umiftur.
SmKİm ve Ya» İfleri Müdürü
Mehmet - Afi AY8AR
lvUnbvl, Posta Kutum: 406
_____________________Fihrl Hür • İrfanı Hür • Vicdanı Hür
Apaçık Diktatör olsunlar..
Mehmet - Ali AY8AR
Demokrat Partinin büyük. Bu ana kadar tereddüt eden kcfngresiti HaSc Parti-; 1er de a^tik anlamahdırlar ki, rinbo divan toplantısı takip et- Halk Partiti otoriter n^onuj ti. Tjn basit bi- politika sadece, maskelemek «neliode|
icn» ettiridi ki, öcümüzdeki! Zaten iki senedenberi H.j kâmAay görüşmelerine hazır. Pbrt“i heP bu o/h™ oyrvunı. hk mahiyetinde olarak HaL'cİ rr*1'! Komedya devam ede Partim divanı, Demokrat Pfc-. c^k demektir. Tıpkı Doktor tide» daha ileri kara Ur akın; vp
daha bürrîyetperver görünsün. tatij^ vc
Halbuki böyle olmadı.
çeyrek asırdır, nıuhalifsiz bir Sctidann akla verdiği durgun, hıkla Halk Partisi kurtuluş yoj hmo maalesef yine bulamadı/ Faitei basiretsizlik bu s(fer o d«veeye vardı ki, Halk Parti. ânx₺ istikbalinden endişe eden hak vermerr-ck kabil de-l ğildır. Tasavüur buyumınuj!! Bu ane kadar inkılâpçıhğı ve iaidıği ile öğunen bu parti, si. yad hayatının «en krilZc bir ir.i manv-d» ne-c.it; dine smıhpai*. ta wCâxsrrU^ttu \ Tıpkı ölîLn do$«n »eğin-de kelime» şahadet geti-ı w «m ağzı Lalaiballk münkirler gîbâ.. 1
___| tati* yç _yugyy>lc
BJr! sözlü kâh kork unç çehreli ve der: r yumruklu olacaktır. Z>e_ roo ra4 ve hürriyetten dem vu rarken, anasayacya aykırı ve he biri bir Bartille rejin • beı'el o toptancı otoriter nuı n hâlâ yürürlükte Miw ma an şikâyet edenlere, H. bt» mnlann tatbik edileme.! diğ soyliyeeek; fakat buı
söı kampta kendisini huri
rai enler çJcacplc ohtrsat
hiç eklenmedik bir günde ı
o k edilmediği söylenen
kaı u- hâ dcet« ektirilerek
î k* eldivenli denir yumru.
“ l Halk Partisi gafillerin
tep e inecektir.
. ( YURTTA BİR 1TAFTA
^2 EÇEN haftanın iç üyaıet havası umumiyetle hare, ketli geçmiştir. Demokrat Partinin Aakarada toplanan ilk kongresi, burada alın m kararlar, bilhassa «Hürü yet Misakı» nın ilânı memleket umumi efkârın; alacalandırmakta devam etmiş ve bu hâdise karşısında Halk Partisi mahafiiinde d.- bazı tep'tiler meydana gelmiştir.
Hürriyet Kahramanı Atıf bay
«-Hüriyet Misakf» n«n ilân il s başlayan münakaşa ve mü. cadde sırasında hüriyet davasına en büyük hizmetleri ifa etmiş olan bir vatandaşın ölümü bütün hüriyet sevenlerin kaiblerîni acı ile burkmu^tur.
Türk milletinin yeniden ‘dtietiğ? hüriyet m&sâdeleti telinlerinde hay.tta gözlerini yunan Atıf bey, zülüm ve is. tîbdada faı«ı ilk kurşunu akan bir kahramandır.
Kahraman Atıf bey. müstebidin âleti olan Şemsi paşa, yı. bir «abah telgrafhaneden çıdarken iki ktrrşunla yere ser. iniş ve bundan nonta. hâdisele" birbirini takip ederek Tür’c milleti hüriy.etc kavuşmuştu.
Kahraman Atıf bey. pelı çoklan gibi, vatanın* karş( yaptığı vazifeleri, bir taha .kûm ve şahsi menfaat vesilesi saymamış vc ölünceye kadar namuslu ve şerefli bir vatan a aş olarak yayamı t t.
Türk milletin . yeniden «> iş t iği hur; yet mücadelesi m. ra«unda hayata gö derini y.ıınan hüriyet hramanını hayırla anmak bütün hüj^yrt sevenler :çin en buı iik borçtur.
C. H. ?, Büyük Divanı
H m ve aHünyet Misakı* n-o
U*" -ukua gtten a’^süllâraeller d İA • -ye • -Vk etmiş ve hattâ svçıÂcc ı i .Gc Partisini drrilt.
"âic . uzete Martinin büyük Du
işaret etmiş. Bir zamanlar ileri ve inkılâpçı olan bu Partiyi-diriltme : için irticadan medet uman bu teklifin bütün müza. kerelerin aiklet merkezini teşkil etmiş ve münakaşaların bu nokta üzerinde cereyan etmiş olduğunu bugün anlamış bulunuyoruz. ’fj
27 Ocak tarihinde Hal t Partisi Genel Başkan Vekiliom yayınladığı resmî tebliğ, gizli öğretim veya arap harflerde öğretim yapılmasına karşı uygunlanan kanun yasağın m botun olduğu gibi kalması tabiî görülerek cumhuriyet rejimi nin esaslarından olan lâikliği en küçük ölçüde dahi bozacak her türlü anlayıştan uzak kalmak noktası üstünde tam biz görüş birliği tetirit edilmiştir, diyor ise de aşl ma'aadı gizlet, ineğe mûvaffak rdnmıyftrak, hususî surette yapılacak ola© din öğretimini hükümetin düzenleyeceğini ilâve esmekte» ken dini alamıyor.
U rt Belediye seçimleri
Demokrat Partinin ko ıgresindcn ve alman kararlarda© aştıkları ilk müşulât U;ak bde.
Cidi d.vm topiantumm A>'« o»™1» X» *5
«rrt tebtği zevahiri kurtar- * rr“ hapattinurh ? |
n«al. »tiyan lisanu-a ragroen, P( * n» dafrlmadı? Vatan bu hakikati ziziî/aniyo , hiçi b””e Bu"|
Jeği» din derdmnin okutul. ,ar hep,i
rraama miis-ade edileceğini a. 1 mul"bf mebusun Mec
sfcyur. Ortada Mâm «*^düklarow bile ^hit| kanaatinin kalkuunam diye! °’ bir sor de dolanma göre, F la* bu oyunajHaV Par iimbdir baüri tekke ve zaviye tisi İn ne kadar cazip olursa ksrirt ihynsı bile düşünülmek, okun . m tık bir son vermenin terü-. Ataftür’riin kzı duğu ve »v-raıu çoktan gelip geçmiştir, bir zamanlar ileriliği temsil e- partisinin avcılık nw
dea> bu partinin, velevki bir politika oyxmu için dahi olsa, yıkuğ putlara Mpar görünme, ti; halkın teveccühünü kazan.- *>nu K«b»>elidîr.
n» ümidine kalarak, kendi An„ bu söde idenj
tâbirlerince Kara beflı olan ir benim de fü menhm kanımla, fiosa, el uzatmaları cidden ac>- n„ J^ti ilmesini istediğimi dır.
Dununla yu sabit olmuştur b'n beyhu iti, Halk Partisi şaşkın bir hal ®*rn-dedirt fakat iktidaı kaçırma. nin yüzimd mak için de ber vasıta ve ça. reye baş vurmaktan çekinmiye »ykm çektir. BasbUcanın idM-ecile di’J - inc vo kongresinde irat buyurdkAcla ı r’no ^rc» !"aa’ (Mtıuk ve yeni VHaydi Teşkilâtı, torrter k.ATfcmlara uy (1 unun la 't** halikındaki Kanun projeleri,j vo ^pediiz, apaçdı di'r.Zör ol Ha& Partisinin dinle beraber um^r. Halk Partisiaim, bir daha ne g i b i vartalardan Nmyonal . Sosyalist partisi; faydalanacağım açığa vurmuı Faşist partisi; bir Falanjist
Halk Partuı mah îaiâşa dû »Ürmiiştü mek ve ona yeni >:r c^-phe ___ Hl
vafrinm toplandı] m. haber alt’.k. F dan mevzular ve münakaşaların cer- yan tarzı. Halk Parti nün yirmi beş senelik geleneği ol ara -f .ân umtmiyede- - ,’ltı bir suretle giz-
leniyordu. Ve tviatile bu da Partinin •leyb ine tecelli et. mekte geç i km ed i. «Demir perde nrka>ında» cereyan eden müzakereler hdd m da dolaşan rivayetler j en çok Hamdul. lah Suphinin teki ■ üzerinde i-.rarla duruyordu. İstanbul milletvekili Partij i gençleştirmek ve ona yeniden hayat ver. mek için din mi -• «setrine dört elle »ar limanın lüzumuna
ma Demokratların lu
■: seçimleri oldu. Efkâr umumiye. Mecliste geçen hâdise, ler en, cumhur reisinin iki tarafı uzlaştımaundan sonra ya. pnacak bu ilk mücadele Recep Peker hu oû m elinin ne gibi bir tavır takınacağını n kla bekliyordu. HaUc Partisini»
bu seçime çok büyü'c t hemmiyet verdiği ve bir prestij
meşeleri telâkki ettiği t lüyordu. Halkın teveccühünü kazanmak için her tÜTİü afârlığa baş vurmuştu. Belediye kanaliyle odun, kömür. tak dağıtılıyor, istikbal için cazip
vaadlar veriliyordu. t ok rat lar bütün varlt'tlarile seçim
mücadelesine atılmıçlaı İlk tartışma seçim kurullan m&_ "li, 6 ocakta içimleri bakanlığı Uşak ı" ’.a. seçimlerdi- k»nun«uzluğa rrey-ya valisine emir edildiğini ve bir * *. seçim kurullarında D®,
ı kbileceğinî bildirmişti. Seçim günü !. eçti. Fakat, tasnif sırasında durum ı kaymakam ve mülkiye müfettişi zası Demokratlara karşı cephe »L netice vermiyen münakaşalarda» ı şikâyet ettiler. Fakat, bütün te. ıl Partisi namzedi erinin seçimi ka-
natcbetile vukua geld Domokrat parti b*;kı*r dan verilmemesinin Ki , _
mülkiye müfettişinin g- cTİİdîğini.
mokrat müşahitlerin bu kbileceğin
umumiyetle sükûn içind birdenbire bozuldu; be olmak üzere butun kur dılar. Demokratlar hiç sonra, hâdiseyi hü :ûm »ebbuslere rağmen Ha zandığı ilân edildi.
Arada-Str^n
.^HAYATA KARSI BESER
i
i
rakını vatandaşlar üzerinde fc n etmeğe h» yoktur. hkı'.'.Aa, mutlaka tu ijin. artık
1 K)n trıhrw*>âdtr
m teklife
Kerameti
Hanelik i ime mecmu, asının 2 Ocak 1947 tarih li nüsbasr. gelmiştir. Bu jıüshada ismi geçen mec. \jjjhMnin tertip ettiği Cleev land konferans’ hakkında sr
od( hail bu dej
____________nap hakkında nî^that cdorç delegelerin ^Lacsf h»l.iercüt^|ari yâpıllrken meyan a»____Emin I
H de yöyP^BMbedili.
Hayata karşı beşer, Tevfik Fik ret'in bir şiir inin adıdır. Ayni adı bu küçük yazılara başlık diye seçişim, hayatı Fikret'in büyük ruhunun ışığı altında görmeyi kendime yol edindiğim içindir. Zulme, hürr yetsiztiğe, riyaya, dal kavuk la-h*r türlü ııolsuzluk ve geriliğe kıyasıya saldırmak isterken, yanımda kıla-.uuz alarak u^nız onu buluyor ve şimdiye kadar en küçük bir lekeyle kirlenmemiş olan namuslu hayatımdan kuvvet alıyorur Vicdanım huzur içinde ve daima P’nrrm yukarda. alnım açık vc dul a darımda Fikret'in bir mısrm,
yürüyorum
♦ur. Filhaika korgre Boşba. kanin direktiflerine cryar ve kanun projelerini tas-i't ede ceîc ohırta, Nazi Gaulcitcr toy | kilâtjiın Türkiyede canlanışı aa şahit olmamız mümkün dür. Zira merkeze mutlak b’r itaat göûtermele ine mukabil vilâye'krirde mut'rdı ım-eHc hâkim ola*1 bu yirmi bey vali yo başka bir isim verilemez.
tc^’(ilâtı kadar dürüstlük ve a. -Alık beklemek, öyle zannedi. yorum ki, hepimizin hakkıdır. Hepimiz kimlerin ve neyin kar şısında olduğumuzu hele bir hilelim. Bilelim ki, bu memle ketle hür iyet mücadelesi çok çetin ve çok zor olacaktır. Ve nihayet anlıyalım ki, Türkiye, de anr’ardanberi değiş-niş hiç bir şey yoktur.
L
muharriridir. Kendisi tab. »ilini Birleşik Aınenkada Kolumbia Üniversitesinde ikmhl edere’: memle. ketine dönmüş ve fırtına lar koparan AtatürkGn mevkii iktidara gelmesine yardım ettikten sonra, ve-6aire vesaire...w
Büyük Atatürkün ikti. dara gelmesine yardım et mij ol&n adam... Ahmet Emin Yalman?!..
★
__________________________l
Kıran üu ui»a kırıl düş, faka1 jilme sakın!
Sevgili okuyucularım, karşınıza işte böyle kıyorum. Dimdik durmıya çah facağını. tabii kırılıp ılüşiinceyckMÎaıFy
Evvelâ Hürriyet Micadeleal
dn müşterek bir zeminde, bir hürriyet zrınini üzerinde birleşmeleri pek Air mümkündür; herşeyden önce hürriyeti ele geçirmek lâzımdır, çünkü hürriyet olmıyan yerde ne demokrasi, ne liberalizm, ne sosyalizm, ne şu. i bu olur. Bugün İçin yapılabilecek cıı hayırlı iş, istibdat kuvvetlerile sadece hürriyet mücadelesine girilmektir. Bizim memlekete liberalizm mi (i ıha uygundur, yoksa devletçilik mi - Siyasî demokrasi ile mi yelinim li. yoksa iktisadi demokrasiye geçmeli mi? gibi fikirlerin münakaşa, halk; mücadeleni ancak hürriyete kavuştuktan sonra yapılabilir. Daha evvel yapılacak bütün münakaşalar hürriyet kuvvetlerini iktidar partisi lehine parçalamaktan başka bir şeye yaramaz. Celâl Bnyar’ın Demokrat Parti kongresini açış nptkunda söylediği şu cümleleri, bu birleşme yolunda atılını? hayırlı bir adım sayabiliriz:
«Gönül ister ki, Türk demokrasisinin tekâmül ettirilmesi dâvasında türlü partilere mensup bütün vatandaşların el birliğiyle çalışmaları ideali tahakkuk edebilsin vc yarının hür ve ileri Türk iyesi hepimizin müşterek eseri olarak kurulsun.»
Ingilterenin şimdiki Dış İşleri Bukuuı Mr. Beviifc harp içindesöyk-pnokrasraHzah e-bir şfgir ki, e istibdada başvur-
Bukuui M diği lntWhutııklaj Krken Jöyle d« ■ «Denıökrns Hıvvcte, zora raaksızın lın müsaade et Hasına gö K lıür n Bu nıües
-ses(lrrin;ti»>ûnıasnfR>y elerin (!( vlct ? ve nıi^Bv "Mrmel resine İmkAn Verir. Orijin içindir ki, son senelerde ortaya çıkan diktatörlüklerde ilk yok edilen müessese, işçilerin ınüdaiıtusı içiu kurulan sendikalar, kooperatifler vc diğer kültür teşekkülleri olmuştur.» Bevin’in Almanya ve ortaklarını kasdederek söylediği bu sözler, ne yazık ki. bugünün Türkiyesine tıpatıp uymak ladır.
Tarih göstermiştir ki. bütün istibdat idareleri siyasi hareketlerde, tıpkı askeri hareketlerde olduğu gibi, düşman saydığı kuvvetleri evvelâ parçalar, sonra her birini teker teker yok eder. Buna karşı koyabilmek için başvurulacak tek çare, memleketin bütün kuvvetlerinin parçalanmaz bir bütün halinde birleşmesidir. Bu kuvvetlerin, ideoloji münakuşnlıiH dışın-
S«j4b: 2
HÜR
Gazeteleri Okurken
Hallt Partisi denen 5u kapalı kutu
\yk Kare’cetfeaile isbat etmiş oldu. Yalnız bununla da kal. madt. Cumhuriyet Halk par. tisine türlü iftiralarda bulun, du. Anayasaya aykırı kanun, .lann değiştirilmesinden dem [vurdu. Hele, hûriyet misakını bir ültimatom olarak ortaya 'atmasına sinirlenmemek müm
UaftahihVazi/i
Mümtaz Faik Fenik Vatan ı gazetesinin 24 ocat 1947 ta. ı rihli sayısında yazd.ğı baş ya. .1 zkU H&ik Partisinin kapalı J bir kutu olduğunu söylüyor. I Bu parti içinde olup bitenlerin *. halk tarafından bilinmesine I îttin değil. Tecrübeli baş ya. katiyen imkân yoktur. Halk —- ’------------J J — ------
Partisi Meclis gurübu toplanır, ’ ne konuştu bilinmez. Halk ( Partisi 1da t e Heyeti toplatur. ne konuktu bilinmez. Divan toplanır, ne konuştu bilinmez. Mümtaz Faik Fenik bu parti, nin bu gizli kapaklı çalışma, emdan uzun boylu şikâyet e.
diyor.
Bu şikâyetine hak verme, m ek elden gelmez. Ama. ne yalan soyliyeyim: bu yazıyı o meleri dahh doğru kurken, her ssat.rda yazann mı?* diye ilâve ediyor, bu kutudan kir şeyler çıkara cağını umdum. Nasıl ummaya yim ki, bu yazar 1937 yılın. : dan 1946 y, lı başına kadar i Halk Partisinin resmi organı ; olan Ulus gazetesinde yazı iş teri müdürü olarak çalışmış tır, bir çok gizli kapaklı içler, den haberi vard’r. Ama. um. düğüm gibi çıkmadı. Kapalı kutudan o da dışarı bir şeyl:r aızdrrmıyor. «Acaba küfranı nimet etmekten mi korku. 1 yor? ı» diye düşündüm. Bizim muharrirlerimiz zeki adamlar, dır, muhalefetleri bile hesaplı kitaplıdır. Daima açık kap bırakmak iri erler, ne olur- ne olmaz, betki bir gün gelir de...
Amerikanın yeni bir Partiye ihtiyacı var mı?1'1
zar, burada demokrat partiyi jnihbyrt bir zekâ oyunu ile de yere vurmaktan çekinmiyor. Nihat Erimin Ulusta çı'can bir yazısına dayanarak: «Bu Ana yasaya aykırı kânunları siz teklif ettiniz, bunların knbulû! için siz de Tey verdiniz. ı> di. yor ve «böyle bir cevap ala. j bilecek bir durumda bulunan kimselerin bu cevaplan icap edecek hare’tetlerden çekin.
olmaz
Amcrikadaki siyasi mücadele 1946 yılında cn aşağı seviyesine ' düştü. Et temini meselesinin orta halli bir Amerikalı için ön safta gelen bir mesele olduğuna inanacak kadar sinik değilim. Bununla beraber, her iki Parti adamlan-■ nin üzerinde çekiştikleri belli h başlı mesele bu oldu. Her iki Parıl de birbirini yerdi, iklsJ do haklı I idi.
