Kaynak: TÜSTAV - Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı Arşivi

Bizi Kirletemezsiniz
Haşan TANRIKUT
devam ettiren korku bilmez ı
SAL
Kütahy^fa halktan
Recep Peker şunu Nişin ki “Günü,, çıkaranlar varlarını yoklarını halk ve demokrasi oğruna ortaya koymuş, Atatürkün inkılâpçı dehasını damlardır.
r
BU SAYIDA
Harlk Hareketleri
Behçet ATILGAN ©
Serbest nâzını hususiyeti
Asını SARP e
Ahlâk Tarihi
Haşan TANRIKUT e
Maksim Gorki
Oktay AKBAL
KültSr dünyası
Rasih N. İLERİ ©
'Haftanın hicvi
Doğan RUŞEN AY @ r
Kıtlık (Hikâye)
Ali DÜNDAR
Şiirler
Fıkralar
Kültür haberleri
V. S.
Recep Peker’in
rey dilerken^ söylediği nutukta^tai propagandasına âlet etmek suretile oynamak istediği oyunu elbette okuyucularımız da bizim kauar (biliyorlar. Dürüst bir seçim yapıldığı iıııtİbaıim halka yutturabilmek için “meçini bıuituıkıları,, veı^-ek göz boyamağa meobar olan Peker gibileri, kuvvetlerini halitan, memleketin öz dâvalarından alarnıy u>.k haie uüşmüş oldukların" •dan bütün muhalefeti “ajan, beşinci kol„ diye gösteriyor, halkı, onun en haıkikî dostu olanlarla korkutmağa kalkıyorlar. Memlekette bir beşinci kol varsa o, bu va-tana müöüemleıke gözüyle bakanların beşinci koludur. Ve halkın bugünkü sefalet sıkmtısînafm mesul olan karaborsaca-lar bunların dostları ve yardakçılarıdır.


1
( Dünyanın, hiç bir yerinde namus ve
/ insaf ehli insanların aftedemiyecelı bu J çeşit propaganda btetJcr günlük mısbayağ!,” C alışılmış bir jey halini aldı.
\ Bîr ispat vasıtasına mâlik olması,
Tanzim tentemi» istikbalimiz ve d'pa’CKk fa-aliyetimiz dolayısile İmkânsız? olduğu hal-/ de bu »at kalkar da bize “dösman ajanı,, tine düfmeyi bir atı

derse ve bizim de 'kendisinin vaziye-
& kabul çdip Peker’e 9jn€selû'^“En'teljjans servis ajaraı,, diyece-
11
20 Kuruş
t
ğîmiz düşünülürse bundan hâslf oladSTTo-lan netice nedir? Birbirlerine gelişi güzel küfreden sokak çocuklarının halinden başka hiçbir şey... Recep Peker bizi efkârı umumiyenin gözünden düşürmek gayesile bu şekilde itham etmeğe kalkarken kırta-sî ve oligarşik otoritesinin hak ile yoksan edilmiş olduğunu herhalde unuttu. ve bizim irili ufaklı bütün Hitlerleri yıkmak uğrunda mücadeleyi göze alacak kadar medenî cesaret sahibi olduğumuzu nazarı itibara almadı.
Demokrasi şaklaban ılı klan yaparak koca bir milleti aldatma ğa yeltenen, fakat bu sahte demokrasi tezahürünün bile kendilerini alaşağı etmeğe kâfi gelmiş olduğunu anlayınca faşistlerin tazyik, dayak ve polis usullerine baş vuıtmak sureıtile içine düştükleri çıkmazdan kurtulmağa uğraşan Pekerler yine bir faşist metodu olan iftirayı Gün’e tatbik etmeğe kalktılar. “Gün,, dergisi onu çıkaranların etinden, tırnağından arttırılmış paralarla yaşar ve bu bütün âlemin maıtımu iken devlet ve millet işlerini görenlerin {şerbetlerine meıı-ba soran. kanunu hasır altı edenler işte herkesin gözü önünde aoam kirletmeğe kalkıyorlar.
lüinde bulundukları ruh düşüklüğünü düşününüz ki keyiflerin^ ve akıllarına esince hiç çekinmeden, yüzleri hiç kızarmadan sırf kendilerine hasis bir propaganda mevzuu temin için birtakım vatandaşlara (ajan) diyorlar.
V»
Evet, bu memlekette kanun ya vardır, ya yoktur. Eğer varsa Recep Peker gibi itiyatlarının sevldle ispatsız, delilsiz, şunun bunun şeref ve haysiyetini lekeli-yerek seçim propagandası yapanlar mahkûm olmalıdırlar, Eğer kanun yoksa ve mütegalllbe, kanunu Ikjeyfinin oyuncağı olarak kullanmak suıhetile haklarını, demokrasiyi, halk dâvasımı müdâfaa edenleri çiğneyip geçecekse, büyük Türk tarihine yeni Mithat Paşalar, Namık Kemaller, Tevfik Fikretler, Nazım Hikmetler ilâve etmek sıuretile halkın ve istikbalin bütün lanetlerini üzerilerinde toplayacaklar, yeni yieni demokrasi rehberleri, hürriyet şehitleri ve halk kahramanları yaratacaklardır.. T ürk iyede kanun ister var, ister yok olsun, her iki şıkta da m üs* bet netice bizden taraftır. Â 1 i ’

»



KİTAPLAR
DÖL BEREKETİ
DERGİLER
rin, sile

SÖZ:
Çocuksan korkup düşürmek isteyenle-göğiislerinin gevşemesinden, dolavı-güzelliklerini kaybetmekten çekinip çocuklarını kendi sütlerinden mahrum e-
«* derek kaatil sütninelerin kanlı ellerine teis-lim eden anaların ve nihayet, şehevî zevkin azamîsine ulaşabilmek uğruna, kadınlık organlarını bıçak altına atmaktan çekinmiyecek kadar gözleri kararan koket kadınların feci akıbetleri akıllara durgunluk
verecek derecededir.
İste. yıllarca evvel ele alman ve fa-
* J V
bugün • dahi korkunç mevcudiyetini muhafaza
Bunu nasıl olur riz? Zola,
verni'ği ihmal etmemiş. Mathieu ailesi gibi mesut velideal bir saadet yuvasını rehber olarak göstermiştir. ?:
Fikret DEMİRCİ
kat
eden NUDA VERİTAS.. yok edemedikçe Dök Bereketi’ni da aramızdan ayırıp gömebili-ifeerinde bunun panzehirini de
verebileceğimiz
• « L •
az
ÖNCE EKMEKLER BOZULDU:
Arkadaşımız Oktay Ak bal. bu dikkate değer isim altında ufak bîr hikâye kitabı yayınladı. Hemen söyliyelrm ki, O. Akbal gerçek bir hikayeci şahsiyeti göstermekte, emniyetli bir istikbal vâdetmektedir. Üslûbunda harckiyet ve canlılık var. O, şehrin hududunu aşmaz ve şehrin nuoudu içinde işçinin semtine pek az uğrar. Bununla
iPlMmTdrL TiâTk çocuklarına karşı sempati hissediliyor. On-ğını psmak isteyen bir temayül var. Sa-

Millî Eğitim Bakanlığının son defa yayınladığı klâsik eserler arasında büyük romancı Emile Zolanm eserleri de var. Hakikat, Hülya, Bir aşk sayfası, ve Döl Bereketi namlarını taşıyan bu eserlerin tercümesinin, şimdilik lüzunisuz olduğunu, e-sasen Emile Zola’nm Germinal ve Asso-moir’mdaıı gayri eserlerinin modalarının geçmiş olduğunu sÖyliyenler oldu. Bu sözleri söyliyenleriıı bunların yerine hangi eserlere kavuşmak iştiyakını duydukları bilinmez. Ancak şurası muhakkaktır ki, şu anda bir takım sosyal dertlerden mustarip beşeriyetin Zola’nııı eserleri gibi (Sosyal Antitoksin) ismini
Ulaçlara hâlâ ihtiyacı vardır.
Döl Bereketi neşredilelidenberi seneler geçtiği halde ele aldığı beşerî dâvalar el’ân halledilememiştir.
• Esere, Kapitalist zihniyetli bir fabri-iyetçi ta doktorun münaka-
şası ile başlıyoruz. Münakaşanın mevzuu nüfus meselesidir Fabrikatör Bauchen, Malthus teoremine bağlıdır ve nüfusun hesapsız bir şekilde artışından endişe et-inektedir. Ona göre sefaletin sebebi bu-dur, bu sebeple iyi bir vatandaşa. yaraşacak hareket, mümkün olduğu kadar
çocuk yetiştirmektir. Fakat onun bu kanaati beşerî değildir, zira mevcut bir tek oğluna ortak bir evlât daha istememesine , , ... v , A, . , , , „
, _ , ., . . , , , , , w baha-ttın Kudret Aksal ın “Sarkılı kahve
sebep, fabrikasının istikbalinden dtıvdugn . 7* vT , .. . . J
j. , ' sı bize kucuk burjuvanın şehir surun ve-
eııdışedır. Sonra, kendine göre az çocuk yetiştirmenin .bir takım bahsettiği halde, fakirlerin çok çocuk yetiştirmelerini hoş karşılar. Zira, fabrikasının işçilerini bunlar teşkil edecek, birikecek altınlar kızıllığını bunların kanından alacak.
Doktor Boutaıı ise, insaniyetçi bir görüşle sefaletin sebebini nüfusun ■gelişi güzel artışında değil, bilâkis servetin yanlış taksim edilmiş olmasında aramak gerektiğini ileri sürer.
Eser bu münakaşa ile başlıyor. Hacmi hayli geniş olan bu eseri fcMitebaki sahife-leri, bîr taraftan, çocuk yapmaktan çekinenlerin ızt iraplarını, diğer taraftan durmadan döl yetiştireni denizaşırı memleketlere taşan, mesut bir ailenin saadetini ifadeye tahsis olunmuştur.
•ıtıra tereddüt Ve karar’izh-
sı
riıy.Oktai' Akbalın “Önıce dkmdkler bo-iaj a aımdan su ş€hiT hikâyesini. Bununla be-
raber'^BT'Akbal’da halk pevgisi bariz; fer* I
diyetin huduTİarını hşarak kitlelere3 doğru genişi(fnek temayülü oldukça tarihtir. Kitabın adını taşıyan ilk hikâye harbin küçük bjrjuv®. psikoloji' ram. barış hasretini
İr
ekmekler b^zıiMu.4sonra herşeıT,. güzel bîr giriş, sanırsınız ki ardından en gesıiş kütlenin hayatı görünecek.. “Semt,, inde kapanan muharrir, şüphesiz “ferdiyet,, te kapananlara nazaran daha ileridir.
İnsanlara, şehrin kitle halinde kaynaşan insanlarına beslediği derin sevgi O. Akbala azamî genişleme imkânlarına mâlik bir “şahsiyet,, kazandırmaktadır. Belki d*e yakın bir gelecekte, onu halkın sanatkârı olarak göreceğiz. H. T.
I
isinde yarattığı huh-ifade ediyor. “Öncf
------U-S . ‘ •
t
A
A.

' İ ' I ’ :
Bu demokrat kültür dergisinin son sayısında. Nureddin Eşfak’m çok güzel bir şiirini, Rehice Boran’m “Basın hürriyeti,, ni, Asal' Ertekin’in 4 Aralık hâdisesi üzerindeki bir kritiğini ve “Demokrasi Nedir?,, başlıklı, N. Sanoğlu tarafından çevrilen “Avam kamarası üyelerinden Muhafazakâr Hollis, Komünist Piratin, Liberal Roberts ve Sosyalist Walker arasında Londra radyosunda yapılmış bir münakaşayı,, bulacaksınız. “Söz,, ii okuyucularımıza- hararetle tavsiyfej öderiz.
BAŞAK
A*
f
A danada çıkan kuyucularımıza sağlı raz daha mükemmelleşmekte olan “BAŞAK güzel yazılar bulacaksınız.
bu ileri kültür dergisini o-k veririz. Her sayısında bi-” da
*-nr
*• t
Dergimiz 25 inci sayı ile u ne büyük


ilk cildini tamamlayacaktır, yırmıbeş sayının güçlükler ne ağır sosyal imkânsızlıklar ve ne güç dayanılır fedakârlıklarla çıkarılmış olduğunu hepin.iz biliyorsunuz. ‘Gün,. ün yaşamaması için yapılan iğrenç propağanda ve kösteklemelere rağmen ‘ Gün,, işte daima ayaktadır ve tarihi aylarda yapmış olduğu ‘-Demokrat cebheyi tek başına tutmak,, hizmetile her zaman iftihar edebilir.
‘‘Gün,, yaşamalıdır. Onu siz yaşatacaksınız.
'•Gün., ün eski sayılarını idaremizden isteyebilirsiniz. İkinci cild ile 'Gün,, daha mükemmel çıkacaktır.
%
Sabiha Z. SERTEL M. Zekeriya SERTEL Fiyatı 7J kuruştur


t
AVRUPA TARİHİNDE HALK HAREKETLERİ
ATOLOAH
zappteıtiier papazları yıllarca devam etti,
Fi
. , İşçiler, köylüler faaliyete geçerek kilise emlakini
kesmeğe başladılar, bu zengin - fakır mücadelesi
nihayet afaroz ve hertürlü silâhla bastırılmasına teşebbüs edildi,
Denebilir ki, ■si bu Sedı* a-
Açık denizlerde seyyahat için
V-ff >
Denize mukavemet edecek şekil-