Q Peari L. Willen J
ümit kinci, daha da kötü olacak- ımcrika Birleşik Devletlerini bir tır.
İşçi teşkilâtlan, her iki eski Parti içinde bugüne kadar kuvvetle mücadele ettiler; şimdi, birtakım neticeler karşısındayız. Lâkin, Emekçi teşkilâtlarının kazan- , malan için mücadele ettikleri ı namzetlerin hepsi seçilmiş olsalar Cumhuriyetçilere doğru kayış., ... ,
bile, sonunda mutlaka ıpao-la- ı
Cumhuriyetçi Partiye karsı bir bcurs ve deri hır hükümete mi ı itimat reyi vermek demek değil- . ■ n ,
(kavuşacağız? Bu namzctk.n seçip di. Bu, Demokratlar idaresinin ı
,, _ çıkaranlar gerçekten Emekçiler kanaat sarsıntısına ve yokluğuna
, . . , . 'midir? Bu mesele, sadece bir bc-
karşı duyulan hoşnudsuzluğun ap-lügat, bir iyi söz söyleme mesele- : açık ifadesi ıdı. Amerika milleti
.... • • u v • • ıv si^*r- Emekçiler sadece iki kötü-
geçiri bir zaman ıçm hnreketsizlık .
dm daha az kötü olanı seçmişler-yonne, reaksiyonu seçti.
d ir, ve çoğu hallerde de bu seç-
N^-York Devendeki BrMf. £ .5^
un buçında bulunan ve Demokrat b' İT'“
Partinin eski milli reisi olan Ed
| Bütün bu âmiller, liberaller-[Emekçiler muhitlerinde ümitsizliğin olmosa bile, bir nevi uyuşukluğun inkişaf etmesine sebep olmuştur. Amerikalılar bu uyuşukluktan nasıl silkinip kurtulacaklarını bilemiyorlar. Gevşeklik, si-
Türkryede bugün bir de mokrasinin vadığndan habc rimiz yoktu. Hele bunun yü’c sek oluşunu Hüseyin Cahidjn ağzından işitince, yalan oldu yunu bilse biîe. ’ır. ran m sevine fi /iclıyor. E^-tr, bir Jc
krasi varsa. Tanin İ n? ya.. Flynn 5İyasi bir Partinin vazifesi1 nm telâşına sebepfiıe? Ve
kendisi bu yüksek demokrasi yi rtnemîckete ihsan «fîlen par tinia bir ferdi olduğunu gör., bu derece ağır bafk bi. parti sözcüsünün, karşı partiyi L>t.
,--------V “-
İçsiz, iptidai züıniyetli.
çalışmasının, her ir
| 'istemimizin sanın bir şeylere sahip olmtunr. —ki bu, uğrunda mücadele etmek zahmetine değer bir şeydir— şarlamak olduğunu ilân r-dccektis. Bu sebeple, Amerikayı ırk fark: gözetilmesine ve zencilerin tahrik edilmesine göz yumduğu için manen suçlu halden kurtarmak mai.-sadile bütün gayretini Murfeâ*-ceklir. Daha ucuza, namuslu bir dünya kurabilir miyiz? Yok>-namuslu bir dünya ile nü IkUfn edelim?
rinan hükümeti için mücadeleye b!’c sürüklemekten korkmamalıdır Bu Parti, Amerika Birleşik Devletlerinin veto hakkını kullanmaktan resmen vazgeçmesi hususunda ısrar etmedikçe, Sovyet Rtsyayı dört elle vato hakkına sa-n’dığı için yerilemesine müsaade ctmiyecektir. Bu Parti, toprak emperyalizmine olduğu kadar, iktisadi emperyalizme de bir son verilmesini istiyecektir. Yine bu Parti, işgal ettiğimiz veya nüfuz mıntakanuza dahil memleketlere demokrasinin dış şekillerini getirmenin kafi olmadığını Amerikan milletine anlatacaktır. Bundan çok-
•l nyanın birçok yerlerin iosya-t teşebbüsü inkişaf ettırn..*k su* lile iktisadi muvazene \ i > ıkişaf ■ i :u fırın Doğu-öı ürgc k Herle mem-V(* sos-ıkian birliği
Bu gayelere ancak yeni Rı* Parti ulaşabilecekse, hu partfe**. yaratmak imkânlar» nelerdir? O~ runla birleşmesi icap eden ku* -veUer nelerdir? Şüphe vok ki. sapılacak ilk is, buna Emekçiler «-rasında bir temel aramak ok-caktır.
İİ!
Amerikan İs Federasyonunum • A. F. L.) yedi milyondan faz!: erkek ve kadın azası vardır. Eğer, bu insanların hiçbir ıımudlun yoksa. o takdirde her tiirlü siyası faaliyet umudsuz bir şekilde terakki edecek demek olur. Muhal -
«•t t;,-.-i-, fıkı: .-j-.bıp til.'i.ak de-
fol. :Ib c'ın-.- o-/uladığı
).;• n :;-.'..--inı v.-m.*-n!n
:r-. r.dktr. ‘-‘'I.. ; ■/.«•
; '..n, ;.ur> kiciv u !>;r değ-
ru soziuiükie Kon > rdu
Bu İzaha göre, î' .rtilenn
şefleri hiçbir sun '.mu-
miyeyi sevk ve ,K ( tır. mıfi, onun peşi sıra git büyük şefler, seç: ( i •
teklerini büyük b
yarl&mo&mı bile dır
Şüphesiz kİ, bıı, r.
J etmekte olan hail miş bir ifadesidir, görünen kıymeti . ■ uJ - > ’ önce, ııu programın, | yine bu Parti, hüküm : t, sa-
bu, Partileri, ken ■ rml ' Liberalini sadece (belki dece geniş istihsal ve lulmn
geliştiren ve bun. m. *' Mki *>i deW> mcs’uliyetini istfyen de ayni
';>rn ort • •- -
'r. .-ı.n-ı ! " le İJ
. fikrinden bizi kurtar- ve millileştirme işlerini
:ek derecede kafi ol-’;
eder •
peyce belirli bir guyısi r taraftar kütlesi Toplı------------• dc’ bu gnyeye yeUr
~~dı olmnsı lâzımdır.
cevap îson derece ümit Kırıcı oldu. Hiç' Hu parti. Diziın kendi hüküm-raı.’iığımızın zararına da olsu, A-
ıfirip, cıvı’: diye vasıflan, rre. bir «kalaba!gın» toplan, m .-a diye göstermesi münasip r mu? Unutuyor ki, o tiyi Cumhuriyet Halk Par. dogurmujtur. Ama, büyü t : Sarrir bu vesile ile ağzın, ı lâfta kaçırıyor. Anayasa, aykırı kanunların varlığını ul ediyor. Biz bu kanunla değiştirileceğinden ümidi ik. Çünkü, bu yüksek de krasi sözcüm her porti lide -î «Anayasaya aykn bu unJar kebul edildiği zaman Tiirkjyedc değil miydin?*» î sorabilir, ve önce insaft ., dişine böyle kamlık verile 1 «ekilir meseleyi ortaya [konsre fizaİBnnı destekledi. 79 un- ly-lblInlcsl >«” 1 •■•mamahdır. Demagojinin bu [cu kongrenin : . ; ■ “’"‘l
ecesine verilecek cevap . ‘ ...
kadar yaptığı avamfirip ve cı ' amıyoruz. Içüphc yok kİ 80 inci kongre daha]1
Son münakaşalar
Hüseyin Cahit Yalçın. Ta nin gazetesinin 26 ocak tarih li baş yazi9.nda Demo’ırat par ti ile Cumhuriyet Halk Partin arasındaki son münakaşaları e le alıyor. Yazara göre, meni lekette yüksek bîr demok az? vardır, Bu demokrasiyi bece. riksiz ve iptidaî zihniyeti olan demokrat parti haz m edeme dirini millet vekili seçimle Tinden su »on bütçe ve d* mokrat kongresinde bir akala balık** tarafından kabul edile* hüriyet mirakına varıncaya
nas».bu partinin kongı
I
Genç köylü. Âtıfbey mahalle knünden telsizlere doğru giden şosede ilerliyordu. Ayağında I çarıkların ‘■■ih’.’nc. giyılc glyıle yıpranmış ve asıl renglnlı olduğu belirsiz h*ı'-' relr*lş livarına, dirsekleri ve omuzbaşl . tmşka başka renate bez par-çaJariyle yamanmış mintanına bal ;or yerinde olmadığı anlaşılıyordu. B:ı ip’I ganin sırtına vurmuçttL Amcası qi*lu Ömer'in Altındağ mahallesinde oturduğunu köye gelen bir mektuptan öğrenmişti. Şiındi onu an-yordu. İstasyonda mahallenin adını söylediği zaman ona burasıt tarif etmişlerdi. Mahalle deyince, o, yirmi otuz evlik bir yer zannetmişti. Halbuki Altındağ mahal Ankara Kalcsl'nin -'tsınder başlayıp kuzey batıya doğru TelsJzlereBTıdar JHnuakt^Llan filn n-gili tepeyi baştanbaşa kaplı yan |foca*bir yeıfiar ’*
radın ayrı, onun plânı dışında kı 1 yen doğruya halkın keyfine güre ve B* cdjyı-ye ı..."^»r tikçe büyümüş ayn bir şehir, br ka bir idi. C
Attfbey mahallesinin başladığı polo -a k ; ■.
(₺ğı bir karpuz satıcına Ömer’in o' • ■ rdı• sor
omuzlarını kaldırmış:
Bilmem, demişti, burada iki birici n va..
Geriye dönmüş, sağdaki nirr «i nokta . ile soldaki Telsiz direklerini eliyle göstererek:
- Bak, demişti, Teec oradan ■.•ra^-a kadnr h._p . hep *.v..
Sonra, şehri hiç tar.ımıyan şu anemi köylünün garipliğine acımış olacak ki. ona bîr kolaylık göstermişti:
Bu yoldan doğru yttrft; yere kakıh şu koca direklere kadar git. O direklere Telsiz derler, içte oraya kadar git. öradn, sağda yol üstünde bir bakkal göreceksin. Ona sor, belki bilir.
Genç köylü, gösterilen yere doğru yüpümlye başlamıştı. Simdi işte o yol üzerindeydi. Nihayet bakkalı buldıı vo hiiicjiri oğlu Örneri ona da rzırdu. Bakkal*.
Nereli senin bıı Ömer? dedi
Çnnkınlt. Ben ek- oradan geliyonım
Bakkal, Çankınlıların lıep o blflgcdr oturduğunu: şuraya, tepeyi* doğru çıkıp orada çocuklara sormasını söyledi.
Genç köylü, on beş yirmi rıdıın daha yürüdükten sonra. Telsiz
[Burası, Tuıl . fin değil, dog n kurulmuş i |ı idi. Genç 1 Ünce, orada ı muştu Kar
i r-i:....
> tirmiye yardım edcceğ ı. sadece Afrikanın, Ya m ve Uzak Doğunun
; ırlerindeki milli -nursamazlık hep o 1 talin ^iJ, ayni zamanda
• cin s neticeleridir. Zihnimi- lckederin iş kuvvetleri) ini, gücümüzü kuvveti-. i karne t fikrimizi tekrar
İlke satmak husıftunda en iyi reklâm tekniklerini bir takım ticari te « bt ( !(-r halin* getirmektedir.
1044 de. PAC (C 1.0 nun siyasi faaliyet koinitcsiı kendi se-Içim itibarını Jffl’.anarak bir çvk •
ve Uzak Doğunun derindeki milli
yalist halk kuvvetlerile açığa ve cömertçesine
j. :u : nak için, bu midi rami- yapmaktan korkmıyacak Böyle
rvr-fnrlnrt ı_ • v.__• . . ■ .
erini ortadan kaldırma- bir Parti gen kaimi.-, r «tır. Bu da uncak. çişe- |en sanayil-rtirn.ıye ve asıp. «hıtün.- bir n-.cka. her yerinde hayul seviy. ymakla ve ortaya Mr rjeltmkyv davet için İrin I ogramı atmakla olur, 'geçektir.
»n fince, bu programın, [ Yine bu Parti, hüküm
lekct-yanın yük-•n go
kak ki, şefler meselesi pek mıhlın bir noktadır: Bununla beraber, A.F.L den veya C.I.O. dAn a-sun, herhangi bir Emekçinin temayülleri aynidir. Onun karabet, bilhassa yerine bağlıdır .
■tası bir adamdır, mü- jumanda umumun meni icap
iyi niyet sahibi bir i ttirdikçe hükümet tese'. lerini
tekii-derecedc kafi ol- yen iktisadi bir program inki-!
Böyle bir yeni Şaf ettirecektir Plânlaşı ı ke-1
lur.esine rağbeti arturac *. İktisadi, sosyal ve hükûnu inde-1
ki müesseseler!, insana olmadığı ve onun refah; ağla-1
yıp sağlomadığ.ı noktası .i de-
ğcrk-ndirecektir. Bu Par asyııl
ıca, bunun pek de hali vakti
Öbür Ankara
CnwH Kui-t SOLO»!
rul
tavuklar e|
niş baş)
direkle tâ etol mlye b sile ke 1 unduk releri: ka yedi *.*'kiz yaş]
rşısındaj M^a saptı. B'J yi en ılık Dok
Baştanbaşa kııplıyan^ffi ayrılmıştı. Une İmiş toprş büyüle, bir çukuriMbre ile lepd
•rev eve do ; Kilerci* insanır jlMlzerinde iler ik-bir çukııi\®|H«- ile tepı^Bie doldurul dtLtavuklar c^^nıŞortlu. fAa ileride, ulgtomij b.ışkRjir çukuranjnpdekı j ■ ırgata çocuk’koşup koşun
Çiftlik Sahipler M-fbCst «u*>k-sahiplen, ev işi görenler, ıs n chu-lan yalnız reylerik defti), ayni armanda programın ve taktiğin inkişafı işinde dr Emekçilerin yanında yer alacaklardır Bu. işe; hareketinin on çetin vazifeleri? -den biri olacaktır*, çünkü, onları? şeflerinde iktidun paylaşmak alt-kanlığı yoktur.
(11 Bu sazının muharriri M -
Peari L. WUlcn, Liberal Partini* ikinci reisidir; ve bu yazıda aor geçen «üçüncü bir Parti »çin biye milli komitesi*nin veznedt • rıdır.
reyanstna doğru, seviı rün bütün macerası, bı ie geçerdi. He.
*n veya esklnıl
vtu un;ı vardı, bunlar a • ane idi. Genç köylü, kapıların Önünder toprak yolun ortasına u akmış ve bazan toprağın çukur york--îrr*r- b*?bvw- bulaşık sularını atlıyor. bJr yandan dı*
anıv; >1 oğlu Ömer'in oturc^uğû yeri sorabileceği uygun birisini on-yordıı Gid- gide tepenin tn yerine kadar yükselmişti. Orada, top-nığın tozu, hayvanların j İsliği, evlerin çirkefl lirasında oyn&tar doku/ on v.i',’.-undaki birkaç çocuğa sordu. Çocuklar, ona. tl«>u T'tanp”*' lr,5
■mis, n
i; doğum, ölüm, herşvy, herşey, bir un> ı girdisi çıktısı şu birkaç metre kare »e-übenin gerisinde, İki uç metre ötede yinr -ıtaiardan derme çatma yapılmış bire.-
ahin bir yerde, sırtını buyuk bir kaysyt sıvanmamış, badanasız, kara yüzlü, ufak Gene köylü o yana doğru yürümiy*
nüz ağzın
lerin üstüne uşak gü
___ ______ lar koşup
renin içine kıçustü düştükçe kahknlıa>’la gülüşüyorlardı. Sağda, sıcaktan yer yer çatlamış, esmer,'yeşilliksiz, kısır toprağın üzerinde, yeni yapthrno oiduğy aniuşıian tkerpıçier güneşte kurutuluyordu. G(?nç köylü-burayı hiç yadırgamadı. Kendi köyünün dekorunu burada lıemen hemen eksiksiz olnrak bulmuştu. Şchiri kendisi İçin pek yabancı bir Ülke diye hayaflcdlği ve Orada böyle bir yer bulunabileceğini köyde iken aklına bile getirmediği için, şimdi umduğunun dışında bir manzara İle karşılaşınca, içi güvenle dolu olduğu halde, yavaş ve sağlam adımlarla llerlemiye devam etti. Artık evlerin arasına girmişti, sokaldapn kıvrılışına uyarak rastgele gidiyordu. Ev adı verilen bu yapıların kimisi kireçle badanalı, kimisi luıdnnasrz, fakat hepsi kenMçtun ve birer katlı IdJ. Çoğu bir oda veya bir oda ve bir aralıktan İbaretti; içlerinde pek azı Üç, dört odalı İmiş gibi görünüyordu. D*ba içine girmeden anlaşılıyordu kİ, ayni odanın içinde hem yemek pişirilir, hem bulaşık yıkanır, hem ailece otururlur. yatılır ve nramnı, çocuklar uyduktan sonra, ge-
içip baktı, içeride kinişe yoklu; .valrn..
4 testisi, köşelerde kendtelninkine ber-pencerenin ününde de ufak bir g«.
yerde ^Mkbir
z.lyvn dtfflki lâmbası.
t'.'vri (
gerlsin(Wi)lr __ _ _ ______________
du. kendisi de «nun önüne oturdu, arkasını yorgana dayadı, gerilir soluk aldıkt.tn sonra rafı rahat rahat seyretmiye ba|ladl. Şimdi dolıu ıy; Ku.ubihyurdu. Burada ne çok ev vardı; demek ki. *j(-hir, şehir dedikleri bu İdi: Evlerin sayısı köydeklnden daha çoktu, o kadar!
Onun yabnncı olduğunu unladıktan İçin merakla yanına sokular, çocuklar, kim olduğunu ve buraya niçin geldiğini Öğrendikten son-rn. mahalle hakkında bilgi vermiye haşladılar: Bu tepeye toydan boya Altmdai mahallesi denirdi; tepenin sol İlerisindeki su bıraı daha btljllkçc evlerin bulunduCu sırta du Atıfbey mahellesi denileli şurada, tepenin sajında, ti İlerideki o ftbUr tepenin eteSIndekl evte-rin bulunduüu yerin adı da Yenldodan mahallesi idi Onun burada» yalnız bir ucu Bürünüyordu; yoksa Ycnldojun mahallesi de Allındad kadar bilyüktO. Çocuklar bütün bu evlerin nasıl yapıldıjım du anlattılar. Buralara ev yapmak yusakıt; butu,, 5U Knrtılen yaptlat kaçak olnrak kurulmuştu (Devam KİccUc)
mı, bir
rkn.? yo» can,
Fbu kadar!