Avrupada Rönesans, teceddüt hareketleri, güzel sanat ve yeni ilim henüz doğmamış Hıristiyanlıkta bir inkılâb yapan Marten Lüter daha dünyaya gelmemişti. Malûmdur ki, medeniyet Akdeniz muhiti etrafında idi. Fenikeli ve Yunanlı gemiciler Akdenizde seyyahat ediyorlardı. Halbuki Sedr ağacının ortadan kalkması yani bunların kesilmesi Fenike gemiciliğini öldürmüştü. Zira bu I ağaçlar hem hafif hem d'e; son (derece mukavimdiler. Bunların imhası artık kayık yapma im-kâpını müşkülleştiriyordu. iRike medeniyetinin çökm
ğacının imhasile müvazidir. Netekim Yunan medeniyeti de böyledir. Akropoldeki ağaçların kesilerek yok olması Yunan gemiciliğini öldürmüştü. Buııa mukabil dünyanın sonu telâkki edilen Septe boğazından dışarı çıkılması iki mühim teknik inkılâba bağlıydı:
_TU:ı — pusla. ;
**** 2 —
de gemi yapılması.
îşte bu iki hususiyet İtalyada, Por-tekizde ve Holandada baş gösterdi.
Leonar Dövinci, yalnız ressam değildi. Çok ileri bir idrolik mütehassısı idi. Sezar J^-jia’nm ayni zamanda mühendisi idi. Bu yeni durum pek tabiidir i, yeni bir sınıf doğuracaktı, Teknikçe ilen Tur gemici sınıf daha ileri bir tâbirle bir Mercantil sınıf... îşte bu Merkantil sınıf kendine has yeni bir takım ideolojiler de getirecekti. Mazlum sınıfının i zd irabını’istismar ederek, ona tavizler vererek hareke» de getirecekti. îşte: îngilterede Jan Uviklef namında bir papas İncildeki fakir ik lehindeki fıkrayı ileri sürerek köylüyügasatetin ve kilisenin ihtiraslarına karşı korumak için kollektif mülkiyeti müdafaa ederek papaya isyan etmişti. Fakat dinî İslâhat onu evvelâ kilise ile bilâhare de asillerle ihtilâfa şevketti; ve papa tarafından afa? roz edildi. Uviklef’iıı tesiri altında kalan Bohemyalı Jan Hüs de kiliseye karşı bayrak açtı, kilise elinde bulunan geniş emlâkin halka dağıtılmasını istiyordu.

Böhm isminde Hüs meslek’ini salik bir a-danı ortaya çıkarak halka:
“Sınıflar arasında hiçbir fark kalmı-yacağıuı,, müjdeliyordu. Onun arzusu “Memlekette fakir, zengin bir olacak, bütün vergiler kalkacak, hükümdarlarla â-silzadeler bile çalışma suretile ekmeklerini kazanacaklardı.,,
Bil sözler Almanyanın her tarafında bir galeyan uyandırdı. Çok geçmeden binlerce kadın ve erkek yeni peygamber etrafında toplandı, Faâkat Hans Böm harekete geçmeden yakalandı. Hüs gibi ateşe atıldı. Cemaati de dağıldı. Dağılan bu cemaatin her ferdi kendi köyüne aldığı ihtilâl fikrini götürdü. Seneler geçiyor, bu kıyamlar artmakta devam ediyordu. Diğer taraftan Macaristanda 10 uncu asrın orta-
»
larında başlıyaıı Begomil hareketleri devam ediyordu. MacaristahManı başlıyaıı Haçlı seferlerde 15 inci asra kadar devam etti. Bosna, Macar Haçlıları tarafından tahrib ve yağma edildi. Bu hal kanlı harb-lere sebep oldu; mutezile mensupları son derece mukavemet gösterdiler.
Bir aralık Katarism devletin larak ilân edildi. Fakat Macar ve den mürekkeb bir Haçlı ordusu tadarın mukavemetini kırdı.
tefe Hıristiyanlık Plat-fonn de yapılan bu herezi hareketi, doğrudan Hinıı:ıiMiııuUiiıııınıtıınıırıı»ıtıınıutıııumııııımıni!iıtiiıu>«tnı«iuiKHimnımı:ımıwnı»ıımHtı CıOğtUj a Roma hakili! İV^t3|tİ altllldu eZİİeil onu ne alarak harekete geçtiler. Kilise em- ve ona verilen yu lâkin i raptederek papazları kesmeye baş-ladffar®Bu zteıngin ve fakir mücadelesi ou sene kadar sürdü. Hüs 1413 yılında papa Jan tarafından afaroz edildi. Ayni senenin sonuıiia fikirlerini müdafaapetmek i-çin Almalıyanın Bad DüknlığıKa Kons-İans şehrinde ,toplanan?,papas ttueclisi huzuruna çıktı. Mutezile diye mahkûm edildi. 1415 yılımla ateşe atıldı- fakat bu a-teşten sıçrayan kıvılcım uzun seneler devam eden Husist harblerini tutuşturdu.. Fakir düşen halk tam sosyal değişmeler It.albbinde bulunuyorlardı. A/teşe atılan Hüs’ün fikirleri her tarafa yayılıyordu. 1431 senesinde Almanyanın Hes Dükalı-ğmda köylü isyanı patlak verdi; bu kıyamlar devam ederken 1470 yılında Hans
Bohemya mamur ve zengin bir memleket olmasına rağmen papazlarla asilzadeler zengin, Halk ve köylü ise pek fakirdi. Menfaatini gören fakir halk Jan Hüs’ün mezhebini kabul etti. Kilise emlâkine konmak istiyen Asilzadeler de bu mezhebe iltihak etti. Jan Hüs ise, vaazle-rile halkı hak iddiasına sevkediyordu. Bü-tüneneriisLkili senin islâhı ile fakir_hal-km müdafaası toplanır. İşçiler, IIIIIIIHIlIHHIIIIIIhlItlIlI III1IIIII1IHİIU
'lehinde yaptığı faaliyette köylüler bu faaliyeti göz llliniKIHMIİlllllililllUinitJlIllllinilillIllUlllllÜIIIIIIHIMIIİlit
II A I( 1 I( A T
Sıtmglı bir rüzgâr eserken vücudumdan Ve sıtmalı toprak üstünde i
Buğday sız ekmek yerken- İ-İ:
Setti tamdım, hakikat, 83
Ve sıtmalı ıftegâr ‘ggB
Uzaklaştı vücudumdan. eSB ’' î
Sıtmalı toprak üstünde ® ğ
Buğday sız e-k-ıck yiyorum j
Ve kuvvetleniyorum. :
Artık benim için korku yok, ’ ■-( Artık benim için ölüm yok;
Sen varsın, .hakikat,
Sen varoklukça jFaJclıışamaz vumuruma
Sıtmalı rüzgâr.
*

Sabri SORAN.

M
dini o-Lehler-Bosnalt
üzerin-
k vergilerden doğmakta idi. Yukarıda işaret ettiğimiz gibi keyfiyet doğrudan doğruya doğmakta olan Burjuvazinin —kt Merkantil sınıfın tekâmülü neticesidir^- Roma tahakkümü-n-den kurtulma cehdi, merkezî kiliseye verilen Bacla’cfcın sff\’rılma keyfiyetidir. Netekim Hegel Burjuva milliyetçiliğini, hı-ristiyanlıkla mahallî ırkların sentezi olarak öne sürmektedir. Hegel bu görüşünde haklıdır, ya adası altındaki Netekim
nover dükü idi. Fransız Burjuva inkılâbı, Sen Jak adlı kiliseye bağlı mutezile hareketinden kuvvet .alan Jakoben tarikatına dayanmaktadır. Alman Burjuva hare-
Ingiliz Burjuva inkılâbı, Britan-Nordik ırkının Angilikan kilisesi mutezile hareketinden ibarettir. İngiliz inkılâbında ilk kıral, Ha-
keti de bu şekildedir. Fin hareketi de... Bütün mutezile hareketleri Burjuvazinin doğuşu ve inkişafı ile muvazi bir halka taviz verme keyfiyetidir. Netekim meşrutiyet inkılâbını yapan manastır ocağı, melâmi mutezile hareketine dayanmakta idi,
insanlığın imhasını teşkil eden bu harbler Hıristiyanlık için hiçbir fayda temin 'etmedi. Çünkü, Türklerin 1385 den itibaren Balkan yarım adasına nüfuzu ile yavaş yavaş islâmiyetin nüfuzu altına girdi. 1463 senesinde Bosna ile Harbe başlandığı vakit Hıristiyanlıktan nefret e-den Halk hiç mukavemet göstermeden teslim oldu; kilisenin zulmünden kurtulmak maksadile kitle hâlinde İslâmiyet] kabule mecbur oldular.
16 ııcı yüz yılda bütün Almanya isyan halinde idi; işte bu sıralarda Lüter de meydana çıkmış, mezhebini yaymağa başlamıştı. İsyancıların bir kısmı emlâki, a-raziyi müsavi surette taksimini, diğer bir kısmı ise doğrudan doğruya köylü ve işçi idaresi kurmak dâvasında bulunuyorlardı. O zaman Avrupada mutezile hareketinin merkezlerini İtalya, teşkil ediyordu; papa tarafından kurulan Engizisyonlar bu hareketi durduramıyordıı.
Almalıyadaki asilzadeler, İtalyan de-rebeylerine nazaran daha kuvvetli oldukları için bu hareketleri karşılayabileceklerini zannederek isyancıların talebierini reddettiler. Bütün köylüler, işçiler ayaklandılar, karşı durmak isteyenleri öldürdüler. Parola: Mal mülk ortaklığı idi. Her asilzade, papaz ve burjuvadan Alınan malların bir kısmı teşkilâta veriliyordu. Bu hareket uzun süremedi, Derebeyleri nihayet gaüb geldi. İntikam almak ba-hanesile köylülere ve işçilere her türlü eza ve cefa reva görülerek boyunlarına daha kalın esaret zincirleri geçirildi.
Al manya da “köylü harbi,, namı
SANAT DÜNYASI
Sm
/
Yaza n t Oktay AKBAL
al-tında komünizm ihtilâli bastırılırken 1452 de Tomas Münser’in tesis ettiği Anaba-tist hareketi alevleniyordu. Müuüer İncille işe başlıyarak ilk Hırîstiyalnlık sende-rinin hayatını iade etmek istiyordu; köylü ve halk arasında büyük biı- taraftar buldu. Anabatistler Tevratta âşardaıı bahsedildiğini görünce İncil ile birlikte, TeV-rata göre de hareket edilmelini istediler? Köylüler harbi sönerken Anabatist isyanı b'aşgöstererek komüni&ttliğe müncer oldu.
Zaptettikleri köylerde ve şehirlerde “kardeşlik cemiyetleri,, ’^neydana getirdiler. Her taraftan alman mallar cemaat arasında taksim ediliyordu, Marten Lüter bu harekete karşı protestan derebeylerini harekete geçirdi. Büyük bir harb cereyan
simoviç Reşkof’un dörtt yaşında öksüz kalan, çocukluğu ve gençliği boyunca, en yorucu işlerde çalışan bir adam olduğunu edebiyatla uzaktan olsun ilgisi olanlar bilir. Hayat hikâyesi gözden geçirildiği zaman karşımıza Amerikan tipi bir muharrir çarpar. Bugünkü meşhur Amerikan ro -inancıları meselâ Caldvel, Steinbeck’in hayatları ilfö Gorki’nin hayatı arasında çok ben-zeyişler görülür. Bunlar da Gorki gibi ul’ifk yaşta hayatın ağırlığını sırtlarına yük lemişler, binbir işle çalışmışlar, ilerde yazacakları yazıların mevzularını baştanbaşa yaşamışlardır. Yalnız Gorki’nin biogra-fisinde bir iki hâdise tipik olarak Rus’tur, diğerlerinde görülmez. O da Gorki’nin yirmi yaşında haya'tan bezgin olarak intihara teşebüs etmesi, kurşunun ciğerlerini delmedi; ve ihtilâlci olarak faaliyete gel çen muharririn sürülmesi, hapse atılmasıdır.
Gorki çektiği çilelerden otuz yaşında kurtulmuştu. O sıralarda artık bütün Rusya’da meşhurdu. Eserleri kral sarayından, en fakir kulübeye kadar her yerde okunuyordu. Rus akademisine aza seçilmiş, fakat bunu reddetmişti. 1901 de Sosyal Demokrat partisine [giren Gorki birçok mücadelelerden sonra Italyaya kaçmış, Le-nin’le, Kapri adaşında bir müddet bulunmuş, ihtilâlden sonra yurda dönüp, Rus kültürünün en ufak zerresinin kaybolmaması için uğraşmıştı. Sovyetler devrinin başlangıcında Gorki bu yfeni devrin temel tası oldu. Eserleri otuz iic milvoıı adet ba-sikli, d oğduğu şehre, Moskovada bir cad-l _______________________________________de ve tiyatroya adı verildi.
m içine solenyordu. insan omırTyazı- Gorkî'nft’-esetlerinin değeri çok mü-
nakaşa edilmiştir. Çok kısa bir zamanda şöhretini yapan bu genç muharrir birçok kıskançlık duygularını
“ Aşağı - tabaka
IMosko wda k i tem sili eri n den km Gorki*ve ki'rşi gösterdiği tezahüratı gören devrin tanınmış muharrirlerinden Batarikin’in şu sözleri söylediği malûmdur: “Bu Gorki’de kim? Beş genedir yazı yazan bir adam. Ben kırk sentedir yazarını, altmış cilt eser neşrettim hiçbir zaman bana böyle bir şey yapmadılar.,, Gorki’yi; Dostoyevski, Tolstoy, Çe-hof’a nispetle zayıf veya onu hepsinden üstün bulanlar olmuştur. Bence bir muharriri, bir sanatçıyı diğeriyle mukayese etmek yanlış bir usuldür. Her sanatçı bir bütündür ve ancak o bütünlüğü içinde mü-
Gorki’yi senelerce evvel Sahaflar sokağından satın aldığım ufak boyda, kabı kopuk küçük bir kitapla tanıdım. Henüz Gor-ki ııin bambaşka dünyasına giremiyecek, onu ve insanlarını anlayamayacak bir yaştaydım. Böyle olmama rağmen o küçük kitap ‘Yol arkadaşları,, bende kuvvetli bir tesir bıraktı, günlerce stepi, insanlarını, konuşmalarını, hikâyenin baş kahramanı olduğu anlaşılan Gorki’yi düşündüm durdum. Şimdi o küçük kitabı kimin tercüme ettiğini bilmiyorum. Yalnız o kabsız, yırtık sayfalı, ufak kitapla Gorki’nin dünyasına. ilk adım atışımı hatırlıyorum. Seneler boyunica Gorki’yi daha yakından tanıdım, onun bir aşinası, bir dosıtu olmasını bildim. İlk okuduğum hikâyelerinden biri olan “Yirmi altı erkek ve bir kız,, da-ki insanların bana yakın olduğunu bazı anlar hisseder gibi oluyordum. Gorki’nin yazılarında., okuduğum diğer muharrirlerden ayrı olan bir şley vardı. O edebiyat yapmıyordu, fakat şairdi; üslûp özentisi yoktu, fakat kendine has üslûbu vardı. İnsanı birkaç cümlede kalbinden yakalamasını biliyordu. Onun
bancı değilqi. Bütün hikâyelerinde nefes alan, hikâyeci kafasında yaratılan kuklalar olmadığına emindim. Muhakkak ki onlar bu yeryüzü üstünde bir tarafta mevcuttular; yaşıyorlar, çalışıyorlar, çile çekiyor Ve ö-Invnrbırdı, Gorki de bıı insanlardan birîv-
V V
di. Yalnız o gördüklerini, yaşadıklarım, kalemi eline almış yazmıştı. Hikâyeleriyle tanımadığımız fakat hiç te yabancısı olmadığımız insanları gösteriyor, okuyanı hayat
larını okurken muharririn veya kahra-mıınkırm hangi milletten olduklarını dii--şünmıyprdu bite Onlar Kus olabildikleri gibi, olabilirlerdi. Onun kahramanları dünyanın herhangi bir1 yerinde vaşıyan, istirap çeken, insanlardı. Hepsi de Gorki’nin kaie-miylejnakikatten alınıp beyaz kâğıtMize-rine yerleştirilmiş, mövlec’e ölmezliğe kavuşmuşlardı. Çok zaman yanı başımdan geçen herhangi üstü başı kötü, zayıf yüzlü bir insan görsem Gorki’nin hikâyelerinden kaçmış biri olarak düşündüğüm oldu.
Maksim Gorki’nin hayatını, çilelerini anlatmak artık lüzumsuz. Zaten hikâyesini okuyan muharririnin hayatını kâfi derecede öğrenmiş demektir. Maksim Gorki müstear adını taşıyan Aleksi Mak-
insanları bize ya-
yaşayâıı, çırpınan, didinenlerin bir
'Riirk.ı Ingiliz;^ Alhıan Fransı^ V. >.
bir tek