■ ti. kapıyı ekti, sırtından yorgunını indirdi, kulübe
I duvar i yükselen kayanın uygun bir yerine ko>-
HÜR
J
[
İt
r ve
anat
a re
etleri
]
Sanat ve Sosyal Meseleler
Son zamanlarda resmi sa. nat piyasasına bakarsanız, b.ı T» politiğe, edebiyatçılarm i. ğız birliği etmiş gibi, aanalçıla nnuzın politika ile, sosyal me selelerle uğraşmalarına engel olmağa çalıştıklarım görürsü nüz. Bunlar diyorlar ki:
— Sanatçı kısmı, yüz yıl. lar boyunca değerleri değiş memtş büyük meseleleleri. bü yü’c gerçekleri ele al r. Ruh. Allah, kâinat gibi koca koca davalarla başetmeğe çalışır. Büyük sanatçılar, toplum işle, rine karışmış, '{anşmamışlar. dır da.»
Bu iddianın e>âkatlığuıı be lirtmck için, hemen bütün bü yük sanatçıların sosyal meşe 1 Meriç ilgilendiklerini, hattâ belirli politi ;a hedefleri uğrun: da çeşit çeşit çarelere baş vu_ j rarak mücadeleye giriştikleri.1 ni hatırlamak yetişir. İşte Beau, delaire. Hffeo. Balzac. işte bü yü’: besteci Beethoven, işte bizim bütün şairlerimiz. Ziya Paşa. Namık Kemal. Fi':ret. A Icif. Saymakla bitmiyen irili u fakl. bir sürü sanatçı.
L«te memleketlerinin nazi çizmesinden kurtulması uğrun da bir elde silâh, bir elde ka iem savaşmış yeni fransız sa. natçıiarı. Evet, sadece hatırla, mak bu iddianın ne kadar çü rük olduğunu ispata elverir.
Gel gelelim, reemı sanat pî yaran, mn riirümcüsü bu politi. kaçı edebiyatçılar, her zamun bu -adar çocukça söz etmekle kalmayıp, çoğumuza doğru gî bi görünebilecek yazılar da kaleme alıyorlar.
Meaelâ: Bay Peyami Safa, her Tornana sosyal roman gözü ile bakılabileceğini. bu yüz den Ayrıca tosyal roman diye bir >ey olamayacağnı iddia eden bir yazısında ( 1 ) kısaca şöyle laflaT ediyor: «Edcbiya* tın da bîr takım sözde mesele I leri vardır. Bu sözde meselde, rin harekete getirdikleri fikir.ı , Jer Arasındaki zfddıyet, tenm . . 1ere verilen manaların indili . ğinden meydana gelir. Her] patça, kendisinden daha kü ’ çük parçaların bütünü ve her] bütün kendisinden daha bü | yük bütünlerin parçası oldu.,
- , , t gö r.
i ğunfı göre fert ve cemiyet mer .
. . , .. . ba-ş'abam ız. Zira oct.ın tr.n
, bumıarı arasında bir mahiyet, , , . . , ...
- . . .. . , .. I lum’ııl:!.to;-Iun:ur. k>
farkı yo-.tur. Mutlak manasıle. . .
l-w m -t j j t d6n avn Kr • ..■hK ol '. mda bölünmezlik ifade eden ferdi yete ne fiziko-§imik. ne biyolo toZ JK» ne de ruh ve cemiyet âlem] mar‘ »erine rodan r. Bu müşahede ° . \k‘
edilire h«'d'r- f 1
hay »(
İnsır ■ ıl( puro ■ bflirfi
f.Tlî • :n kon:ısu insan c4iğb
Idır. İman r K,/; ,ı,. .ı-rui
dır. $u halde tıp BOsyald. r. „ p^P^r^îzny n bozkırı. stto hükmü ne kadar ba-, ne k ı ri'r-' pH(-n telgraf direkleri ve
DUNVADAN
MABEPLED
I tarafların.- büyük gerçekler di ye bi'câye eden romancıların j romanlannı sosyal romana so , uımaytz Peki ama acaba bu | çefjt romandaki kahramanlar.
Bay Peyami Safa'nzn iddia et tiği gibi bir ba'uma toplum
Olctay Rıfat
Yo’oia bunlardan hiç biri değil de her roman sosyal romandır demek mi? Eğer böy 1c ise. biz de şunu diyelim ki. romanın konusu insandır diye] her roman sooyal roman ola ! gerçeği aksettirmezler mi? maz. Sosyal romanın özellikle' kahramanlar, olsa olsa
ri vardır. ' kendi toplum şartlaırnı akset
Sosyal roman deyince, sos- »irebilirler ki. bu da toplum yal olaylar n şuuruna srnhip ro I gerçeğinin kendisi değil, göl . mancılarm, bu şuurun ışığında geri, ’tınnttsıdır.
yazılmış eserlerini anlamak
lâz mdır. Böyle bir şuura sa j politikucı yazarlarla beraber hip olmadan, tuhaf yahut gaJ Bay Peyami Safa’nın da. »a rip bulduğu, yahut kendisini naiçılan sosyal meselelerle her hangi bir şe'ıilde ilgilen-; uğraşmaktan alakoymağâ. sos d irdiği için kişilerin yaşayışla . val romanı psikolojik roman* nnı. ruh hallerini, maceraları i ilhak etmeğe çalşması a'unt: nı kaleme alan, bazı ikinci dr ya kürek çekmekten başka reccdc. hattâ ehemmiyetsiz l bir «ey değildir.
da iseler. mr»ele değişir. Sa natlü politika arasındaki hege (nonya havasına lur, tezli romanın bahsi açılır. Yine meseleye dahnışız
Romarvn her çeşitL ister is ı ternez bir telâ'tkinin ifadesi ol ı duğu için zaten tezsiz roman yoktur. Ancak bu tezin ro- . manda zımni bir halde kalma j sı mı. hendese davası gibi sa- ( rih ve ispatli olması mı gerek]' tiği conuşulabiiır. Bundan d? | yine meselelerin meselesi do gar. aynı soruyla karılaşırız:'| roman gerçeğin aynasıdır? Demek ki romanın en haliı meselesi onun gerçekle müna »ebelinde karar kılyor.» Doğ ru fcibi görünüyor oma doğru değil. Bir kere kiri ile toplum kavramları araanda bir bütün ve purçai münasebeti kurma çalışma yanlış. Yânlış, çün ruhbilimi dediğimiz nefis I gisinden ayn bir toplum b gisin bir . toplumbilim meydan^ çıkşı, toplumun (> şileri’. »tünde, kişilerden a> bir nesne olmasına bağlı. ' Bu: mız filozof» öğretmeni I Man • 1 Dâat, Sociologie adi ' 'îital h ne diyor: «Toplu 1 mun ilerden kurulduğu doğ ' ruavr. Xma bu. toplumun, tahlil r ildiği zaman bu psişi: çoğu ra müncer olması Je mek -ildir. Dur\hcrm*in or taya ğı bu görüş, çekirdek halir.de Auguste Comte’ta da vardı.- |
.heim ise Les Regles ı adlı .-^Vnın ön sözünde «Ko if şuur hali, kirinin •jırur h inden ayn bir şeydir. Toplun ın zihniyeti kişinin zihn nden başkadır. Toplu mun zihniyeti özel kanunlara bağl » diyor. Daha farias'.her gidişimde biraz . v m n- sıy>me’t, bilgiye rvnüritc hyorum. nazı ' sinin, büyük sayılar kanı fikrinin uygunlanma-
»onra. tekle çok. ki .?_.j arasında bünbii dr- inleşcn uçuruma dair adıya söz etme'-. irtc . Görülüyor •fÇrri. Safn’ntn top! t k.
girilmiş o-yasamalığı bir sözde demektir.
Sözü uzatmıyuhm. ba.
iFâristeki Türk resim sergisi
Türk ressamlarından bir gurup Paristc bir sergi açtı. Fransız sanat âleminde ne tesir yaptığını bir türlü Öğrenemedik. Nihayet La depeehe de Paris gazetesinde bir tenkit yazısı okuyabildik.
Her ressamın ismi basma kalıp b r ciimle ile bağlanmış.
uUhra sonunlar üzerindeki keşifleri ile şöhretim dünyaya yaymıştı. Eüurtcin izafiyet n«( zariyesinden Langevin - Eins. tein nazariyeri diye bahseder, miş.
Kolej dö Fransın bu iistad profesörü sosyal ve siyasî meselelere de bigâne kalmamu tır. in&ın haklani. koruma ce miyeti reisi idi. Fransanın K gali »ırasında Mu'tavemett ha
r.(uıp u 4 in. w(i£iaııııııj. --------- ---------------------
Bundan sonra yazının muhar- rc ö®(*ne bilfiil iştirak '-em ıs ve
? alan, ban ikinci ar, y« xurcx çcxr hattâ ehemmiyetsiz bir şey değildir.
Abıdin Dıno’nun
resim sergisi
Cevdet Kudret SOLOK
Tüıkiyede Abıdin Dino ad. I buldum, bir ressam yaşadığım bilir.i
M— dim. devlet sergiler adc bir ’ kaç resmini de gö mü/üm; fakat, doğrusunu söyleyin:, sanatı hak unda henüz bcEi bir fikrim yoktu. Nihayet, 14 Aralı':ta, Ankarada, iller bani kası altındaki resim galerinn. | de açtığı hususî ser« ıd>- c .
1 erin i hep bir ai'ad-- sıöırnc.; mümkün oldu.
Hemen şunu söyl: (im ki, hayat mda ilk defa resim sergisinde sarsıldım. Resmin j müthiş bir kuvvet oldu;:;:. _ı. A'hidininkileri gördü ten son. 1 ra azıladtm. işte üç jündür o. raya taşınıyorum; belki bir o ı ’cadar daha gidip $• lcccyin. Beni çeken şey nedir? On .
çiyle ılum
tiin >
uzun miv,_>
Pey
çi a .da bir mahiyet fark'
hîûrvl*
Şimdiye kado manzara di . ye görmeğe alıymış bulundu, ğumuz tabiat, ortasında mavi akan yeril vadisi, dere.
nin kenunnda boş sandalı, ya *hwt da. dsllsr» bi'birin^ I mîş yeşil ağaçlan veya çiçcK | uttaıuc IvUıâiıiık Ljı ı tabiatı. Ben o resimlerin kari
lerine raslaryr. edebiyata t’ıtbi. roman,, ayni zamanda hem ferdin, hem de cemiyetin ifa. dendir. Roman kahramanla, •rımn buy. fikir ve hareketleri,] Sosyal âmillerin birer netice*^ olduğu için her tip. cemiyet hayauna açılmış bir pencere, dir. Sosyal roman diye bir -ry olam-’ız. Na.nl nliun ki. hrr ro man »osyaldır. Çürikü insan tosyal bir hayvandır ve roına-hm ’oonuau insandır.
Sosyal roman iatiyenlerin çoğu, sosyalim roman davasın
Almanlar tarafından hapse a bimıştır.
Damadı fizik âlimi
Salomon’u Almanlar kurşuna dizdiler; kızını da temerküz kamplarına gönderdiler Bu tün bu felâketlere Langevin göğüs germesini bildi ve 1944 yıhnca Fransız komünist par tisine resmen aza olarak mü. cadeleye devam etti, ilerlemiş vaşiria rağmen insanlığı ve cemiyeti alâkalandıran hiç bir meseleye karşı bigâne kalma, yan Langevin'o bir dostu:
— Siyasî ve içtimai
İçler uğrunda harcadığın zurnanı ilme versen kim bilir da. ha ne keşifler yaparsın
Demişti, luu gerin nin ccv-ı bı şu olmuştur :
------ Bugün ilme küçuc. bü parça ilâve etmek değil, onu bütünü ile korta it-i i» kin miikrl
I tefiz...»
Üniversite içinde ve dı?ın. .i da’û irili ufaklı âlimlerimizin - kulakları çınlasın.
riri şöyle ısnumî bir tenkit i yapmış olma': içmt «»Yeni Türk. ressamla n şarkı ka:an-ilk gösteriyorlar-, nerede De. lacroia’nın aydınlık şar: tab. loları... Halbuki bu genç Türk rc^-amlan Matis-'• gibi parlalfr I bir . .-tâdm yabancısı da d .. ı liyor. Biz ise Parisc ■ r .inderilen . ressamla. I bu tenkit no tefekkür ederiz.
hâlâ Lamartir.
i - in, ykhut Delacrob1 gözü ile gören, o gafil Avr-ı pahlara Şarkın sefalet ha nı bilereke, yahut bümiy k
bi razıcık olsun verebilir r
demek...
Ama ne çare kı bu .üç ( sevincimiz bile u(un süm Lettres FrançaUcs’in »On hasında Tiiık ressamları» ı bahseden Philippr Souı I şunlar; yazıyor:
•'Cumartesi. Cernuschi ••.«ii zesinde bir Türk sanatı st açıldı. Tahminden fazla *etçi vardı. Çiniler. tezh> kumaşlar seyrediliyor. F genç Türk ressamlarının 1 -kılarına hayret ediliyordu Modern resim muh.» ki art/k 'beynelmileldir bir şey keşfetme dik. Umd ___ _
mu bulamadım. Gerçi h -|Arallk aymda Pariate bu lardır binlerce tablo gl - k„nf„an»lar tertiblrmiçtı Bir ğüro için götlerim berral . liflerin
söz aldığı bu m kaybetmiş olabilir. 1 ı1 buna rağmen bu genç Tü r de ne hareket. ne de cüre
Çplak san toprağı, istasyonda yerlere serilip sır. 1 tından indirdiği yüküne yasla. ; nan köylüsü, kaval çalan kö. | rû, yol ortas nda el açmış di- 11 lenci’i. yan..di yorgan» altın. I da boylu b> \imca uzanan har tası, yalınayak tek müşteri)'» kahvesi; diz vurun, sıçrayan. ı donen zsybı ,ji; fabrikası, çâr- ! şu: hülâsa lü’iin fakirliği ve. i dertJerile, i İliği ve güzelliği. Ic, tenhajıj Ve kalabalığı ile benim olan memleket.. Sonra, bu toprağa basan, hem de ' çok defa y lınâyak basan in. sanlar,n ayaklan. Müthiş ayal, lar. Bunlar *ak değil, belki badı başına jirer şahsiyet; bi ayağın bu kadar belagatla ko-nurabileceğinj nasıl tasavvur
| edebilirdim? '■
| Sonra, bütün bunlann «ra . sı oda nly büyü’; portre: Ana. | dolu in anının yüzü, içlerin.
I den valnm ikisini, avni köse-^i^^u^an^kournUTbulunnn lan unlatacağım. Bunlarda ı
vensizlikle, daha doğrusu bun |eri »urette bitaraf ,1 tann hepsılt bıraen oakan bir ; | kadın yüzü. Resinin önünce ; | duruyorum. lağınâ geçiyo. ı . rum. solunu geçiyorum, göz | ler de sonki benimle beraber (l hareket iyor. Bu gözler , adı. Ö düHıen biS insan zü; bur.uri göz kapaklar: gözlerin »BgörünmüyorjJLma,Wkmun me kafanın içîiidrn neler anlaşılıyoıgg| j
Düny
SIT 301
gün lây. kile genişliyemiyen şöhretinin asırlar içinde ne»ıl.
r.üJ
t
Y mî luğuSl
Unesco ve kfiltflr
girleşmiş Milletler teşkilâtına bağlı müessese]erden biri de. UNESCO harflerik- ifade edilen kültür tnüesaeseeidit. bu müessese geçen îir sıra
konferanslarda UNESCO'nun hakiki çehresini aydınlatanlardan dan biri de, Faşist Alman-yanın kuklası Vichy Fransa, tundaki mukavemet hareketi nin belli başk şahsiyetlerinden e| değerli Fransız şairi Arogor ■ :ı ’ ' 1 a olmuştur. Bu konuşmanın hu ” lâsası şudur:
Kültür parçalanamaz bn küldür, onu mümtaz bir sini, fin eline veremeyiz. Çünkü, o. büûin insanların müşterek ma. Ldır. kökleri bütün insanlığın dcri.-.liklerindedir. kaynağım ve her dem artma ve yenilenme hızın dır.
Böyle lvm-umûl teryalist bir felsefeye dayan-ması icap eder. Kültürü munu 'az bir sınıfın eline verme ğe ta: af dar olan idealizme karşılık, kültürü bütün insanlı, ğa şamil kılacak biricik felsefi sistem odur. İnsana refahı sağ kıyacak, 'um gizli maktan rn sanlığa cıık olan
n?ı ı " ı ûnMckaktrr: Rc m•
| Ynl zıkl Halbıi ’î Türk ressa.nlam arasında cemiyet hâdi- | bigâne vardır. Onlsnn tablolar P.ı, *’ risc gönderilmiş olsaydı, »u aM ra Iık p^^harekelli ohn^Pa- i» , n at n d r
iresmine ^Krgun
ik; geçmiş
^kCÎ n& \ Sana
Tn m
M
] «ısında, sanki 'muş da, i hinine Kf nzaaîSÎ la beraber ya o tabiat la beraber içinde deği ta 'bir in
ektedir.
omnn
n sosyal kH hanın konııfl [erine gelin pk isteriz
bir zelzele ol. insansız kalmış bo1-|aya bakıyormuşum kapılırdım. Abidinm RT lıyor.M bu innlH için(M»ir. onunl aşıyorde. ir uma. •-» tabia.
baktğı hîs^BL
ti,'i Irfttı yüklen*
.... _ "“MLv.nderı
H Jr .i ■ sink komisy(^Bfmu? YokJ
LinvalM eenden ©ir ıkı 1A, w I
. / . ■ uhıtit■■ mı ve Wcmleketlen ;
•n»-a .c’Mlmt -oimavı, hu. T .
ni tablolarında aksettirmeği
beceremiyen ressamlar nv? J
mii'ehak?
a
da oradan almakta
bir müeeeeeenin. â. olabilmek için, ma
yollara düçmüş tek yolcusu ile ’ tenha orta Anadolu. Sonra, beri tarafta işte evleri, çatıla. i rr, baealariyle bir İstanbul * manzarası: Ortada insan dL ye bir şey yok. fakat seyre. , dendo müthiş bir kalabalık görmüş hissini uyandırıyor.
Bu sergiye günlerce gidip demek mi? Yoksa i geldim, çün’cü orada kendi toplumla ilgilidir demek mi? | yurdumu vo kendi insanımı
dar zoraki, ne radar şişirme ise. bu cümleler de -o kadar boş, o kadar zoraki, şişirmedir.
Şişirmeliği sosyal ne belirli brr anlam istenmeyişinden de belli, öyl» , ya, buradaki sosyal sözü ne (1) Roman ve Cemiyet demektir.? Roman aosyul bir adli ya», 12/12/1946 tarihli üründür, Uhry gozetesind© çıkmıştır. t,---------
o kadir
kelimesi.! verilme’: '
den nerile geçtiğini, gktikçe yayıldığını, hudutların dar çer cevcsi dışına çrkıp bütün insan lığa mal olduğunu, hayranla, nnın böyle benim gibi bir kaç yüz kişiyi değil, milyonları bulduğunu görmeyi ve senin f manda ebediliğe ulaşabilmiş Türk sanatın- Asırların ötesin, den p-lamlamayı çok isterdim, büyük üstat..
Paul Langevin öldü
Büyük fizik âlimlerinden Paul Langevin, geçen ayın 19 uncu günü öldü. Fransa ve dünya matem içindedir.