arasında
9?
alevlendirmişti, adlı piyesinin birinde hal-
TÜRK ŞltRÎNDE GELÎŞME: 4
Serbest
Nazmın Hususiyetleri

Türk şiiri bir vezin-kafiye meselesi olarak ölü bir noktada bocalarken Nâzımın taze ve kudretli sanatı edebiyatımızda ihtilâl yapmış ve şiiri hayata, hayatı şiire kavuşturmuştu. Bu mükemmel başarılmış hamleden sonra şairlerin daralmış ufukları alabildiğine genişlemiş, yıllardan-beri sıkıcı bir ‘edebiyat rejimime tâbi tu-silmez
a
talanlar hürriyetin hiçbir şeye _ . nimetlerinden faydalanmağa başlamışlardı. Bu hal, edebiyat yoli.vle de olsa halkın zaferi demekti. Çünkü nâzım ve nâzımın yolunda yürüyenler gözlerini burjuvaziye m«nsup olan sanatçıların geveledikleri pörsümüş hâdiselere dikmiyorlar, asırlardır ihmal edilen Türk halkım kendilerine mevzu, ediniyorlardı. Şuurlu olarak halkçı sanat anlayışı Nâzımla başlar •Ve Nâzımın çetin yolunda «halk sevgisiyle her meşakkate katlananların ererleriyle devam eder... ı 1 *;■ k.
Gecen yazımızda, bu halkçı sanatın kabataslak izahını yapmıştık. Simdi de serbest şiirin teknik hususiyetlerini be-lirtelim.
“Evvelâ şunu söyliyelim nesri, hikâyeyi, roman, tiyatro vesaireyi ayıran sev, birisinin vezinli ve kafiyeli olması, diğerlerinin vezinsiz Ve kafiyesiz ol-
4
ki: siirla
ması değildir. Nice vezinli, kafiyeli yazılar vardır ki şiirle hiçbir alâkası yoktur. Şiir, roman, hikâye vesaire gibi edebiyat şubelerini birbirinden nisbî olarak ayıran şey, şekilden ziyade muhteva, hava, derinlik, mikyas farkı velhasıl (fikir ve his) sahasında gördükleri iştir. Aynı hâdiseyi şiir, hikâye, roman, tiyatro ve sinema senaryosu başka başka mikyaslarda, hava ve derinliklerde verirler, aradaki fark buladan gelinmeni serbest şiir y._____________
kunuş araşınd ki farkı kaldırın ıştır. Bundan başka şehrin şiiri olan yeni şiirin terkibi ve tekniği daha mürekkeb olmuştur. Köylü ve çoban iktisadiyatının muttarid sesleri yerine şehirin muazzam senfonisi gelmiştir (1). “Yeni şairlerin şiirleri gerek teknik gerek muhteva itibariyle ne heöe, ne aruz fakat son edebi cereyan tarzındadır. Muhtevaları ekseriyet itibariyle REALİST - MODERN’dir Yeni şiir tarzında dikkat edilmesi lâzım gelen şey yalnız satırların dahilî ahengi değil, fa-kat ayni zaıftanda satırların arasındaki ahenge ve imtizaca dikkat etmeli lâzımdır. Bundan başka kafiygİeriiıveriBi tâyin et-mek meselesi gayet mühimdir. Kafi/e, kafiye için değil, muayyen bir jıakşat için yapılır Teşbih ve hayallerde miicerred

talâa edilmelidir. Her yazar bîr dünya yaratmasını bilen adamdır ve yaratılan her dünya diğerinden ayrı ayrıdır. .'Hikayese-ye imkân yoktur. .
bir Şekspir, bir Tolstoy gibi bir dünya vermeye muvaffak olmuşiur. Onun eserlerinde Rus toprağının azameti gözler ö- şairlerin «ık sık tenkid edilen ahenk ha-nüne bir harita gibi serilir, kilometreler- talan herhalde düzelmiş olacaktır. Zira izahını büyük bütün
S onun« ken insanlar, insanlar.. Bütün bunlar bir fikrî eıîerj i sinden gelmekle flraber şekli ihmâl cğmem^i'basanlarınd®esaslı wr “şiir, dili, ııetir dili, konuşma dili (İve ayrSyrı diller tanınıyor. O bir tek dille yazıyor: uydurma, sahte, olmayan canlı, geniş, renkli, derin,
Goıki. bir Servantes.
melhumlaru. nıusahlıast e^i h.hJhİSbbssh mefhumlara mücerrted teşbih bulmak hususu (2).. nu gözden kaçırmamalıdır.
Bu anlatış ve bu itina ile eser verecek
talan herhalde düzelmiş olacaktır, gen (Şairlere yeni şiirin geçilen ormanlar, büyük flenûş-g- hir şev/de-yapan Nmh
valar, bitin tükenraiven stepler ve çile ce- I
ce uzayan nehirler, içinden trenle günlerce
S--
eserlerinde hâkim olan dinantiz
e-»
ÜÇ-a-% o-


riizcâr halinde Gorki’nin eserlerinden ser. Bir yabancı yazar Gorki’dl [esaslı unsur bulunduğunu r-övlüvor; tabiilik, zamet genişlik ve fakirlik. Başka biri
nnn dâhi olmadıkını, fakat bir devre imzasını attığını, bütün yirminci asır Rus edebiyatının her sayfasında hissedildiğini v«z’yor. Bu söze ilâve edilecek bir sev daha vardır, o da Gorki’nin »dünyanın her memleketi için bir sembol eribî kabul edıl-mpc.i Balkanların Gorkisi olan-
Amerikanın G^rki’sli denen Jak London onun yürüdüğü yollardan geçmiş. Jer. onıı ü.stad bilmişlerdi.
Panait
âmildir. Nâzmı “şiir dili,
■I
neticesidir. Nâzı m m
On altı yıl önce varılan bu kanaatin doğruluğu ikinci cihan harbinde de çok kanlı, çok ıztıraplı misallerle sabit olmuştur. (4) Zira Yugoslav kurtuluşunda. Mareşal Trto’nun yanında savaşan 16 yaşındaki şairle ak sakallı şair (5) bugünkü hür ve demokrat Yugoslavya’nın teşkilâtlan -masında rol oynamıştır. Büyük Fransız şairi Aragoıı ve arkadaşları, da, Fransa-nün kalkınmasında cephede ve hayatın içinde az emek harcamamışlardır. Bizim hâlâ İstiklâl savaşı destanının yazılmaması (6) piyasa şairlerinin inkılâpçı hüviyetten mahrum olmaları
u" tekniği onun inkılâpçı hüviyetine tıpatıp uygundur. İnkılâpçılık daimî bir tekâmülü emrettiği için Nâzımın şiiri daima taze ve moderndir. Şiirlerini anlıyarak okuyanlar tasvir ettiği şeyde bir şema kısalığını ve bir kabartma harita kudretinin vuzuhunu görürler.
Nâzım, Heceyi ve Aruzu tamamen bırakmış; hayatın diyalektik inkişafına uygun bir şiir tekniği yaratmış olmakla beraber onda hazan aruz, bazan hece kalıplarına göre yazılmış hissini veren satırlar bulmak mümkündür. Hemen söyliyelim : Nâzım satırların mevcut kalıplara uydurulmasına hiçbir zaman dikkat etmemiştir. Şiirin genel ritmi belki boyledir. rastlamağı icap ttirmiştir. Nâzımın muarızlan serbest nâzım’m büyük Rus şairi Ma.va-knvsky’den alınma
Nâzımı bir taklidçi seklinde kalkarlar. Halbuki Nâzımın şiir f
şekli bir arama ânının mahsulüdür. Nâzımla beraber Moskovada okııvanlarm saKnd’etîvIc sabit olan bir hakikat şudur kî. Volga boylarındaki açlığı gösteren bîr filmi hep beraber seyrettikten sonra Nâ-A zını
olduğunu söylemekle göstermeğe yazma
sun’î
azami mürekkeb. yani azamî sade lisanla. Bu lisanın içinde ha vatın büt ün unsurları
* •
vardır: Bize göre şair şiir yazarken bas-
*
ka sahsivet konuşurken, tâbiî ile kavga e-derken, yemek yerken başka bir şahsiyet değildir. Bizce şair bulutlarda uçtuğunu vehmeden dejenere değil, hayatın içinde hayatı teşkilâtlandıran bir vatandaştır (3).„ ' , ‘ 1



ilk şprhest şiiri olan “Açların göz b'e-
(Davamı 11. sahi ferle)
jf

1
V--;
Teşrinisani
Haziran
Harbinde
929
929 .
930
de «sairlerin
Re.'imli Ay. Teşrinievvel
fert
r*
Birmci Cihan
karakterleri belirmişti. Sovyet ihtilâlin.
(n
(?.ı
us)
teşkilâtçı
de dev şair Mayakovs.ky 1917 dâvasında kollarını sıvamıştı. Propaganda resimleri yapmış, şiirler yazmış, işçi kütlelerinin organize edilmesinde «şerefli yerini almıştı. Bugün de böyle şairlere ne çok ihtiyaç var.
• f
(5) Fransız vatanseverlerinin çıkardığı Marseyycz dergisinde bu hususta geniş izahat vardır.
i (6) Haluk Nihad Pepeyi’nin destan denemeleri duyulmamış bir heyecanın mahsulü oldu-ğu için fazla bir önem taşımaz kanaatindeyiz
Haftanın Hicvi
Köyün içinden
■ ■