Langevin dünyaca tanının ş bir âlimdi.
«RaditKictivile» ve «reîa-(tiviten bahislerinde üstad idi.
mü^ıet ilmî bir ta. menfaatlerin «iri oL ku taracak, velhasıl geniş ufuktan aça.
yine odur.
> — Şubat — 1947 Cumartesi
Sene: I — Sayı: I
Fiyatı her yerde 10 kuruştur.
Basıldığı yer: STAD MATBAASI
HÜR
ABONE ŞARTLARI
SmeK£i : 500 kuru?
Altı Aylığı : 250 », üç Aylğı : 125
Cumartesileri çıkar haftalık siyasi gazete
Fikri Hür • İrfanı Hür • Vicdanı Hür
SULHA DOĞRU|
Mehmet - Ali AY8AR
Baz» muhitlerden durma-' tün banlan ve ikinci derecede dan tekrarlandığı gibi,'ki ihtilâf mevzularını bele bir dfcnya üçüncü bir harbin arife-. hatırlayınız... Bugün bunlar. ss»de bulunmuyor. Ge çi cephe dan ortada hangi* i kaldı? krde muhasamat duralı iki se-' neye yakın bir zaman geçtiği' halde henüz sulh kurulmamış-far; vt sulhu kurmak vazifesi ni üzerlerine atan büyük galipler nra-sında hâlâ ihtilaflı meşe ' tatar vardır. Fakat tAı pürüzlü meselelerden büyük bi.- kısmı, nar. geçen «ene içinde bir hal «üretme bağlandığı ha tır lan a. eah ve iktisat kanonlarının bü yGJerden her birine verdiği brarıekft imkânları da besabe Icahtacnk olursa, dünyanın harbe değü sulha doğru yol aldı İHBkda *5ph* edilemez.
Hele 1945 senesi Eylû. londe Londrada toplanan bü yükler konferar-.ınin havasın ve fct»7MT3'z neticelerini bir gör örfine getiriniz ve bandan «on ra bir buçuk rne içinde top knan çeşitli konferansları bi hatt>-b>7Tmz.
Bu konferansların ele aldığ ihtilâfları da bir düşününüz; Sovyet Iran ihtilâfını; îngFiz elahh kuvvertlerinin Yunan is t5*u bir tj 15 terletmemeleri] çrfra Sovyet . İngiliz ihtilâ fmi; yine İngiliz silâhlı kuvvet krirm Endonezya'da kaHala rmclhn çıkan Ukrayna . Ingi! tere ihtilâfını. Bırnîan, İngiliz Fransız kuvvetlerinin Lübnar d* bulunmasından çıkan yer.; bir ihtilâf lak.’p etmi$ti.Ve yine bir hatırlayınız, dö t büyüklerin Nisası ayı içinde Pariste top İmdıklan günleri. Daha ilk görülmelerde bir Trieste dâ. vteu ortaya çıkmıştı; kötü ni-yctE krmselee: «Bu ikinci bir , Danrig olacaktır» dedirte I Trieste ihtilâfı... ChurchiD’in ■ FYAon’da söylediği harp ko. kan rTJtkunu hatırlayınız: Hani W» Sovyetlere kar*ı bir Angf lara bu harbin doğurduğu bîr Amefan blolcunun kurulm i.ûmL ■'kar,'». bonr-cAnr»» dîye, «mı istediği Ttztuk... Sonra Dış »Teri bakanlarının Pariste .i İophmtıanı ve Almanya mt leşini düşününüz: Sovyet! er her şeyden evvel Almanyan . Nazilikten temizlenmesi ve demokratlaştırılması «ası üzeıin'bi er de ısrar ederlerken, Anglo cılar
Amerikanlar Almanyanm İtti- de görürler. Üçüncü bir | «a-di bütünlüğü meselesinin onjdünya harbinden bahsedenK-r, plâna alınmasını istemişler; karanlık kombinezonları için Fransızlar da Ruhr ve Sor böl.'şimdiden zemin hanrhyan Beynelmilel kara borsacılardan baş’ a kimseler değildir. Fakat ger/rctleri heybededir. Ne «öy lese’er, ne yapsalar dünyayı hemen ynnn harbe sürekliye mczler. Mutlaka bir «uîh dev.| resine kavuşacağız. Ve bizi bekliyen bu taılh devresinde} |Kara bo sacılarn f rsat vırme-meği Lilivek insanlığın bir,
DÜNYADA
BİR HAFTA
E*a5İi olarak Ahnany» mes’ , eleri ve bir de Boğazlar işi... I Almanya işi cidden çetindir. 1 Fakat dışişleri bakan muavin-[terinin çalışmalarına dair Lon 'ı-adan srelec miabet havadislere bakılacak olursa, bunda d. bir anlaşma zemini buluna, fim ümit etmemek çin sebep yoktjar. Boğazlar neşe leşine gelince: Hâdiselerin mü. sait bir şeyi raldığı bi stada B ğazlar ihtilâfının muıL'âktı k.-.lacağını ve hele fljŞnca bir d nya harbine yol açacağını d jünınek kötümser bir kısa -uşîülük olur.
Hulâsa variyet bazı kimse-b in göstermek istedikleri gı. bi ümitsiz olmaktan çok luzak-tr . Dünyanın harbe değil, «uL h doğru gittiği o derece aşırdır fkî, her birinin iktisadi nmırru incc’ıyerek . Birle-: Amerika müstesna - bu. y Iderden hiç birinin iiçnucu dünya harbini göze alemi' y cağını «Öylcmeği lüzumsuz ( yiyorum. Birleşik Ameirica. I nın müttefiklerini finanse ede. b 'eteği düşünlüse bile - bu da' rr ıiha'fkak değil ya - ha p ct-l m ek için en aşağı «M» olmak, i zun geldiği unutulmamahdır. j Ve sonra Birîerik Amerika bal . k nj yeni bir harp macerasına rütelemek de bugün için ko-i ilay bir mesele değildir.
O halde bütün bu harp yay ([g falannı; itimasizlık yaratan| j zehirli «özler H*-.
iz İkincisinin yaralarını iar. lamrşken, üçüncü İH, wu,«|
' arbînden bahsetmeğe dili ra-' .ranlar acaba kimlerdir, Hiçll I şüphemiz üçüncü bir dünya har. • binden menafat umanlar. Şllb ı
Harpten soura herkes bir sulh dünyasının teessüs etmesini bekliyordu. Halbuki birbirine düşman iki dünya ortaya çıktı. İnsanlığın uzun bir müddet için mukadderatı bu iki dünya arasındaki münasebetin alacağı şekle bağlıdır. Onun için Sovyet Rusya ile Anglo-Sakson âlemleri arasındaki münasebetler milletlerarası meselelerin başında gelir.
Geçen hafta içinde iki dünya arasındaki bulutlu havayı temizlemek için Sovyet Rusya tarafından hayli gayret sarfcdildiği görüldü.
Bevînin sözleri
Önce Stalinle İngiliz Hariciye Kuzin Bevin arasında yapılan konuşma, Nevyorktan dönüşte Berin tarafından yapılan beyanat üzerine bozulan havayı az çok dü-zeltmiye vardım etti. Bevin bu beyanatında «İngilterelim Birleşmiş Milletler teşkilâtından başka İliç kimseye karşı bir taahhüdü» olmadığını söyledi. Sözüne pek itina etmiyeıı. ve ikide bir bu yüzden hücumlara ıığnyan İngiltere Hariciye Nazırı, bu sözü ile Amerika ile gizli bir askerî ittifak akdettiği hakkında yapılan hücumlara ce-vap vermek istemişti. Halbuki Stalin bunu İngiliz - Sovyet ittifakını ) İngilizlerce hükümden düştüğü mânasına aldı.
Bunun üzeri m Bevin Stnline busıı4 bir mektup göndererek sözlerinin yanlış anlaşıldığın^ Ingilterenin mevcut Rus illiflıkm ı sadakatle kalını .arak buııım elli sene uzatılmasına taraflar okluğunu bi lirdi. Fakat bu beyanat Moskovayı tamamen tatmin t medi. Staliıı Mister Bevin’e verd ği cevapta, ittifakı u ıtma teklifinin ciddî surette yapılabilmesi için önce mevcut ittifak muahedesini zayıflatan hükümlerin oıtadan! kaldırılması lâzım geldiğini ile» uıdıî Maksadı. İn iliz - Rus ittifakında karşılıklı yardım ta ıhhüdünü tahdit eden kayıtların kaldırılması idi Çünkü bıı muahedenin dördüncü maddesine göre, taraflar Birlı-şmiş Milletler teşkilâtının tecavüzü öııliy ıcek tedbirler alabilccl^ yardıma koşmaktan vazgeçebilirler. Stalin ittifak mua-ıtların kaldırılmasını >u teklife cevap ver-olan şüpheyi ortadan
Maksadı. lnuVz -ıhlıüdüııü taldlitP
enL. letl eğine kani olurlarsa, •. Stalin ittifak muahedesini zayii (liis'iı-cıı bu gibi Icıyif-leklif ediyor. (l( (ktir. Ingiller, '>ı Hiçmiş, bu Si; i''İl.' Moskov:ifi:ı basıl r1 kaldirmiya imı\ • 11'tk olamamıştır : Birleşik Am••-ika İngiltere itrifakı
Sovyet Lusy.yvı şüpheye düşurı| Bevin, Birleşmiş Milletler v- Ih lantılarındıı l.uluıun ık sih sil- \ı müddet zarfında Amerika ile bir asi____________,____
imza etmısHr Ph «ora Ingiliz ve Amerikan
j(skcrkuja\miasL^Hiilimvcterbr ; e tâbi bulunacak, kara, deniz ve.hava kuvvetlerinin kullanacağı silâh ve malzeme ayni olacak, iki taraf kuvvetleri Amerikan vc |_ln^^dcnizvcbu^ıüslcrimlcnınüşterekenvemgsari
Dominyonu olan Kanada, Avustralya. Yeni Zelanda Ame JrîVn'n mndntfrn jffrrrrMfr. PT’rfftfc
ve Allaulik denizlerinin müdafaası Amcrikaya, Avru-
1
en hâdise şudur: ıriciye Nazırları top-nıerikada bulunduğu ikerî ittifak anlatması
____KaiBN! .. . . .. _____ askerleri nıUışku'Mrdinıveterbiv ( ye tâbi bulunacak,
kedilecektir, iki taraf Genelkurmayları beraber çalışacak lardır.
Bıı ittifak muahedesi öııce ingilterede Lahor Party saflan arasında bir fırtına kopardı. «Asiler» ismi verilen 120 kadar İşçi Meb'us Berinin bu siyasetine hücum etliler ve hükümeti harp siyaseti takip etmekle itham eltiler.
İngilterede muhalifler ne istiyor
Berinin Rusyayn karşı düşman bir cephe alıp Amerika ile askeri bir ittifak imzalamasına muhalif olan İşçi Partisi âzası günden güne kuvvetleniyorlar.
Bunlar Berinin dış siyasetini tenkid ederek diyor* tat k*r Lic»iu huûlteıeyi Amerikuya sntmıştır. Amcrika-dan yaptığımız isti az ile zaten İngiliz ekonomisi Amerikan ekonomisin bağlanmıştır. Şimdi de askeri bir ittifak ile ingilter Amerikanın bir peyki haline gelmek tehlikesine düşmı r. Amerika ile yapılan ittifak In-gilterenin Sovyetlerle olan münasebetini de bozacak mahiyettedir. Onu ı için İngiltere, Amerika ile Sovyet dünyaları arasını, bir mutavassıt rolünü oymyabiiir ve müstakbel bir harbin önünü alabilir.
«Asiler» Beriı i ı İspanya, Yunanistan ve Orta Şarktaki siyasetine de uuh a lif lirler. İngiliz Hariciye Nazırını buralarda iri ı müdafaa için İngiliz kuvvetleri
bulundurmakla it n ediyorlar. Bu yüzden, dahilde isçiye ihtiyaç varkt bir milyondan fazla İngiliz askerinin hariçte silâh nda bulundurulmasından şikâyet
ediyorlar.
Bu muhalif g un sözcülerinden sayılan Zilline» son nutuklarında birimle düşüncelerini kısaca şöyle anlatmıştır:
«Hükümet di; yaseline temel olarak od sene içia harp (»Imıyacuğı asipini kabul etmelidir. Bıı siyaset ordunun azalülm: m. Orta Şarkta bulunan 500 bin askerin istihsale dc esini, mecburi askerlik hizmetinin kaldırılmasını, Rı »ya karşı sert bir cephe alınmamasını temin edecek bu suretle Ruslarla silâhsızlanma ve. Atom enerjisiı kontrolü hakkında bir anlaşmaya varmak mümkün ( I «çaktır.
«Orta Şarkta! i petrollere Fransa ve Sovyetlerin dc iştirakini temin ( elidir. Süveyş Kanalı ile Cebelüt-
tarık Boğazı Biri «İş Milletler teşkilâtının kontrolü
altına konmalıdır nuakkale Boğazı da milletlerarası
teşkilâta bağlan; ıdır. Yalnız Amerika. Panamama
milletlerarası koı liine razı olmadıkça. Boğazların
kontrolüne iştirak tirilmemelidir. Yıınanistandan as-
kerlerimizi çekin» li. orada faşizmi ezerek demokrasinin kurulmasına inik vermelidir. Avrupa siyasetimizde
İngiliz - Fransız \ İngiliz - Sovyet ittifakına dayan-
malıdır.»
Görülüyor ki B( vinin siyaseti ile muhaliflerin görüşleri arasında 1 ik farklar vardır. Ve Bevin bu muhalifleri hergün i ız daha tatmin etmek ihtiyacını duymaktadır.
IngrÜzlerin Yunanistan siyaseti Yunanhtandiı Ingiliz siyaseti her bakımdan ifîâ» --------------- — --- - ---------manzarası gösteriş >ı. Halk şikâyetçi, sağcılar şikâyetçi, ||«« " ı*----i | il--------| ) solcular şikâyetçi tlökûmet zorla ayakta duran tufey*
nllrriVBÎI nasil KUlianiVOrlar nu-î. ingilh re de bu vaziyetten memnun de^L
ııuı 1 ıjüiı ııaoııjuıııaıııjuı laı i |Fjıka( kiınsevi (ılnsil rlınivrn Knıh vc Caıd:ıri> BE I kümelini tutmazsa, hu memlekette komünistlerin galebe ! çalacağından ve Yunonistnnın Rus nüfuzu altına gireceğindin korkuyor. Onun için bugünkü antidemokratik 'Yunnn i l i -İni Ir.t iltere muhafaza ctıniye mecbur olu-
> W»
1 'tıkat Ingiliz İşçi Partisi içindeki muhalifler Devinin Yıınanistanda irticai koruyan bu siyasetini beğe»-nıivorl tr. t »al ırın şikâyeti üzerine vaziyeti mahallinde icl’Jk etin k .zere 'ı'unanistana giden İngiliz İşçi Partisini meı- ır nıeb’ııslar hey’eti iki ay evvel neşrettiği raporda. «jı.lfhlı s iğci çetelerin pervasızca memlekette d(X' l, r”r " hinhree insanın adalara sürüldüklerini,
(’ Kralcı Hükümetin İşçi sendikalarına karşı tazyik tedbir-» • n ’r 1. ı i iildıgını♦ bildiriyor ve hükümetten İngiliz askerlerini bir ân evvel buradan çekmesini tavsiye ediyordu. Çıdansın istifası
Halbuki bu raporun neşrindenberi vaziyet büsbütün fenalaştı. Çete faaliyeti memleketin münakale faaliyetini kötürümleştirecek bir bal aldı. İktisadî bayat yürüyemez oldu. Yunan parası kıymetini kaybetti. Nihayet Başvekil Çaldaris tutunnmıyacağını anlıyarak son bir ■ çare olmak üzere Birleşmiş Milletlere başvurdu. Birlenmiş Milletler teşkilâtı da Yunnnistandaki vaziyeti tetkik etmek üzere bir hey’el gönderdi. Bu hey’et tetkikata .başlar başlamaz. Çaldaris istifaya mecbur oldu. Kral I gûya bütün Partilerin iştirakile bir kuvalisyon kabinesi kurmıya teşebbüs etti, Fnknt eski Hariciye Nazırlarından Sofulis ve solcu partiler bu oyuna gelmediler. Yeni
Lo Can ar d enehaine'dun:
felâket
zanneıülmı
lordan
bitirir. "Kar
L«u'.(a
r&plannoftâ kendileri di m enâ* P»X> çJt ı Çünkü |«Kj>
dedir; adalet, ancak bir kör kandil kadar ziya veriyor; û. plumba&u hızlle, bir kjfilval a.
►r
geltri için İktisadî muhtariyet talebinde buhımrrjşlındı. Geçen Ağustosta Pariste açılan «ulh konferansTiı, ve daha iVt celselerde tusul yüzünden ko. pun Artmayı hatırlayınız.
üstelik Trieste mesele » de ( eski vehamcûni muhafaza edi. yordu...
Nihayet Boğazla- meselesi, megı uıarreK ms&nugm oır ni; Ispanya m ese! esir i; ve Tu. daha harp yüzü görmemesi na ihtilâfım hatırlayınız... Bü 1 do pek âlâ mümkündür.
vu. Mabu'i.v r ırkının llftu gibi I blcrle biz!® tehli. lerden luâJfruın e. erlerken, bizleroe boş za. mantarımız da onları dGçun. mek, onlarla meşgul olmat zo runda kalıyoruz.
Ben mebuslarımız,!) yerin, de olsa idim, işte asıl buna meydan vermezdim. Çünkü takdir edilecek, hayranhğımî-» çeVccek hiç bir taraftarı yok. Halkı kendisile' meçgul etmek hükümetler- için akıl ’:ân değildir. Erinde «onunda insan endi kendine şöyle bir sual soruveriyor:
— Peki oma şimdiye kadar no yaptılhr?
İmar işleri mefluç bir hal.
CHâben:
—Genel evkhi |J& tı;
yal diyebilirler. • _
m dcrecesiıy artık btT.'erik «izlİ&ieğil. ikd hırsızlık .dr^-j M^hAlet-iB*Hlya«ındl rezalet oturuyor: vekâle.
ü birleri münhasıran tiksinti mevzularile besliyor; millî nıü daf.ıa vekâleti Vichy artıklar! m naftalinde muhafaza etmek le mcçguldür. iktisat ve'tâleti hayatı pahnlılatmağı iş edin. mi$; İstihbarat vekâleti de «öp he ve suiniyet tevzi etmektedir. İpliğimiz pazara çık mı?.
Genel evleri ’capatmrçlar!
Alâ. Fakat kapatılacak da. _ _ ______ ______________
ha başka şeyler de var. Zira, knnlisyon knbinesinc girmediler. Bu itibarla kurulduğa teslim edersiniz ki, bugünkü
bildirilen yeni knbineııin de hayatı kısadır. Ingiliz askerleri bıırndıın çekilip memleketi kendi halkına hırak-
. . rviivu ııuıııumı un iiiivmu KC11U1 IlIllKlUil IJir.lK-
hu: met ve idaremiz ac acaıp mn(j|kçn komşumuz Yunanistanm buhrandan kurt ilktir kerhanedir. 'ması beklenemez.