BABASININ ÇİFL.İ
61
Köylüm, ‘ 1
Daha dün ben senin içindeydim, şim-

I
Doğan RUŞEN AY Güliver’in cüceler ülkesindeki boyuna bürünüp gözleri gurur perdelerde kör olduktan sonra devler ülkesinde de aynı minval üzere icra-i-saltanat etmeğe kalkan gafili hemen tanıyacaksınız. Onun gözü, saçı Cermen; kesesi Tory, küstahlığı Falanjisttir. Üstelik inkılâpçı-i-zaınadi ve üslûpçu-i-devran • geçinir. Her yirmi dört saatte bir inkılâba sadakatini ilân e-der. Ancak inkılâbın hangi inkılâp olduğu tasrih edilmemiştir. . Güliv’eriıı, cüceler memleketinde Tasladıklarından biri geçenlerde bu hususu aydınlatarak “o adam 1923 ten sonra kesesinde lıasıl olan inkılâba ilâ ıı-ı-sadakat etmektedir dı. '
Bir gece SULU adlı bir etenine siper yaparak, dışarıda
di daha çok sen benim içimdesin. Haklı olarak ve belki de diyeceksin:
— Sen de kaçtın şehre de, hem baş şehre, sen de bize nameler ve süslü sözler yollama yolunu tutun. Sen de bozuldun, kolay köycülüğe döktün işi
Hayıf köylüm, sen yolladın beni buraya, Senin için geldim
|pBurada köy derdini haykıran tutmuyorlar amma, o garip diyarın acıklı olma-yar tuhaf âletlerinden, ananelerinden söz edersen afal afal dinliyorlar. Dinlemekten başka hüneri olmayan bu adem oğul-yakalaniaş t olan
açıkgözler de, burada oturdukları yerde, köylerden yalan yanlış derleyip topladıkları âdet veya tekerlemeleri kitap yapıyorlar. Bu suretle yâlnız para kazansa-neyse onlara hem de ‘ Köycü,, diyor-
lar*jmx hafif




FAŞtZM VE İLİM
• * • t
OH
Faşist Almanyada talebeler her yıl azalmakta, ders seviyesi düşmekte ve ilim gerilemekte idi. Harbde bu geriliğin far-kedilmemesi kovulmayan vo kaçmayan eski nesil ilim adamlarının saylefeinde ola-jp iihendis lOk uru
Kış devresi
Üniversite talebeleri
bilmiştir, yoksa faşizm ilim demektir.
Dr. E. Y. Hıtvtshorne’un gisi, cilt: 142, nahife: 175) b diği istatistiği aşağıda nakleı
Riyaziye ve Fen
Kimya
116 .
106 .
89 .
(81 .
67 .
154 11 . 477 12 . 951 3 . 543
764 13 . 452 10 . 852 3 . 504
093 1 ı . 310 7 . 943 33 . 006
438 ■9 . 293 6 . 493 2 . 696
082 (’ . 649 4 . 616 2 . 058 |
, diye yaz-
I ,
kâğıdi beyniniz ka-
fası kalmış olduğu halde bu “inkılâp,, ağası rüyama girmesin mi? Bir kürsüye çıkmış bağır, bağır bağırıyordu: Bizde hürriyet var, adalet var, müsavat var, parti var.. Bütün bu nimetler her yoklamada “buradayız!,, diye cevap verdikleri halde şimdi küstah muharrirler, şerefsiz particiler, namussuz komünistler, • depsiz muhalifler, satılmış ajanlar onları yok gös-dermeğe çalışıyorlar.. Yok olur mu? Hele bir yoklama yapın, göreceksiniz ki onlar edep dairesinde ayağa kalkairak “efendim,, yahut “buradayız,, diye cevap verecekler. Olmayan bir şeyin “varım,, diye ses vermesi imkânsız olduğuna göre onlar da var delmektir.,, Buraya kadar rüy m korkunç değildi. Ama sonra birdenbire dehşetli bir kâbus halini aldı. Ağa öyle acıklı feryatlar, beşer insiyaklarının maymun dedelerimizden kalmış derinliklerinden kopup geldikleri anlaşılan öyle vahşi: çığlıklar kopararak bağırmakta devam etti ki doğrusu aicıdım. Bu feryat ve çığlıklar arasında şunları, hep o ayni sözleri söylüyordu: ■ r-’ x. ■;•'/■■ ■
“înkılâba ısahskîz, hürriyet bizde, ‘ parti bizde, bizden başkası ya satılıktır, ya kiralık. İnanmayın ey ehli ulus, onlara inanmayın. Biz nimetleri ne satın aldık, ne de kira ile tuttuk. Hepsi dededen kalma cifi iğim izdir. Kanlarımız gibi onlar da helalimizdir.,, Bu sözlerin hepsini anlıyordum. Ama. feryat, çığlık, gözyaşları neden diye düşünüyor, sebep bıılamıvor-dum. Feryat kasırgası içinde sersemlemiş, hatibin bütün vücudunu SULU isimli kâğıtla örtüp, yalnız başını göstermekte olduğuna dikkat etmez olmuştum. Bîr aralık aklım başıma geldi, “yahu bu adamca-
II
lar lar.
Yalnız şurasını itiraf edeyim ki, se-muztarip ve neşesiz olduğunu fısılda-
Onlarl . bu' noktada olsun Amma ve hemen 'bir yerde ıztırap ve
niıı yanlar da var. birleşiyorum. bunlarla anlaşamıyor ız. Bu
neşesizliğin giderilmesi ide.
Onlar senin yüzündeki kat ve kırışıkların sebebini aram dıklan gibi bunları okuyamıyorlar da. K• »udilerinin katmerli gerdan ve parlak yüzlerini yalnız dans, şarkı, eğlence yapıyor Usanıyorlar da iistat geçinen bu kişiler, seni de neşelendirme nin, _
başka türlü daha oynatmakta arıyorlar.
ıstırabını gidermenin çaresini bir
a, aç
carıma da ol?

çürümüş gömleğinle yarım saat çalar, oynarsan hic bir derdiir» kalmazimı«f"
I
Arabanın tekeri,
Deh, deh, deh aman.
Küylüoiflu
ğız ncy^iiçuiduııu örter, acaba heyecanla, evden patıtakihsuz falan çıktı da sonra nu işin fal’kma vardı?,, düşüldüm. Da-Vanamadvk, kâğıdı şöyle ahlayıverdik. Müştehçen bir inan^Bk ile karşılaşmak-tan korkuyordu8ı. Bir de ne göreyim, ha-tibijjj ayaklarınlan birine koskoca ’ir köşk, bir villâ, jtekin^ bir otoW>bil ve bir altın fcfülçesi
ağırlıklarile rak— arzın merkezine doğru sallanıyorlar. Hatip k(en-dinden geçmiş olduğu halde hürriyet nutuklarına, inkılâp vâzlarına devam ediyor “Muhalefet memleketin selı'rmeti için lâ-zımdır ve biz muhalefete de muhalif olan en il'eri muhalifleriz!,, diyordu. Sonra yi-(Sonu sahife 12 de)
altın külçesi asılmış, —cazibe ^nununa uy„

Görüldüğü gibi ııaziler geril ği dünyaya tatbik etmeğe yeltenmeden 'önce en önemli kültür memleketi olan kentt kırında öğretimde irticaya sade 1 fiy(^ te değil aynı lamişlardı.
Demokrasilerin bıı İkinci Genel Savaşı kazanmasında faşizmden kaçan yüz-Iîerce Alman âliminin çok büyük rolü olmuştur. Sade iki tanesinin ismini lıatır-ı
zamanda kemiyette de baş-