— — 1947 Conunm
Saoe I — Sayı: I
Fij-aXj her yerde 10 Umiftur.
SmKİm ve Ya» İfleri Müdürü
Mehmet - Afi AY8AR
lvUnbvl, Posta Kutum: 406
_____________________Fihrl Hür • İrfanı Hür • Vicdanı Hür
Apaçık Diktatör olsunlar..
Mehmet - Ali AY8AR
Demokrat Partinin büyük. Bu ana kadar tereddüt eden kcfngresiti HaSc Parti-; 1er de a^tik anlamahdırlar ki, rinbo divan toplantısı takip et- Halk Partiti otoriter n^onuj ti. Tjn basit bi- politika sadece, maskelemek «neliode|
icn» ettiridi ki, öcümüzdeki! Zaten iki senedenberi H.j kâmAay görüşmelerine hazır. Pbrt“i heP bu o/h™ oyrvunı. hk mahiyetinde olarak HaL'cİ rr*1'! Komedya devam ede Partim divanı, Demokrat Pfc-. c^k demektir. Tıpkı Doktor tide» daha ileri kara Ur akın; vp
daha bürrîyetperver görünsün. tatij^ vc
Halbuki böyle olmadı.
çeyrek asırdır, nıuhalifsiz bir Sctidann akla verdiği durgun, hıkla Halk Partisi kurtuluş yoj hmo maalesef yine bulamadı/ Faitei basiretsizlik bu s(fer o d«veeye vardı ki, Halk Parti. ânx₺ istikbalinden endişe eden hak vermerr-ck kabil de-l ğildır. Tasavüur buyumınuj!! Bu ane kadar inkılâpçıhğı ve iaidıği ile öğunen bu parti, si. yad hayatının «en krilZc bir ir.i manv-d» ne-c.it; dine smıhpai*. ta wCâxsrrU^ttu \ Tıpkı ölîLn do$«n »eğin-de kelime» şahadet geti-ı w «m ağzı Lalaiballk münkirler gîbâ.. 1
___| tati* yç _yugyy>lc
BJr! sözlü kâh kork unç çehreli ve der: r yumruklu olacaktır. Z>e_ roo ra4 ve hürriyetten dem vu rarken, anasayacya aykırı ve he biri bir Bartille rejin • beı'el o toptancı otoriter nuı n hâlâ yürürlükte Miw ma an şikâyet edenlere, H. bt» mnlann tatbik edileme.! diğ soyliyeeek; fakat buı
söı kampta kendisini huri
rai enler çJcacplc ohtrsat
hiç eklenmedik bir günde ı
o k edilmediği söylenen
kaı u- hâ dcet« ektirilerek
î k* eldivenli denir yumru.
“ l Halk Partisi gafillerin
tep e inecektir.
. ( YURTTA BİR 1TAFTA
^2 EÇEN haftanın iç üyaıet havası umumiyetle hare, ketli geçmiştir. Demokrat Partinin Aakarada toplanan ilk kongresi, burada alın m kararlar, bilhassa «Hürü yet Misakı» nın ilânı memleket umumi efkârın; alacalandırmakta devam etmiş ve bu hâdise karşısında Halk Partisi mahafiiinde d.- bazı tep'tiler meydana gelmiştir.
Hürriyet Kahramanı Atıf bay
«-Hüriyet Misakf» n«n ilân il s başlayan münakaşa ve mü. cadde sırasında hüriyet davasına en büyük hizmetleri ifa etmiş olan bir vatandaşın ölümü bütün hüriyet sevenlerin kaiblerîni acı ile burkmu^tur.
Türk milletinin yeniden ‘dtietiğ? hüriyet m&sâdeleti telinlerinde hay.tta gözlerini yunan Atıf bey, zülüm ve is. tîbdada faı«ı ilk kurşunu akan bir kahramandır.
Kahraman Atıf bey. müstebidin âleti olan Şemsi paşa, yı. bir «abah telgrafhaneden çıdarken iki ktrrşunla yere ser. iniş ve bundan nonta. hâdisele" birbirini takip ederek Tür’c milleti hüriy.etc kavuşmuştu.
Kahraman Atıf bey. pelı çoklan gibi, vatanın* karş( yaptığı vazifeleri, bir taha .kûm ve şahsi menfaat vesilesi saymamış vc ölünceye kadar namuslu ve şerefli bir vatan a aş olarak yayamı t t.
Türk milletin . yeniden «> iş t iği hur; yet mücadelesi m. ra«unda hayata gö derini y.ıınan hüriyet hramanını hayırla anmak bütün hüj^yrt sevenler :çin en buı iik borçtur.
C. H. ?, Büyük Divanı
H m ve aHünyet Misakı* n-o
U*" -ukua gtten a’^süllâraeller d İA • -ye • -Vk etmiş ve hattâ svçıÂcc ı i .Gc Partisini drrilt.
"âic . uzete Martinin büyük Du
işaret etmiş. Bir zamanlar ileri ve inkılâpçı olan bu Partiyi-diriltme : için irticadan medet uman bu teklifin bütün müza. kerelerin aiklet merkezini teşkil etmiş ve münakaşaların bu nokta üzerinde cereyan etmiş olduğunu bugün anlamış bulunuyoruz. ’fj
27 Ocak tarihinde Hal t Partisi Genel Başkan Vekiliom yayınladığı resmî tebliğ, gizli öğretim veya arap harflerde öğretim yapılmasına karşı uygunlanan kanun yasağın m botun olduğu gibi kalması tabiî görülerek cumhuriyet rejimi nin esaslarından olan lâikliği en küçük ölçüde dahi bozacak her türlü anlayıştan uzak kalmak noktası üstünde tam biz görüş birliği tetirit edilmiştir, diyor ise de aşl ma'aadı gizlet, ineğe mûvaffak rdnmıyftrak, hususî surette yapılacak ola© din öğretimini hükümetin düzenleyeceğini ilâve esmekte» ken dini alamıyor.
U rt Belediye seçimleri
Demokrat Partinin ko ıgresindcn ve alman kararlarda© aştıkları ilk müşulât U;ak bde.
Cidi d.vm topiantumm A>'« o»™1» X» *5
«rrt tebtği zevahiri kurtar- * rr“ hapattinurh ? |
n«al. »tiyan lisanu-a ragroen, P( * n» dafrlmadı? Vatan bu hakikati ziziî/aniyo , hiçi b””e Bu"|
Jeği» din derdmnin okutul. ,ar hep,i
rraama miis-ade edileceğini a. 1 mul"bf mebusun Mec
sfcyur. Ortada Mâm «*^düklarow bile ^hit| kanaatinin kalkuunam diye! °’ bir sor de dolanma göre, F la* bu oyunajHaV Par iimbdir baüri tekke ve zaviye tisi İn ne kadar cazip olursa ksrirt ihynsı bile düşünülmek, okun . m tık bir son vermenin terü-. Ataftür’riin kzı duğu ve »v-raıu çoktan gelip geçmiştir, bir zamanlar ileriliği temsil e- partisinin avcılık nw
dea> bu partinin, velevki bir politika oyxmu için dahi olsa, yıkuğ putlara Mpar görünme, ti; halkın teveccühünü kazan.- *>nu K«b»>elidîr.
n» ümidine kalarak, kendi An„ bu söde idenj
tâbirlerince Kara beflı olan ir benim de fü menhm kanımla, fiosa, el uzatmaları cidden ac>- n„ J^ti ilmesini istediğimi dır.
Dununla yu sabit olmuştur b'n beyhu iti, Halk Partisi şaşkın bir hal ®*rn-dedirt fakat iktidaı kaçırma. nin yüzimd mak için de ber vasıta ve ça. reye baş vurmaktan çekinmiye »ykm çektir. BasbUcanın idM-ecile di’J - inc vo kongresinde irat buyurdkAcla ı r’no ^rc» !"aa’ (Mtıuk ve yeni VHaydi Teşkilâtı, torrter k.ATfcmlara uy (1 unun la 't** halikındaki Kanun projeleri,j vo ^pediiz, apaçdı di'r.Zör ol Ha& Partisinin dinle beraber um^r. Halk Partisiaim, bir daha ne g i b i vartalardan Nmyonal . Sosyalist partisi; faydalanacağım açığa vurmuı Faşist partisi; bir Falanjist
Halk Partuı mah îaiâşa dû »Ürmiiştü mek ve ona yeni >:r c^-phe ___ Hl
vafrinm toplandı] m. haber alt’.k. F dan mevzular ve münakaşaların cer- yan tarzı. Halk Parti nün yirmi beş senelik geleneği ol ara -f .ân umtmiyede- - ,’ltı bir suretle giz-
leniyordu. Ve tviatile bu da Partinin •leyb ine tecelli et. mekte geç i km ed i. «Demir perde nrka>ında» cereyan eden müzakereler hdd m da dolaşan rivayetler j en çok Hamdul. lah Suphinin teki ■ üzerinde i-.rarla duruyordu. İstanbul milletvekili Partij i gençleştirmek ve ona yeniden hayat ver. mek için din mi -• «setrine dört elle »ar limanın lüzumuna
ma Demokratların lu
■: seçimleri oldu. Efkâr umumiye. Mecliste geçen hâdise, ler en, cumhur reisinin iki tarafı uzlaştımaundan sonra ya. pnacak bu ilk mücadele Recep Peker hu oû m elinin ne gibi bir tavır takınacağını n kla bekliyordu. HaUc Partisini»
bu seçime çok büyü'c t hemmiyet verdiği ve bir prestij
meşeleri telâkki ettiği t lüyordu. Halkın teveccühünü kazanmak için her tÜTİü afârlığa baş vurmuştu. Belediye kanaliyle odun, kömür. tak dağıtılıyor, istikbal için cazip
vaadlar veriliyordu. t ok rat lar bütün varlt'tlarile seçim
mücadelesine atılmıçlaı İlk tartışma seçim kurullan m&_ "li, 6 ocakta içimleri bakanlığı Uşak ı" ’.a. seçimlerdi- k»nun«uzluğa rrey-ya valisine emir edildiğini ve bir * *. seçim kurullarında D®,
ı kbileceğinî bildirmişti. Seçim günü !. eçti. Fakat, tasnif sırasında durum ı kaymakam ve mülkiye müfettişi zası Demokratlara karşı cephe »L netice vermiyen münakaşalarda» ı şikâyet ettiler. Fakat, bütün te. ıl Partisi namzedi erinin seçimi ka-
natcbetile vukua geld Domokrat parti b*;kı*r dan verilmemesinin Ki , _
mülkiye müfettişinin g- cTİİdîğini.
mokrat müşahitlerin bu kbileceğin
umumiyetle sükûn içind birdenbire bozuldu; be olmak üzere butun kur dılar. Demokratlar hiç sonra, hâdiseyi hü :ûm »ebbuslere rağmen Ha zandığı ilân edildi.
Arada-Str^n
.^HAYATA KARSI BESER
i
i
rakını vatandaşlar üzerinde fc n etmeğe h» yoktur. hkı'.'.Aa, mutlaka tu ijin. artık
1 K)n trıhrw*>âdtr
m teklife
Kerameti
Hanelik i ime mecmu, asının 2 Ocak 1947 tarih li nüsbasr. gelmiştir. Bu jıüshada ismi geçen mec. \jjjhMnin tertip ettiği Cleev land konferans’ hakkında sr
od( hail bu dej
____________nap hakkında nî^that cdorç delegelerin ^Lacsf h»l.iercüt^|ari yâpıllrken meyan a»____Emin I
H de yöyP^BMbedili.
Hayata karşı beşer, Tevfik Fik ret'in bir şiir inin adıdır. Ayni adı bu küçük yazılara başlık diye seçişim, hayatı Fikret'in büyük ruhunun ışığı altında görmeyi kendime yol edindiğim içindir. Zulme, hürr yetsiztiğe, riyaya, dal kavuk la-h*r türlü ııolsuzluk ve geriliğe kıyasıya saldırmak isterken, yanımda kıla-.uuz alarak u^nız onu buluyor ve şimdiye kadar en küçük bir lekeyle kirlenmemiş olan namuslu hayatımdan kuvvet alıyorur Vicdanım huzur içinde ve daima P’nrrm yukarda. alnım açık vc dul a darımda Fikret'in bir mısrm,
yürüyorum
♦ur. Filhaika korgre Boşba. kanin direktiflerine cryar ve kanun projelerini tas-i't ede ceîc ohırta, Nazi Gaulcitcr toy | kilâtjiın Türkiyede canlanışı aa şahit olmamız mümkün dür. Zira merkeze mutlak b’r itaat göûtermele ine mukabil vilâye'krirde mut'rdı ım-eHc hâkim ola*1 bu yirmi bey vali yo başka bir isim verilemez.
tc^’(ilâtı kadar dürüstlük ve a. -Alık beklemek, öyle zannedi. yorum ki, hepimizin hakkıdır. Hepimiz kimlerin ve neyin kar şısında olduğumuzu hele bir hilelim. Bilelim ki, bu memle ketle hür iyet mücadelesi çok çetin ve çok zor olacaktır. Ve nihayet anlıyalım ki, Türkiye, de anr’ardanberi değiş-niş hiç bir şey yoktur.
L
muharriridir. Kendisi tab. »ilini Birleşik Aınenkada Kolumbia Üniversitesinde ikmhl edere’: memle. ketine dönmüş ve fırtına lar koparan AtatürkGn mevkii iktidara gelmesine yardım ettikten sonra, ve-6aire vesaire...w
Büyük Atatürkün ikti. dara gelmesine yardım et mij ol&n adam... Ahmet Emin Yalman?!..
★
__________________________l
Kıran üu ui»a kırıl düş, faka1 jilme sakın!
Sevgili okuyucularım, karşınıza işte böyle kıyorum. Dimdik durmıya çah facağını. tabii kırılıp ılüşiinceyckMÎaıFy
Evvelâ Hürriyet Micadeleal
dn müşterek bir zeminde, bir hürriyet zrınini üzerinde birleşmeleri pek Air mümkündür; herşeyden önce hürriyeti ele geçirmek lâzımdır, çünkü hürriyet olmıyan yerde ne demokrasi, ne liberalizm, ne sosyalizm, ne şu. i bu olur. Bugün İçin yapılabilecek cıı hayırlı iş, istibdat kuvvetlerile sadece hürriyet mücadelesine girilmektir. Bizim memlekete liberalizm mi (i ıha uygundur, yoksa devletçilik mi - Siyasî demokrasi ile mi yelinim li. yoksa iktisadi demokrasiye geçmeli mi? gibi fikirlerin münakaşa, halk; mücadeleni ancak hürriyete kavuştuktan sonra yapılabilir. Daha evvel yapılacak bütün münakaşalar hürriyet kuvvetlerini iktidar partisi lehine parçalamaktan başka bir şeye yaramaz. Celâl Bnyar’ın Demokrat Parti kongresini açış nptkunda söylediği şu cümleleri, bu birleşme yolunda atılını? hayırlı bir adım sayabiliriz:
«Gönül ister ki, Türk demokrasisinin tekâmül ettirilmesi dâvasında türlü partilere mensup bütün vatandaşların el birliğiyle çalışmaları ideali tahakkuk edebilsin vc yarının hür ve ileri Türk iyesi hepimizin müşterek eseri olarak kurulsun.»
Ingilterenin şimdiki Dış İşleri Bukuuı Mr. Beviifc harp içindesöyk-pnokrasraHzah e-bir şfgir ki, e istibdada başvur-
Bukuui M diği lntWhutııklaj Krken Jöyle d« ■ «Denıökrns Hıvvcte, zora raaksızın lın müsaade et Hasına gö K lıür n Bu nıües
-ses(lrrin;ti»>ûnıasnfR>y elerin (!( vlct ? ve nıi^Bv "Mrmel resine İmkAn Verir. Orijin içindir ki, son senelerde ortaya çıkan diktatörlüklerde ilk yok edilen müessese, işçilerin ınüdaiıtusı içiu kurulan sendikalar, kooperatifler vc diğer kültür teşekkülleri olmuştur.» Bevin’in Almanya ve ortaklarını kasdederek söylediği bu sözler, ne yazık ki. bugünün Türkiyesine tıpatıp uymak ladır.
Tarih göstermiştir ki. bütün istibdat idareleri siyasi hareketlerde, tıpkı askeri hareketlerde olduğu gibi, düşman saydığı kuvvetleri evvelâ parçalar, sonra her birini teker teker yok eder. Buna karşı koyabilmek için başvurulacak tek çare, memleketin bütün kuvvetlerinin parçalanmaz bir bütün halinde birleşmesidir. Bu kuvvetlerin, ideoloji münakuşnlıiH dışın-
S«j4b: 2
HÜR
Gazeteleri Okurken
Hallt Partisi denen 5u kapalı kutu
\yk Kare’cetfeaile isbat etmiş oldu. Yalnız bununla da kal. madt. Cumhuriyet Halk par. tisine türlü iftiralarda bulun, du. Anayasaya aykırı kanun, .lann değiştirilmesinden dem [vurdu. Hele, hûriyet misakını bir ültimatom olarak ortaya 'atmasına sinirlenmemek müm
UaftahihVazi/i
Mümtaz Faik Fenik Vatan ı gazetesinin 24 ocat 1947 ta. ı rihli sayısında yazd.ğı baş ya. .1 zkU H&ik Partisinin kapalı J bir kutu olduğunu söylüyor. I Bu parti içinde olup bitenlerin *. halk tarafından bilinmesine I îttin değil. Tecrübeli baş ya. katiyen imkân yoktur. Halk —- ’------------J J — ------
Partisi Meclis gurübu toplanır, ’ ne konuştu bilinmez. Halk ( Partisi 1da t e Heyeti toplatur. ne konuktu bilinmez. Divan toplanır, ne konuştu bilinmez. Mümtaz Faik Fenik bu parti, nin bu gizli kapaklı çalışma, emdan uzun boylu şikâyet e.
diyor.
Bu şikâyetine hak verme, m ek elden gelmez. Ama. ne yalan soyliyeyim: bu yazıyı o meleri dahh doğru kurken, her ssat.rda yazann mı?* diye ilâve ediyor, bu kutudan kir şeyler çıkara cağını umdum. Nasıl ummaya yim ki, bu yazar 1937 yılın. : dan 1946 y, lı başına kadar i Halk Partisinin resmi organı ; olan Ulus gazetesinde yazı iş teri müdürü olarak çalışmış tır, bir çok gizli kapaklı içler, den haberi vard’r. Ama. um. düğüm gibi çıkmadı. Kapalı kutudan o da dışarı bir şeyl:r aızdrrmıyor. «Acaba küfranı nimet etmekten mi korku. 1 yor? ı» diye düşündüm. Bizim muharrirlerimiz zeki adamlar, dır, muhalefetleri bile hesaplı kitaplıdır. Daima açık kap bırakmak iri erler, ne olur- ne olmaz, betki bir gün gelir de...
Amerikanın yeni bir Partiye ihtiyacı var mı?1'1
zar, burada demokrat partiyi jnihbyrt bir zekâ oyunu ile de yere vurmaktan çekinmiyor. Nihat Erimin Ulusta çı'can bir yazısına dayanarak: «Bu Ana yasaya aykırı kânunları siz teklif ettiniz, bunların knbulû! için siz de Tey verdiniz. ı> di. yor ve «böyle bir cevap ala. j bilecek bir durumda bulunan kimselerin bu cevaplan icap edecek hare’tetlerden çekin.
olmaz
Amcrikadaki siyasi mücadele 1946 yılında cn aşağı seviyesine ' düştü. Et temini meselesinin orta halli bir Amerikalı için ön safta gelen bir mesele olduğuna inanacak kadar sinik değilim. Bununla beraber, her iki Parti adamlan-■ nin üzerinde çekiştikleri belli h başlı mesele bu oldu. Her iki Parıl de birbirini yerdi, iklsJ do haklı I idi.
Q Peari L. Willen J
ümit kinci, daha da kötü olacak- ımcrika Birleşik Devletlerini bir tır.
İşçi teşkilâtlan, her iki eski Parti içinde bugüne kadar kuvvetle mücadele ettiler; şimdi, birtakım neticeler karşısındayız. Lâkin, Emekçi teşkilâtlarının kazan- , malan için mücadele ettikleri ı namzetlerin hepsi seçilmiş olsalar Cumhuriyetçilere doğru kayış., ... ,
bile, sonunda mutlaka ıpao-la- ı
Cumhuriyetçi Partiye karsı bir bcurs ve deri hır hükümete mi ı itimat reyi vermek demek değil- . ■ n ,
(kavuşacağız? Bu namzctk.n seçip di. Bu, Demokratlar idaresinin ı
,, _ çıkaranlar gerçekten Emekçiler kanaat sarsıntısına ve yokluğuna
, . . , . 'midir? Bu mesele, sadece bir bc-
karşı duyulan hoşnudsuzluğun ap-lügat, bir iyi söz söyleme mesele- : açık ifadesi ıdı. Amerika milleti
.... • • u v • • ıv si^*r- Emekçiler sadece iki kötü-
geçiri bir zaman ıçm hnreketsizlık .
dm daha az kötü olanı seçmişler-yonne, reaksiyonu seçti.
d ir, ve çoğu hallerde de bu seç-
N^-York Devendeki BrMf. £ .5^
un buçında bulunan ve Demokrat b' İT'“
Partinin eski milli reisi olan Ed
| Bütün bu âmiller, liberaller-[Emekçiler muhitlerinde ümitsizliğin olmosa bile, bir nevi uyuşukluğun inkişaf etmesine sebep olmuştur. Amerikalılar bu uyuşukluktan nasıl silkinip kurtulacaklarını bilemiyorlar. Gevşeklik, si-
Türkryede bugün bir de mokrasinin vadığndan habc rimiz yoktu. Hele bunun yü’c sek oluşunu Hüseyin Cahidjn ağzından işitince, yalan oldu yunu bilse biîe. ’ır. ran m sevine fi /iclıyor. E^-tr, bir Jc
krasi varsa. Tanin İ n? ya.. Flynn 5İyasi bir Partinin vazifesi1 nm telâşına sebepfiıe? Ve
kendisi bu yüksek demokrasi yi rtnemîckete ihsan «fîlen par tinia bir ferdi olduğunu gör., bu derece ağır bafk bi. parti sözcüsünün, karşı partiyi L>t.
,--------V “-
İçsiz, iptidai züıniyetli.
çalışmasının, her ir
| 'istemimizin sanın bir şeylere sahip olmtunr. —ki bu, uğrunda mücadele etmek zahmetine değer bir şeydir— şarlamak olduğunu ilân r-dccektis. Bu sebeple, Amerikayı ırk fark: gözetilmesine ve zencilerin tahrik edilmesine göz yumduğu için manen suçlu halden kurtarmak mai.-sadile bütün gayretini Murfeâ*-ceklir. Daha ucuza, namuslu bir dünya kurabilir miyiz? Yok>-namuslu bir dünya ile nü IkUfn edelim?
rinan hükümeti için mücadeleye b!’c sürüklemekten korkmamalıdır Bu Parti, Amerika Birleşik Devletlerinin veto hakkını kullanmaktan resmen vazgeçmesi hususunda ısrar etmedikçe, Sovyet Rtsyayı dört elle vato hakkına sa-n’dığı için yerilemesine müsaade ctmiyecektir. Bu Parti, toprak emperyalizmine olduğu kadar, iktisadi emperyalizme de bir son verilmesini istiyecektir. Yine bu Parti, işgal ettiğimiz veya nüfuz mıntakanuza dahil memleketlere demokrasinin dış şekillerini getirmenin kafi olmadığını Amerikan milletine anlatacaktır. Bundan çok-
•l nyanın birçok yerlerin iosya-t teşebbüsü inkişaf ettırn..*k su* lile iktisadi muvazene \ i > ıkişaf ■ i :u fırın Doğu-öı ürgc k Herle mem-V(* sos-ıkian birliği
Bu gayelere ancak yeni Rı* Parti ulaşabilecekse, hu partfe**. yaratmak imkânlar» nelerdir? O~ runla birleşmesi icap eden ku* -veUer nelerdir? Şüphe vok ki. sapılacak ilk is, buna Emekçiler «-rasında bir temel aramak ok-caktır.
İİ!
Amerikan İs Federasyonunum • A. F. L.) yedi milyondan faz!: erkek ve kadın azası vardır. Eğer, bu insanların hiçbir ıımudlun yoksa. o takdirde her tiirlü siyası faaliyet umudsuz bir şekilde terakki edecek demek olur. Muhal -
«•t t;,-.-i-, fıkı: .-j-.bıp til.'i.ak de-
fol. :Ib c'ın-.- o-/uladığı
).;• n :;-.'..--inı v.-m.*-n!n
:r-. r.dktr. ‘-‘'I.. ; ■/.«•
; '..n, ;.ur> kiciv u !>;r değ-
ru soziuiükie Kon > rdu
Bu İzaha göre, î' .rtilenn
şefleri hiçbir sun '.mu-
miyeyi sevk ve ,K ( tır. mıfi, onun peşi sıra git büyük şefler, seç: ( i •
teklerini büyük b
yarl&mo&mı bile dır
Şüphesiz kİ, bıı, r.
J etmekte olan hail miş bir ifadesidir, görünen kıymeti . ■ uJ - > ’ önce, ııu programın, | yine bu Parti, hüküm : t, sa-
bu, Partileri, ken ■ rml ' Liberalini sadece (belki dece geniş istihsal ve lulmn
geliştiren ve bun. m. *' Mki *>i deW> mcs’uliyetini istfyen de ayni
';>rn ort • •- -
'r. .-ı.n-ı ! " le İJ
. fikrinden bizi kurtar- ve millileştirme işlerini
:ek derecede kafi ol-’;
eder •
peyce belirli bir guyısi r taraftar kütlesi Toplı------------• dc’ bu gnyeye yeUr
~~dı olmnsı lâzımdır.
cevap îson derece ümit Kırıcı oldu. Hiç' Hu parti. Diziın kendi hüküm-raı.’iığımızın zararına da olsu, A-
ıfirip, cıvı’: diye vasıflan, rre. bir «kalaba!gın» toplan, m .-a diye göstermesi münasip r mu? Unutuyor ki, o tiyi Cumhuriyet Halk Par. dogurmujtur. Ama, büyü t : Sarrir bu vesile ile ağzın, ı lâfta kaçırıyor. Anayasa, aykırı kanunların varlığını ul ediyor. Biz bu kanunla değiştirileceğinden ümidi ik. Çünkü, bu yüksek de krasi sözcüm her porti lide -î «Anayasaya aykn bu unJar kebul edildiği zaman Tiirkjyedc değil miydin?*» î sorabilir, ve önce insaft ., dişine böyle kamlık verile 1 «ekilir meseleyi ortaya [konsre fizaİBnnı destekledi. 79 un- ly-lblInlcsl >«” 1 •■•mamahdır. Demagojinin bu [cu kongrenin : . ; ■ “’"‘l
ecesine verilecek cevap . ‘ ...
kadar yaptığı avamfirip ve cı ' amıyoruz. Içüphc yok kİ 80 inci kongre daha]1
Son münakaşalar
Hüseyin Cahit Yalçın. Ta nin gazetesinin 26 ocak tarih li baş yazi9.nda Demo’ırat par ti ile Cumhuriyet Halk Partin arasındaki son münakaşaları e le alıyor. Yazara göre, meni lekette yüksek bîr demok az? vardır, Bu demokrasiyi bece. riksiz ve iptidaî zihniyeti olan demokrat parti haz m edeme dirini millet vekili seçimle Tinden su »on bütçe ve d* mokrat kongresinde bir akala balık** tarafından kabul edile* hüriyet mirakına varıncaya
nas».bu partinin kongı
I
Genç köylü. Âtıfbey mahalle knünden telsizlere doğru giden şosede ilerliyordu. Ayağında I çarıkların ‘■■ih’.’nc. giyılc glyıle yıpranmış ve asıl renglnlı olduğu belirsiz h*ı'-' relr*lş livarına, dirsekleri ve omuzbaşl . tmşka başka renate bez par-çaJariyle yamanmış mintanına bal ;or yerinde olmadığı anlaşılıyordu. B:ı ip’I ganin sırtına vurmuçttL Amcası qi*lu Ömer'in Altındağ mahallesinde oturduğunu köye gelen bir mektuptan öğrenmişti. Şiındi onu an-yordu. İstasyonda mahallenin adını söylediği zaman ona burasıt tarif etmişlerdi. Mahalle deyince, o, yirmi otuz evlik bir yer zannetmişti. Halbuki Altındağ mahal Ankara Kalcsl'nin -'tsınder başlayıp kuzey batıya doğru TelsJzlereBTıdar JHnuakt^Llan filn n-gili tepeyi baştanbaşa kaplı yan |foca*bir yeıfiar ’*
radın ayrı, onun plânı dışında kı 1 yen doğruya halkın keyfine güre ve B* cdjyı-ye ı..."^»r tikçe büyümüş ayn bir şehir, br ka bir idi. C
Attfbey mahallesinin başladığı polo -a k ; ■.
(₺ğı bir karpuz satıcına Ömer’in o' • ■ rdı• sor
omuzlarını kaldırmış:
Bilmem, demişti, burada iki birici n va..
Geriye dönmüş, sağdaki nirr «i nokta . ile soldaki Telsiz direklerini eliyle göstererek:
- Bak, demişti, Teec oradan ■.•ra^-a kadnr h._p . hep *.v..
Sonra, şehri hiç tar.ımıyan şu anemi köylünün garipliğine acımış olacak ki. ona bîr kolaylık göstermişti:
Bu yoldan doğru yttrft; yere kakıh şu koca direklere kadar git. O direklere Telsiz derler, içte oraya kadar git. öradn, sağda yol üstünde bir bakkal göreceksin. Ona sor, belki bilir.
Genç köylü, gösterilen yere doğru yüpümlye başlamıştı. Simdi işte o yol üzerindeydi. Nihayet bakkalı buldıı vo hiiicjiri oğlu Örneri ona da rzırdu. Bakkal*.
Nereli senin bıı Ömer? dedi
Çnnkınlt. Ben ek- oradan geliyonım
Bakkal, Çankınlıların lıep o blflgcdr oturduğunu: şuraya, tepeyi* doğru çıkıp orada çocuklara sormasını söyledi.
Genç köylü, on beş yirmi rıdıın daha yürüdükten sonra. Telsiz
[Burası, Tuıl . fin değil, dog n kurulmuş i |ı idi. Genç 1 Ünce, orada ı muştu Kar
i r-i:....
> tirmiye yardım edcceğ ı. sadece Afrikanın, Ya m ve Uzak Doğunun
; ırlerindeki milli -nursamazlık hep o 1 talin ^iJ, ayni zamanda
• cin s neticeleridir. Zihnimi- lckederin iş kuvvetleri) ini, gücümüzü kuvveti-. i karne t fikrimizi tekrar
İlke satmak husıftunda en iyi reklâm tekniklerini bir takım ticari te « bt ( !(-r halin* getirmektedir.
1044 de. PAC (C 1.0 nun siyasi faaliyet koinitcsiı kendi se-Içim itibarını Jffl’.anarak bir çvk •
ve Uzak Doğunun derindeki milli
yalist halk kuvvetlerile açığa ve cömertçesine
j. :u : nak için, bu midi rami- yapmaktan korkmıyacak Böyle
rvr-fnrlnrt ı_ • v.__• . . ■ .
erini ortadan kaldırma- bir Parti gen kaimi.-, r «tır. Bu da uncak. çişe- |en sanayil-rtirn.ıye ve asıp. «hıtün.- bir n-.cka. her yerinde hayul seviy. ymakla ve ortaya Mr rjeltmkyv davet için İrin I ogramı atmakla olur, 'geçektir.
»n fince, bu programın, [ Yine bu Parti, hüküm
lekct-yanın yük-•n go
kak ki, şefler meselesi pek mıhlın bir noktadır: Bununla beraber, A.F.L den veya C.I.O. dAn a-sun, herhangi bir Emekçinin temayülleri aynidir. Onun karabet, bilhassa yerine bağlıdır .
■tası bir adamdır, mü- jumanda umumun meni icap
iyi niyet sahibi bir i ttirdikçe hükümet tese'. lerini
tekii-derecedc kafi ol- yen iktisadi bir program inki-!
Böyle bir yeni Şaf ettirecektir Plânlaşı ı ke-1
lur.esine rağbeti arturac *. İktisadi, sosyal ve hükûnu inde-1
ki müesseseler!, insana olmadığı ve onun refah; ağla-1
yıp sağlomadığ.ı noktası .i de-
ğcrk-ndirecektir. Bu Par asyııl
ıca, bunun pek de hali vakti
Öbür Ankara
CnwH Kui-t SOLO»!
rul
tavuklar e|
niş baş)
direkle tâ etol mlye b sile ke 1 unduk releri: ka yedi *.*'kiz yaş]
rşısındaj M^a saptı. B'J yi en ılık Dok
Baştanbaşa kııplıyan^ffi ayrılmıştı. Une İmiş toprş büyüle, bir çukuriMbre ile lepd
•rev eve do ; Kilerci* insanır jlMlzerinde iler ik-bir çukııi\®|H«- ile tepı^Bie doldurul dtLtavuklar c^^nıŞortlu. fAa ileride, ulgtomij b.ışkRjir çukuranjnpdekı j ■ ırgata çocuk’koşup koşun
Çiftlik Sahipler M-fbCst «u*>k-sahiplen, ev işi görenler, ıs n chu-lan yalnız reylerik defti), ayni armanda programın ve taktiğin inkişafı işinde dr Emekçilerin yanında yer alacaklardır Bu. işe; hareketinin on çetin vazifeleri? -den biri olacaktır*, çünkü, onları? şeflerinde iktidun paylaşmak alt-kanlığı yoktur.
(11 Bu sazının muharriri M -
Peari L. WUlcn, Liberal Partini* ikinci reisidir; ve bu yazıda aor geçen «üçüncü bir Parti »çin biye milli komitesi*nin veznedt • rıdır.
reyanstna doğru, seviı rün bütün macerası, bı ie geçerdi. He.
*n veya esklnıl
vtu un;ı vardı, bunlar a • ane idi. Genç köylü, kapıların Önünder toprak yolun ortasına u akmış ve bazan toprağın çukur york--îrr*r- b*?bvw- bulaşık sularını atlıyor. bJr yandan dı*
anıv; >1 oğlu Ömer'in oturc^uğû yeri sorabileceği uygun birisini on-yordıı Gid- gide tepenin tn yerine kadar yükselmişti. Orada, top-nığın tozu, hayvanların j İsliği, evlerin çirkefl lirasında oyn&tar doku/ on v.i',’.-undaki birkaç çocuğa sordu. Çocuklar, ona. tl«>u T'tanp”*' lr,5
■mis, n
i; doğum, ölüm, herşvy, herşey, bir un> ı girdisi çıktısı şu birkaç metre kare »e-übenin gerisinde, İki uç metre ötede yinr -ıtaiardan derme çatma yapılmış bire.-
ahin bir yerde, sırtını buyuk bir kaysyt sıvanmamış, badanasız, kara yüzlü, ufak Gene köylü o yana doğru yürümiy*
nüz ağzın
lerin üstüne uşak gü
___ ______ lar koşup
renin içine kıçustü düştükçe kahknlıa>’la gülüşüyorlardı. Sağda, sıcaktan yer yer çatlamış, esmer,'yeşilliksiz, kısır toprağın üzerinde, yeni yapthrno oiduğy aniuşıian tkerpıçier güneşte kurutuluyordu. G(?nç köylü-burayı hiç yadırgamadı. Kendi köyünün dekorunu burada lıemen hemen eksiksiz olnrak bulmuştu. Şchiri kendisi İçin pek yabancı bir Ülke diye hayaflcdlği ve Orada böyle bir yer bulunabileceğini köyde iken aklına bile getirmediği için, şimdi umduğunun dışında bir manzara İle karşılaşınca, içi güvenle dolu olduğu halde, yavaş ve sağlam adımlarla llerlemiye devam etti. Artık evlerin arasına girmişti, sokaldapn kıvrılışına uyarak rastgele gidiyordu. Ev adı verilen bu yapıların kimisi kireçle badanalı, kimisi luıdnnasrz, fakat hepsi kenMçtun ve birer katlı IdJ. Çoğu bir oda veya bir oda ve bir aralıktan İbaretti; içlerinde pek azı Üç, dört odalı İmiş gibi görünüyordu. D*ba içine girmeden anlaşılıyordu kİ, ayni odanın içinde hem yemek pişirilir, hem bulaşık yıkanır, hem ailece otururlur. yatılır ve nramnı, çocuklar uyduktan sonra, ge-
içip baktı, içeride kinişe yoklu; .valrn..
4 testisi, köşelerde kendtelninkine ber-pencerenin ününde de ufak bir g«.
yerde ^Mkbir
z.lyvn dtfflki lâmbası.
t'.'vri (
gerlsin(Wi)lr __ _ _ ______________
du. kendisi de «nun önüne oturdu, arkasını yorgana dayadı, gerilir soluk aldıkt.tn sonra rafı rahat rahat seyretmiye ba|ladl. Şimdi dolıu ıy; Ku.ubihyurdu. Burada ne çok ev vardı; demek ki. *j(-hir, şehir dedikleri bu İdi: Evlerin sayısı köydeklnden daha çoktu, o kadar!
Onun yabnncı olduğunu unladıktan İçin merakla yanına sokular, çocuklar, kim olduğunu ve buraya niçin geldiğini Öğrendikten son-rn. mahalle hakkında bilgi vermiye haşladılar: Bu tepeye toydan boya Altmdai mahallesi denirdi; tepenin sol İlerisindeki su bıraı daha btljllkçc evlerin bulunduCu sırta du Atıfbey mahellesi denileli şurada, tepenin sajında, ti İlerideki o ftbUr tepenin eteSIndekl evte-rin bulunduüu yerin adı da Yenldodan mahallesi idi Onun burada» yalnız bir ucu Bürünüyordu; yoksa Ycnldojun mahallesi de Allındad kadar bilyüktO. Çocuklar bütün bu evlerin nasıl yapıldıjım du anlattılar. Buralara ev yapmak yusakıt; butu,, 5U Knrtılen yaptlat kaçak olnrak kurulmuştu (Devam KİccUc)
mı, bir
rkn.? yo» can,
Fbu kadar!
■ ti. kapıyı ekti, sırtından yorgunını indirdi, kulübe
I duvar i yükselen kayanın uygun bir yerine ko>-
HÜR
J
[
İt
r ve
anat
a re
etleri
]
Sanat ve Sosyal Meseleler
Son zamanlarda resmi sa. nat piyasasına bakarsanız, b.ı T» politiğe, edebiyatçılarm i. ğız birliği etmiş gibi, aanalçıla nnuzın politika ile, sosyal me selelerle uğraşmalarına engel olmağa çalıştıklarım görürsü nüz. Bunlar diyorlar ki:
— Sanatçı kısmı, yüz yıl. lar boyunca değerleri değiş memtş büyük meseleleleri. bü yü’c gerçekleri ele al r. Ruh. Allah, kâinat gibi koca koca davalarla başetmeğe çalışır. Büyük sanatçılar, toplum işle, rine karışmış, '{anşmamışlar. dır da.»
Bu iddianın e>âkatlığuıı be lirtmck için, hemen bütün bü yük sanatçıların sosyal meşe 1 Meriç ilgilendiklerini, hattâ belirli politi ;a hedefleri uğrun: da çeşit çeşit çarelere baş vu_ j rarak mücadeleye giriştikleri.1 ni hatırlamak yetişir. İşte Beau, delaire. Hffeo. Balzac. işte bü yü’: besteci Beethoven, işte bizim bütün şairlerimiz. Ziya Paşa. Namık Kemal. Fi':ret. A Icif. Saymakla bitmiyen irili u fakl. bir sürü sanatçı.
L«te memleketlerinin nazi çizmesinden kurtulması uğrun da bir elde silâh, bir elde ka iem savaşmış yeni fransız sa. natçıiarı. Evet, sadece hatırla, mak bu iddianın ne kadar çü rük olduğunu ispata elverir.
Gel gelelim, reemı sanat pî yaran, mn riirümcüsü bu politi. kaçı edebiyatçılar, her zamun bu -adar çocukça söz etmekle kalmayıp, çoğumuza doğru gî bi görünebilecek yazılar da kaleme alıyorlar.
Meaelâ: Bay Peyami Safa, her Tornana sosyal roman gözü ile bakılabileceğini. bu yüz den Ayrıca tosyal roman diye bir >ey olamayacağnı iddia eden bir yazısında ( 1 ) kısaca şöyle laflaT ediyor: «Edcbiya* tın da bîr takım sözde mesele I leri vardır. Bu sözde meselde, rin harekete getirdikleri fikir.ı , Jer Arasındaki zfddıyet, tenm . . 1ere verilen manaların indili . ğinden meydana gelir. Her] patça, kendisinden daha kü ’ çük parçaların bütünü ve her] bütün kendisinden daha bü | yük bütünlerin parçası oldu.,
- , , t gö r.
i ğunfı göre fert ve cemiyet mer .
. . , .. . ba-ş'abam ız. Zira oct.ın tr.n
, bumıarı arasında bir mahiyet, , , . . , ...
- . . .. . , .. I lum’ııl:!.to;-Iun:ur. k>
farkı yo-.tur. Mutlak manasıle. . .
l-w m -t j j t d6n avn Kr • ..■hK ol '. mda bölünmezlik ifade eden ferdi yete ne fiziko-§imik. ne biyolo toZ JK» ne de ruh ve cemiyet âlem] mar‘ »erine rodan r. Bu müşahede ° . \k‘
edilire h«'d'r- f 1
hay »(
İnsır ■ ıl( puro ■ bflirfi
f.Tlî • :n kon:ısu insan c4iğb
Idır. İman r K,/; ,ı,. .ı-rui
dır. $u halde tıp BOsyald. r. „ p^P^r^îzny n bozkırı. stto hükmü ne kadar ba-, ne k ı ri'r-' pH(-n telgraf direkleri ve
DUNVADAN
MABEPLED
I tarafların.- büyük gerçekler di ye bi'câye eden romancıların j romanlannı sosyal romana so , uımaytz Peki ama acaba bu | çefjt romandaki kahramanlar.
Bay Peyami Safa'nzn iddia et tiği gibi bir ba'uma toplum
Olctay Rıfat
Yo’oia bunlardan hiç biri değil de her roman sosyal romandır demek mi? Eğer böy 1c ise. biz de şunu diyelim ki. romanın konusu insandır diye] her roman sooyal roman ola ! gerçeği aksettirmezler mi? maz. Sosyal romanın özellikle' kahramanlar, olsa olsa
ri vardır. ' kendi toplum şartlaırnı akset
Sosyal roman deyince, sos- »irebilirler ki. bu da toplum yal olaylar n şuuruna srnhip ro I gerçeğinin kendisi değil, göl . mancılarm, bu şuurun ışığında geri, ’tınnttsıdır.
yazılmış eserlerini anlamak
lâz mdır. Böyle bir şuura sa j politikucı yazarlarla beraber hip olmadan, tuhaf yahut gaJ Bay Peyami Safa’nın da. »a rip bulduğu, yahut kendisini naiçılan sosyal meselelerle her hangi bir şe'ıilde ilgilen-; uğraşmaktan alakoymağâ. sos d irdiği için kişilerin yaşayışla . val romanı psikolojik roman* nnı. ruh hallerini, maceraları i ilhak etmeğe çalşması a'unt: nı kaleme alan, bazı ikinci dr ya kürek çekmekten başka reccdc. hattâ ehemmiyetsiz l bir «ey değildir.
da iseler. mr»ele değişir. Sa natlü politika arasındaki hege (nonya havasına lur, tezli romanın bahsi açılır. Yine meseleye dahnışız
Romarvn her çeşitL ister is ı ternez bir telâ'tkinin ifadesi ol ı duğu için zaten tezsiz roman yoktur. Ancak bu tezin ro- . manda zımni bir halde kalma j sı mı. hendese davası gibi sa- ( rih ve ispatli olması mı gerek]' tiği conuşulabiiır. Bundan d? | yine meselelerin meselesi do gar. aynı soruyla karılaşırız:'| roman gerçeğin aynasıdır? Demek ki romanın en haliı meselesi onun gerçekle müna »ebelinde karar kılyor.» Doğ ru fcibi görünüyor oma doğru değil. Bir kere kiri ile toplum kavramları araanda bir bütün ve purçai münasebeti kurma çalışma yanlış. Yânlış, çün ruhbilimi dediğimiz nefis I gisinden ayn bir toplum b gisin bir . toplumbilim meydan^ çıkşı, toplumun (> şileri’. »tünde, kişilerden a> bir nesne olmasına bağlı. ' Bu: mız filozof» öğretmeni I Man • 1 Dâat, Sociologie adi ' 'îital h ne diyor: «Toplu 1 mun ilerden kurulduğu doğ ' ruavr. Xma bu. toplumun, tahlil r ildiği zaman bu psişi: çoğu ra müncer olması Je mek -ildir. Dur\hcrm*in or taya ğı bu görüş, çekirdek halir.de Auguste Comte’ta da vardı.- |
.heim ise Les Regles ı adlı .-^Vnın ön sözünde «Ko if şuur hali, kirinin •jırur h inden ayn bir şeydir. Toplun ın zihniyeti kişinin zihn nden başkadır. Toplu mun zihniyeti özel kanunlara bağl » diyor. Daha farias'.her gidişimde biraz . v m n- sıy>me’t, bilgiye rvnüritc hyorum. nazı ' sinin, büyük sayılar kanı fikrinin uygunlanma-
»onra. tekle çok. ki .?_.j arasında bünbii dr- inleşcn uçuruma dair adıya söz etme'-. irtc . Görülüyor •fÇrri. Safn’ntn top! t k.
girilmiş o-yasamalığı bir sözde demektir.
Sözü uzatmıyuhm. ba.
iFâristeki Türk resim sergisi
Türk ressamlarından bir gurup Paristc bir sergi açtı. Fransız sanat âleminde ne tesir yaptığını bir türlü Öğrenemedik. Nihayet La depeehe de Paris gazetesinde bir tenkit yazısı okuyabildik.
Her ressamın ismi basma kalıp b r ciimle ile bağlanmış.
uUhra sonunlar üzerindeki keşifleri ile şöhretim dünyaya yaymıştı. Eüurtcin izafiyet n«( zariyesinden Langevin - Eins. tein nazariyeri diye bahseder, miş.
Kolej dö Fransın bu iistad profesörü sosyal ve siyasî meselelere de bigâne kalmamu tır. in&ın haklani. koruma ce miyeti reisi idi. Fransanın K gali »ırasında Mu'tavemett ha
r.(uıp u 4 in. w(i£iaııııııj. --------- ---------------------
Bundan sonra yazının muhar- rc ö®(*ne bilfiil iştirak '-em ıs ve
? alan, ban ikinci ar, y« xurcx çcxr hattâ ehemmiyetsiz bir şey değildir.
Abıdin Dıno’nun
resim sergisi
Cevdet Kudret SOLOK
Tüıkiyede Abıdin Dino ad. I buldum, bir ressam yaşadığım bilir.i
M— dim. devlet sergiler adc bir ’ kaç resmini de gö mü/üm; fakat, doğrusunu söyleyin:, sanatı hak unda henüz bcEi bir fikrim yoktu. Nihayet, 14 Aralı':ta, Ankarada, iller bani kası altındaki resim galerinn. | de açtığı hususî ser« ıd>- c .
1 erin i hep bir ai'ad-- sıöırnc.; mümkün oldu.
Hemen şunu söyl: (im ki, hayat mda ilk defa resim sergisinde sarsıldım. Resmin j müthiş bir kuvvet oldu;:;:. _ı. A'hidininkileri gördü ten son. 1 ra azıladtm. işte üç jündür o. raya taşınıyorum; belki bir o ı ’cadar daha gidip $• lcccyin. Beni çeken şey nedir? On .
çiyle ılum
tiin >
uzun miv,_>
Pey
çi a .da bir mahiyet fark'
hîûrvl*
Şimdiye kado manzara di . ye görmeğe alıymış bulundu, ğumuz tabiat, ortasında mavi akan yeril vadisi, dere.
nin kenunnda boş sandalı, ya *hwt da. dsllsr» bi'birin^ I mîş yeşil ağaçlan veya çiçcK | uttaıuc IvUıâiıiık Ljı ı tabiatı. Ben o resimlerin kari
lerine raslaryr. edebiyata t’ıtbi. roman,, ayni zamanda hem ferdin, hem de cemiyetin ifa. dendir. Roman kahramanla, •rımn buy. fikir ve hareketleri,] Sosyal âmillerin birer netice*^ olduğu için her tip. cemiyet hayauna açılmış bir pencere, dir. Sosyal roman diye bir -ry olam-’ız. Na.nl nliun ki. hrr ro man »osyaldır. Çürikü insan tosyal bir hayvandır ve roına-hm ’oonuau insandır.
Sosyal roman iatiyenlerin çoğu, sosyalim roman davasın
Almanlar tarafından hapse a bimıştır.
Damadı fizik âlimi
Salomon’u Almanlar kurşuna dizdiler; kızını da temerküz kamplarına gönderdiler Bu tün bu felâketlere Langevin göğüs germesini bildi ve 1944 yıhnca Fransız komünist par tisine resmen aza olarak mü. cadeleye devam etti, ilerlemiş vaşiria rağmen insanlığı ve cemiyeti alâkalandıran hiç bir meseleye karşı bigâne kalma, yan Langevin'o bir dostu:
— Siyasî ve içtimai
İçler uğrunda harcadığın zurnanı ilme versen kim bilir da. ha ne keşifler yaparsın
Demişti, luu gerin nin ccv-ı bı şu olmuştur :
------ Bugün ilme küçuc. bü parça ilâve etmek değil, onu bütünü ile korta it-i i» kin miikrl
I tefiz...»
Üniversite içinde ve dı?ın. .i da’û irili ufaklı âlimlerimizin - kulakları çınlasın.
riri şöyle ısnumî bir tenkit i yapmış olma': içmt «»Yeni Türk. ressamla n şarkı ka:an-ilk gösteriyorlar-, nerede De. lacroia’nın aydınlık şar: tab. loları... Halbuki bu genç Türk rc^-amlan Matis-'• gibi parlalfr I bir . .-tâdm yabancısı da d .. ı liyor. Biz ise Parisc ■ r .inderilen . ressamla. I bu tenkit no tefekkür ederiz.
hâlâ Lamartir.
i - in, ykhut Delacrob1 gözü ile gören, o gafil Avr-ı pahlara Şarkın sefalet ha nı bilereke, yahut bümiy k
bi razıcık olsun verebilir r
demek...
Ama ne çare kı bu .üç ( sevincimiz bile u(un süm Lettres FrançaUcs’in »On hasında Tiiık ressamları» ı bahseden Philippr Souı I şunlar; yazıyor:
•'Cumartesi. Cernuschi ••.«ii zesinde bir Türk sanatı st açıldı. Tahminden fazla *etçi vardı. Çiniler. tezh> kumaşlar seyrediliyor. F genç Türk ressamlarının 1 -kılarına hayret ediliyordu Modern resim muh.» ki art/k 'beynelmileldir bir şey keşfetme dik. Umd ___ _
mu bulamadım. Gerçi h -|Arallk aymda Pariate bu lardır binlerce tablo gl - k„nf„an»lar tertiblrmiçtı Bir ğüro için götlerim berral . liflerin
söz aldığı bu m kaybetmiş olabilir. 1 ı1 buna rağmen bu genç Tü r de ne hareket. ne de cüre
Çplak san toprağı, istasyonda yerlere serilip sır. 1 tından indirdiği yüküne yasla. ; nan köylüsü, kaval çalan kö. | rû, yol ortas nda el açmış di- 11 lenci’i. yan..di yorgan» altın. I da boylu b> \imca uzanan har tası, yalınayak tek müşteri)'» kahvesi; diz vurun, sıçrayan. ı donen zsybı ,ji; fabrikası, çâr- ! şu: hülâsa lü’iin fakirliği ve. i dertJerile, i İliği ve güzelliği. Ic, tenhajıj Ve kalabalığı ile benim olan memleket.. Sonra, bu toprağa basan, hem de ' çok defa y lınâyak basan in. sanlar,n ayaklan. Müthiş ayal, lar. Bunlar *ak değil, belki badı başına jirer şahsiyet; bi ayağın bu kadar belagatla ko-nurabileceğinj nasıl tasavvur
| edebilirdim? '■
| Sonra, bütün bunlann «ra . sı oda nly büyü’; portre: Ana. | dolu in anının yüzü, içlerin.
I den valnm ikisini, avni köse-^i^^u^an^kournUTbulunnn lan unlatacağım. Bunlarda ı
vensizlikle, daha doğrusu bun |eri »urette bitaraf ,1 tann hepsılt bıraen oakan bir ; | kadın yüzü. Resinin önünce ; | duruyorum. lağınâ geçiyo. ı . rum. solunu geçiyorum, göz | ler de sonki benimle beraber (l hareket iyor. Bu gözler , adı. Ö düHıen biS insan zü; bur.uri göz kapaklar: gözlerin »BgörünmüyorjJLma,Wkmun me kafanın içîiidrn neler anlaşılıyoıgg| j
Düny
SIT 301
gün lây. kile genişliyemiyen şöhretinin asırlar içinde ne»ıl.
r.üJ
t
Y mî luğuSl
Unesco ve kfiltflr
girleşmiş Milletler teşkilâtına bağlı müessese]erden biri de. UNESCO harflerik- ifade edilen kültür tnüesaeseeidit. bu müessese geçen îir sıra
konferanslarda UNESCO'nun hakiki çehresini aydınlatanlardan dan biri de, Faşist Alman-yanın kuklası Vichy Fransa, tundaki mukavemet hareketi nin belli başk şahsiyetlerinden e| değerli Fransız şairi Arogor ■ :ı ’ ' 1 a olmuştur. Bu konuşmanın hu ” lâsası şudur:
Kültür parçalanamaz bn küldür, onu mümtaz bir sini, fin eline veremeyiz. Çünkü, o. büûin insanların müşterek ma. Ldır. kökleri bütün insanlığın dcri.-.liklerindedir. kaynağım ve her dem artma ve yenilenme hızın dır.
Böyle lvm-umûl teryalist bir felsefeye dayan-ması icap eder. Kültürü munu 'az bir sınıfın eline verme ğe ta: af dar olan idealizme karşılık, kültürü bütün insanlı, ğa şamil kılacak biricik felsefi sistem odur. İnsana refahı sağ kıyacak, 'um gizli maktan rn sanlığa cıık olan
n?ı ı " ı ûnMckaktrr: Rc m•
| Ynl zıkl Halbıi ’î Türk ressa.nlam arasında cemiyet hâdi- | bigâne vardır. Onlsnn tablolar P.ı, *’ risc gönderilmiş olsaydı, »u aM ra Iık p^^harekelli ohn^Pa- i» , n at n d r
iresmine ^Krgun
ik; geçmiş
^kCÎ n& \ Sana
Tn m
M
] «ısında, sanki 'muş da, i hinine Kf nzaaîSÎ la beraber ya o tabiat la beraber içinde deği ta 'bir in
ektedir.
omnn
n sosyal kH hanın konııfl [erine gelin pk isteriz
bir zelzele ol. insansız kalmış bo1-|aya bakıyormuşum kapılırdım. Abidinm RT lıyor.M bu innlH için(M»ir. onunl aşıyorde. ir uma. •-» tabia.
baktğı hîs^BL
ti,'i Irfttı yüklen*
.... _ "“MLv.nderı
H Jr .i ■ sink komisy(^Bfmu? YokJ
LinvalM eenden ©ir ıkı 1A, w I
. / . ■ uhıtit■■ mı ve Wcmleketlen ;
•n»-a .c’Mlmt -oimavı, hu. T .
ni tablolarında aksettirmeği
beceremiyen ressamlar nv? J
mii'ehak?
a
da oradan almakta
bir müeeeeeenin. â. olabilmek için, ma
yollara düçmüş tek yolcusu ile ’ tenha orta Anadolu. Sonra, beri tarafta işte evleri, çatıla. i rr, baealariyle bir İstanbul * manzarası: Ortada insan dL ye bir şey yok. fakat seyre. , dendo müthiş bir kalabalık görmüş hissini uyandırıyor.
Bu sergiye günlerce gidip demek mi? Yoksa i geldim, çün’cü orada kendi toplumla ilgilidir demek mi? | yurdumu vo kendi insanımı
dar zoraki, ne radar şişirme ise. bu cümleler de -o kadar boş, o kadar zoraki, şişirmedir.
Şişirmeliği sosyal ne belirli brr anlam istenmeyişinden de belli, öyl» , ya, buradaki sosyal sözü ne (1) Roman ve Cemiyet demektir.? Roman aosyul bir adli ya», 12/12/1946 tarihli üründür, Uhry gozetesind© çıkmıştır. t,---------
o kadir
kelimesi.! verilme’: '
den nerile geçtiğini, gktikçe yayıldığını, hudutların dar çer cevcsi dışına çrkıp bütün insan lığa mal olduğunu, hayranla, nnın böyle benim gibi bir kaç yüz kişiyi değil, milyonları bulduğunu görmeyi ve senin f manda ebediliğe ulaşabilmiş Türk sanatın- Asırların ötesin, den p-lamlamayı çok isterdim, büyük üstat..
Paul Langevin öldü
Büyük fizik âlimlerinden Paul Langevin, geçen ayın 19 uncu günü öldü. Fransa ve dünya matem içindedir.
Langevin dünyaca tanının ş bir âlimdi.
«RaditKictivile» ve «reîa-(tiviten bahislerinde üstad idi.
mü^ıet ilmî bir ta. menfaatlerin «iri oL ku taracak, velhasıl geniş ufuktan aça.
yine odur.
> — Şubat — 1947 Cumartesi
Sene: I — Sayı: I
Fiyatı her yerde 10 kuruştur.
Basıldığı yer: STAD MATBAASI
HÜR
ABONE ŞARTLARI
SmeK£i : 500 kuru?
Altı Aylığı : 250 », üç Aylğı : 125
Cumartesileri çıkar haftalık siyasi gazete
Fikri Hür • İrfanı Hür • Vicdanı Hür
SULHA DOĞRU|
Mehmet - Ali AY8AR
Baz» muhitlerden durma-' tün banlan ve ikinci derecede dan tekrarlandığı gibi,'ki ihtilâf mevzularını bele bir dfcnya üçüncü bir harbin arife-. hatırlayınız... Bugün bunlar. ss»de bulunmuyor. Ge çi cephe dan ortada hangi* i kaldı? krde muhasamat duralı iki se-' neye yakın bir zaman geçtiği' halde henüz sulh kurulmamış-far; vt sulhu kurmak vazifesi ni üzerlerine atan büyük galipler nra-sında hâlâ ihtilaflı meşe ' tatar vardır. Fakat tAı pürüzlü meselelerden büyük bi.- kısmı, nar. geçen «ene içinde bir hal «üretme bağlandığı ha tır lan a. eah ve iktisat kanonlarının bü yGJerden her birine verdiği brarıekft imkânları da besabe Icahtacnk olursa, dünyanın harbe değü sulha doğru yol aldı İHBkda *5ph* edilemez.
Hele 1945 senesi Eylû. londe Londrada toplanan bü yükler konferar-.ınin havasın ve fct»7MT3'z neticelerini bir gör örfine getiriniz ve bandan «on ra bir buçuk rne içinde top knan çeşitli konferansları bi hatt>-b>7Tmz.
Bu konferansların ele aldığ ihtilâfları da bir düşününüz; Sovyet Iran ihtilâfını; îngFiz elahh kuvvertlerinin Yunan is t5*u bir tj 15 terletmemeleri] çrfra Sovyet . İngiliz ihtilâ fmi; yine İngiliz silâhlı kuvvet krirm Endonezya'da kaHala rmclhn çıkan Ukrayna . Ingi! tere ihtilâfını. Bırnîan, İngiliz Fransız kuvvetlerinin Lübnar d* bulunmasından çıkan yer.; bir ihtilâf lak.’p etmi$ti.Ve yine bir hatırlayınız, dö t büyüklerin Nisası ayı içinde Pariste top İmdıklan günleri. Daha ilk görülmelerde bir Trieste dâ. vteu ortaya çıkmıştı; kötü ni-yctE krmselee: «Bu ikinci bir , Danrig olacaktır» dedirte I Trieste ihtilâfı... ChurchiD’in ■ FYAon’da söylediği harp ko. kan rTJtkunu hatırlayınız: Hani W» Sovyetlere kar*ı bir Angf lara bu harbin doğurduğu bîr Amefan blolcunun kurulm i.ûmL ■'kar,'». bonr-cAnr»» dîye, «mı istediği Ttztuk... Sonra Dış »Teri bakanlarının Pariste .i İophmtıanı ve Almanya mt leşini düşününüz: Sovyet! er her şeyden evvel Almanyan . Nazilikten temizlenmesi ve demokratlaştırılması «ası üzeıin'bi er de ısrar ederlerken, Anglo cılar
Amerikanlar Almanyanm İtti- de görürler. Üçüncü bir | «a-di bütünlüğü meselesinin onjdünya harbinden bahsedenK-r, plâna alınmasını istemişler; karanlık kombinezonları için Fransızlar da Ruhr ve Sor böl.'şimdiden zemin hanrhyan Beynelmilel kara borsacılardan baş’ a kimseler değildir. Fakat ger/rctleri heybededir. Ne «öy lese’er, ne yapsalar dünyayı hemen ynnn harbe sürekliye mczler. Mutlaka bir «uîh dev.| resine kavuşacağız. Ve bizi bekliyen bu taılh devresinde} |Kara bo sacılarn f rsat vırme-meği Lilivek insanlığın bir,
DÜNYADA
BİR HAFTA
E*a5İi olarak Ahnany» mes’ , eleri ve bir de Boğazlar işi... I Almanya işi cidden çetindir. 1 Fakat dışişleri bakan muavin-[terinin çalışmalarına dair Lon 'ı-adan srelec miabet havadislere bakılacak olursa, bunda d. bir anlaşma zemini buluna, fim ümit etmemek çin sebep yoktjar. Boğazlar neşe leşine gelince: Hâdiselerin mü. sait bir şeyi raldığı bi stada B ğazlar ihtilâfının muıL'âktı k.-.lacağını ve hele fljŞnca bir d nya harbine yol açacağını d jünınek kötümser bir kısa -uşîülük olur.
Hulâsa variyet bazı kimse-b in göstermek istedikleri gı. bi ümitsiz olmaktan çok luzak-tr . Dünyanın harbe değil, «uL h doğru gittiği o derece aşırdır fkî, her birinin iktisadi nmırru incc’ıyerek . Birle-: Amerika müstesna - bu. y Iderden hiç birinin iiçnucu dünya harbini göze alemi' y cağını «Öylcmeği lüzumsuz ( yiyorum. Birleşik Ameirica. I nın müttefiklerini finanse ede. b 'eteği düşünlüse bile - bu da' rr ıiha'fkak değil ya - ha p ct-l m ek için en aşağı «M» olmak, i zun geldiği unutulmamahdır. j Ve sonra Birîerik Amerika bal . k nj yeni bir harp macerasına rütelemek de bugün için ko-i ilay bir mesele değildir.
O halde bütün bu harp yay ([g falannı; itimasizlık yaratan| j zehirli «özler H*-.
iz İkincisinin yaralarını iar. lamrşken, üçüncü İH, wu,«|
' arbînden bahsetmeğe dili ra-' .ranlar acaba kimlerdir, Hiçll I şüphemiz üçüncü bir dünya har. • binden menafat umanlar. Şllb ı
Harpten soura herkes bir sulh dünyasının teessüs etmesini bekliyordu. Halbuki birbirine düşman iki dünya ortaya çıktı. İnsanlığın uzun bir müddet için mukadderatı bu iki dünya arasındaki münasebetin alacağı şekle bağlıdır. Onun için Sovyet Rusya ile Anglo-Sakson âlemleri arasındaki münasebetler milletlerarası meselelerin başında gelir.
Geçen hafta içinde iki dünya arasındaki bulutlu havayı temizlemek için Sovyet Rusya tarafından hayli gayret sarfcdildiği görüldü.
Bevînin sözleri
Önce Stalinle İngiliz Hariciye Kuzin Bevin arasında yapılan konuşma, Nevyorktan dönüşte Berin tarafından yapılan beyanat üzerine bozulan havayı az çok dü-zeltmiye vardım etti. Bevin bu beyanatında «İngilterelim Birleşmiş Milletler teşkilâtından başka İliç kimseye karşı bir taahhüdü» olmadığını söyledi. Sözüne pek itina etmiyeıı. ve ikide bir bu yüzden hücumlara ıığnyan İngiltere Hariciye Nazırı, bu sözü ile Amerika ile gizli bir askerî ittifak akdettiği hakkında yapılan hücumlara ce-vap vermek istemişti. Halbuki Stalin bunu İngiliz - Sovyet ittifakını ) İngilizlerce hükümden düştüğü mânasına aldı.
Bunun üzeri m Bevin Stnline busıı4 bir mektup göndererek sözlerinin yanlış anlaşıldığın^ Ingilterenin mevcut Rus illiflıkm ı sadakatle kalını .arak buııım elli sene uzatılmasına taraflar okluğunu bi lirdi. Fakat bu beyanat Moskovayı tamamen tatmin t medi. Staliıı Mister Bevin’e verd ği cevapta, ittifakı u ıtma teklifinin ciddî surette yapılabilmesi için önce mevcut ittifak muahedesini zayıflatan hükümlerin oıtadan! kaldırılması lâzım geldiğini ile» uıdıî Maksadı. İn iliz - Rus ittifakında karşılıklı yardım ta ıhhüdünü tahdit eden kayıtların kaldırılması idi Çünkü bıı muahedenin dördüncü maddesine göre, taraflar Birlı-şmiş Milletler teşkilâtının tecavüzü öııliy ıcek tedbirler alabilccl^ yardıma koşmaktan vazgeçebilirler. Stalin ittifak mua-ıtların kaldırılmasını >u teklife cevap ver-olan şüpheyi ortadan
Maksadı. lnuVz -ıhlıüdüııü taldlitP
enL. letl eğine kani olurlarsa, •. Stalin ittifak muahedesini zayii (liis'iı-cıı bu gibi Icıyif-leklif ediyor. (l( (ktir. Ingiller, '>ı Hiçmiş, bu Si; i''İl.' Moskov:ifi:ı basıl r1 kaldirmiya imı\ • 11'tk olamamıştır : Birleşik Am••-ika İngiltere itrifakı
Sovyet Lusy.yvı şüpheye düşurı| Bevin, Birleşmiş Milletler v- Ih lantılarındıı l.uluıun ık sih sil- \ı müddet zarfında Amerika ile bir asi____________,____
imza etmısHr Ph «ora Ingiliz ve Amerikan
j(skcrkuja\miasL^Hiilimvcterbr ; e tâbi bulunacak, kara, deniz ve.hava kuvvetlerinin kullanacağı silâh ve malzeme ayni olacak, iki taraf kuvvetleri Amerikan vc |_ln^^dcnizvcbu^ıüslcrimlcnınüşterekenvemgsari
Dominyonu olan Kanada, Avustralya. Yeni Zelanda Ame JrîVn'n mndntfrn jffrrrrMfr. PT’rfftfc
ve Allaulik denizlerinin müdafaası Amcrikaya, Avru-
1
en hâdise şudur: ıriciye Nazırları top-nıerikada bulunduğu ikerî ittifak anlatması
____KaiBN! .. . . .. _____ askerleri nıUışku'Mrdinıveterbiv ( ye tâbi bulunacak,
kedilecektir, iki taraf Genelkurmayları beraber çalışacak lardır.
Bıı ittifak muahedesi öııce ingilterede Lahor Party saflan arasında bir fırtına kopardı. «Asiler» ismi verilen 120 kadar İşçi Meb'us Berinin bu siyasetine hücum etliler ve hükümeti harp siyaseti takip etmekle itham eltiler.
İngilterede muhalifler ne istiyor
Berinin Rusyayn karşı düşman bir cephe alıp Amerika ile askeri bir ittifak imzalamasına muhalif olan İşçi Partisi âzası günden güne kuvvetleniyorlar.
Bunlar Berinin dış siyasetini tenkid ederek diyor* tat k*r Lic»iu huûlteıeyi Amerikuya sntmıştır. Amcrika-dan yaptığımız isti az ile zaten İngiliz ekonomisi Amerikan ekonomisin bağlanmıştır. Şimdi de askeri bir ittifak ile ingilter Amerikanın bir peyki haline gelmek tehlikesine düşmı r. Amerika ile yapılan ittifak In-gilterenin Sovyetlerle olan münasebetini de bozacak mahiyettedir. Onu ı için İngiltere, Amerika ile Sovyet dünyaları arasını, bir mutavassıt rolünü oymyabiiir ve müstakbel bir harbin önünü alabilir.
«Asiler» Beriı i ı İspanya, Yunanistan ve Orta Şarktaki siyasetine de uuh a lif lirler. İngiliz Hariciye Nazırını buralarda iri ı müdafaa için İngiliz kuvvetleri
bulundurmakla it n ediyorlar. Bu yüzden, dahilde isçiye ihtiyaç varkt bir milyondan fazla İngiliz askerinin hariçte silâh nda bulundurulmasından şikâyet
ediyorlar.
Bu muhalif g un sözcülerinden sayılan Zilline» son nutuklarında birimle düşüncelerini kısaca şöyle anlatmıştır:
«Hükümet di; yaseline temel olarak od sene içia harp (»Imıyacuğı asipini kabul etmelidir. Bıı siyaset ordunun azalülm: m. Orta Şarkta bulunan 500 bin askerin istihsale dc esini, mecburi askerlik hizmetinin kaldırılmasını, Rı »ya karşı sert bir cephe alınmamasını temin edecek bu suretle Ruslarla silâhsızlanma ve. Atom enerjisiı kontrolü hakkında bir anlaşmaya varmak mümkün ( I «çaktır.
«Orta Şarkta! i petrollere Fransa ve Sovyetlerin dc iştirakini temin ( elidir. Süveyş Kanalı ile Cebelüt-
tarık Boğazı Biri «İş Milletler teşkilâtının kontrolü
altına konmalıdır nuakkale Boğazı da milletlerarası
teşkilâta bağlan; ıdır. Yalnız Amerika. Panamama
milletlerarası koı liine razı olmadıkça. Boğazların
kontrolüne iştirak tirilmemelidir. Yıınanistandan as-
kerlerimizi çekin» li. orada faşizmi ezerek demokrasinin kurulmasına inik vermelidir. Avrupa siyasetimizde
İngiliz - Fransız \ İngiliz - Sovyet ittifakına dayan-
malıdır.»
Görülüyor ki B( vinin siyaseti ile muhaliflerin görüşleri arasında 1 ik farklar vardır. Ve Bevin bu muhalifleri hergün i ız daha tatmin etmek ihtiyacını duymaktadır.
IngrÜzlerin Yunanistan siyaseti Yunanhtandiı Ingiliz siyaseti her bakımdan ifîâ» --------------- — --- - ---------manzarası gösteriş >ı. Halk şikâyetçi, sağcılar şikâyetçi, ||«« " ı*----i | il--------| ) solcular şikâyetçi tlökûmet zorla ayakta duran tufey*
nllrriVBÎI nasil KUlianiVOrlar nu-î. ingilh re de bu vaziyetten memnun de^L
ııuı 1 ıjüiı ııaoııjuıııaıııjuı laı i |Fjıka( kiınsevi (ılnsil rlınivrn Knıh vc Caıd:ıri> BE I kümelini tutmazsa, hu memlekette komünistlerin galebe ! çalacağından ve Yunonistnnın Rus nüfuzu altına gireceğindin korkuyor. Onun için bugünkü antidemokratik 'Yunnn i l i -İni Ir.t iltere muhafaza ctıniye mecbur olu-
> W»
1 'tıkat Ingiliz İşçi Partisi içindeki muhalifler Devinin Yıınanistanda irticai koruyan bu siyasetini beğe»-nıivorl tr. t »al ırın şikâyeti üzerine vaziyeti mahallinde icl’Jk etin k .zere 'ı'unanistana giden İngiliz İşçi Partisini meı- ır nıeb’ııslar hey’eti iki ay evvel neşrettiği raporda. «jı.lfhlı s iğci çetelerin pervasızca memlekette d(X' l, r”r " hinhree insanın adalara sürüldüklerini,
(’ Kralcı Hükümetin İşçi sendikalarına karşı tazyik tedbir-» • n ’r 1. ı i iildıgını♦ bildiriyor ve hükümetten İngiliz askerlerini bir ân evvel buradan çekmesini tavsiye ediyordu. Çıdansın istifası
Halbuki bu raporun neşrindenberi vaziyet büsbütün fenalaştı. Çete faaliyeti memleketin münakale faaliyetini kötürümleştirecek bir bal aldı. İktisadî bayat yürüyemez oldu. Yunan parası kıymetini kaybetti. Nihayet Başvekil Çaldaris tutunnmıyacağını anlıyarak son bir ■ çare olmak üzere Birleşmiş Milletlere başvurdu. Birlenmiş Milletler teşkilâtı da Yunnnistandaki vaziyeti tetkik etmek üzere bir hey’el gönderdi. Bu hey’et tetkikata .başlar başlamaz. Çaldaris istifaya mecbur oldu. Kral I gûya bütün Partilerin iştirakile bir kuvalisyon kabinesi kurmıya teşebbüs etti, Fnknt eski Hariciye Nazırlarından Sofulis ve solcu partiler bu oyuna gelmediler. Yeni
Lo Can ar d enehaine'dun:
felâket
zanneıülmı
lordan
bitirir. "Kar
L«u'.(a
r&plannoftâ kendileri di m enâ* P»X> çJt ı Çünkü |«Kj>
dedir; adalet, ancak bir kör kandil kadar ziya veriyor; û. plumba&u hızlle, bir kjfilval a.
►r
geltri için İktisadî muhtariyet talebinde buhımrrjşlındı. Geçen Ağustosta Pariste açılan «ulh konferansTiı, ve daha iVt celselerde tusul yüzünden ko. pun Artmayı hatırlayınız.
üstelik Trieste mesele » de ( eski vehamcûni muhafaza edi. yordu...
Nihayet Boğazla- meselesi, megı uıarreK ms&nugm oır ni; Ispanya m ese! esir i; ve Tu. daha harp yüzü görmemesi na ihtilâfım hatırlayınız... Bü 1 do pek âlâ mümkündür.
vu. Mabu'i.v r ırkının llftu gibi I blcrle biz!® tehli. lerden luâJfruın e. erlerken, bizleroe boş za. mantarımız da onları dGçun. mek, onlarla meşgul olmat zo runda kalıyoruz.
Ben mebuslarımız,!) yerin, de olsa idim, işte asıl buna meydan vermezdim. Çünkü takdir edilecek, hayranhğımî-» çeVccek hiç bir taraftarı yok. Halkı kendisile' meçgul etmek hükümetler- için akıl ’:ân değildir. Erinde «onunda insan endi kendine şöyle bir sual soruveriyor:
— Peki oma şimdiye kadar no yaptılhr?
İmar işleri mefluç bir hal.
CHâben:
—Genel evkhi |J& tı;
yal diyebilirler. • _
m dcrecesiıy artık btT.'erik «izlİ&ieğil. ikd hırsızlık .dr^-j M^hAlet-iB*Hlya«ındl rezalet oturuyor: vekâle.
ü birleri münhasıran tiksinti mevzularile besliyor; millî nıü daf.ıa vekâleti Vichy artıklar! m naftalinde muhafaza etmek le mcçguldür. iktisat ve'tâleti hayatı pahnlılatmağı iş edin. mi$; İstihbarat vekâleti de «öp he ve suiniyet tevzi etmektedir. İpliğimiz pazara çık mı?.
Genel evleri ’capatmrçlar!
Alâ. Fakat kapatılacak da. _ _ ______ ______________
ha başka şeyler de var. Zira, knnlisyon knbinesinc girmediler. Bu itibarla kurulduğa teslim edersiniz ki, bugünkü
bildirilen yeni knbineııin de hayatı kısadır. Ingiliz askerleri bıırndıın çekilip memleketi kendi halkına hırak-
. . rviivu ııuıııumı un iiiivmu KC11U1 IlIllKlUil IJir.lK-
hu: met ve idaremiz ac acaıp mn(j|kçn komşumuz Yunanistanm buhrandan kurt ilktir kerhanedir. 'ması beklenemez.
Comments (0)