Utalım: Einstein ve Lize M lavdan birincisi Almanyadan öncı^^tom enerjisinin varlı bulmuş, ötekisi atom bomba: lâzım olan önemli çalışmalar: manyasında yapıp harbin ort. rikaya kaçmıştır.
Cahillik ve irticailin o kı ki, sonunda onu benimseyeni
* V
SOVYET'LER VE İLİM

«

Sovyet Cumhuriyetlerinde ilim yirmi Gopner’in kitabından alınan î yıldır dev adımlariyle ilerlemekledir. S. yılar bunu açıkça göstermekl
I Umu m î
I kütüphaneler
112.000 1
Yıl.
1914
I
Devamlı okurlar, Orta tedris
7.896.000

866.000
I

000
1939’da Bütün kütüphaneler.
Yüksek tedris
620.000
1 I
12.600
77.500
r*- : —. *
22 L» •
j 24^0»
Sov^ ttkrde yüşstek öğre^rn bir lüks veya bir külfet olmaktan çıkrçtfş, hter yaşta ve her

442.000.000
î

ekteki v«tanjn slar öğren-
ok uidldî imkânını
mek. D'öyT' ca ilerleme ilk defa için huhnuslard’r. !
Mğretrm halkın olgunlaşması, her vatandaşın istidatlarının gelişmesi ve memleketin pratik hayatta gelişmesi bakımından Sovyet cemiyetinin temellerinden biri san İm altta dır.
İlim ve teknik ilerlemeği bir kusur ve bîr zarar gibi telâkki etmeğe başlayan
• •• • • * * * • •* •


kapitalist memleketlerle Sovy yese için bir misal verelim: I hur (Quantum Mechanics) es ci basımını teşkil eden 3.00C yetlerde birkaç ayda satıldığ kitaptan Ingilterede ancak üç nüsha satılabilmiştir. Sovyett deki ilerleyişini tebarüz ett Üniversitesinden Pr. J. D. Be social funetion of Science) ki dığımız yukarıdaki minaıl yirı tedilen yolu iyice göstermekti
i 4
i w '4
E


6

I
LTUR DÜNYASI
1
FAŞİZM VE ÎLÎM
w. “J
ayada talebeler her yıl eviyesi düfşmhkte ve ilim larbde bu geriliğin farımayan ve kaçmayan es-nlarmın saylcfeinde ola-
M ühendis Okuru
üniversite talebeleri
bilmiştir, yoksa faşizm ilim düşmanlığı demektir. I
Dr. E. Y. Hdrtshorne'un (Nature dergisi, cilt: 142, sabite: 175) bu yönde Verdiği istati.' i aşağıda nakled
Riyaziye ve Fen
Kimya
Tıbbiye
Ben berceste mısraı buldum
Hey ömrümce söylerim Gözden, gezden arpacıktan olsun Hey ömrümce söylerim
Bizsiz Ilgazın çam ormanları güzel değildir Hayda günlerim hayda
ı o»- «£ XA» - •
Sırtını düşmana verdikçe
Murat dağları güzel değildir L
Dost dost ille kavga ' I
Biz olmasak gök y-üzü, biz olmasak üzünj Biz olmasak kömür göz, üzüm göz, elâ gög
göz ile kaş, öpücük, ııar iç® dudaİ ray, dönen tekerlek, yiıkaemı buğday, ayın on beşi Taşovanın tütünü, Kütahya-: nın çinisi


16 . 154
06 . 764
89 . 093
81 . 438
67 . 082 .
14 . 477 12 . 951 3 . 543 R 32 . 437
13 . 452 10 . 852 3 . 504 B 33 . 383
10 . 310 7 . 943 33 . 006 30 . 12^;-
9 . 293 6 . 493 2 . 696 33 . 482
7 . 649 4 . 616 2 . 058 ! 32 . 437
L
ibi naziler geriliği dün-je yeltenmeden önce en nlekeli olan kendi vaitıuB. ! irticaya sade keyfiym^ nanda kemiyette de baş-
- J • ' 1
4n bu ikinci Genel Sa-a faşizmden kaçan yüz-inin çok büyük rolü ol-tanesinin ismini hatır-
latalını: E i m tein ve Lize Meitner, bunlardan birine.si Almanyadan kovulmadan öııcı^^toin 1
bıılmnş, ötekisi atom bombası icadı için lâzım olan önemli çalışmalarını Nazi Al-manyasmda yapıp harbin ortasında Ame-rikaya kaçmıştır.
Cahillik ve ilticanın o kusuru vardır ki, sonunda onu benimseyenleri yok eder.

enerjisinin varlığını hesapla


Rasih Nuri
Biz

iz
»iz
SOVYET'LER VE ÎLİM


9
olmasak
‘İ V'
>
olmasak
olmasak

■ ani bizsiz 1
Jknne dizi, kardieş dizi, yâr
dizi güzel
değildir
Ben berceste mısraı buldum Bel günlerim gel de dol ŞŞŞel Aydınlım, İzmirlim
Gel aslanım Mamaktan
“E rzi ucandan Kemal itan,, Büsmanlar selâm istet
•>
Bözden, gezden, ar] açıktan
IH d a nan ı n. pam ı: ğu d öBmİcBİ_
Biyarbakır, Afyon, Kltahya fabrikada
Ümit iskeııc'ede mah-îûn -. . ’
Emek işkeueede mahzun
Trrtfm-; avaklarrm ürrnn '
I
/
I
I
I
s
t
t

■

luriy etlerinde ilim yirmi Gopner’in kitabından alınan aşağıdaki sariyle ilerlemektedir. S. yılar bunu arıkça göstermektedir:
Umumî
itâiüp haneler
okurlar] Orta tedris
Yüksek tedris
Umumi kul. ı kitapları

6.000
866.000
12.600
I
8.900.000
).000
20.700.000
i
in kütüphaneler.
10.000
yüksîek öğretim bir lüks maktan çıkmış, hhr yaş-deki vatandaşlar öğreıı-erlemek maddî imkânım ı uslardır.
m olgunlaşması, her varının gelişmesi ve mem-•atta gelişmiesi bakımın-’etinin temellerinden bi-
ik ilerlemeği bîr kusur telâkki etmeğe başlayan
>.'•••• • •• • /

620.000
I
77.500H

I f
Y Ekmek işkencede mahzun
♦ Ve Divrikin demiri arabada
tşci. köylü ve işçi birarada
î y ..
I 1 Söyle türküler yadigârı kardeş r T Söyle İağri1ar’,ya(îîgnî’LEtırdeş" ğj| * Neden alın terleri

Neden alın terleri
• ■ *


■

i 146.800.000

kapitalist memleketlerle Sovycfleri mukayese için bir misal verelim: Difac’ın meşhur (Quantum Mechanics) eserinin birinci basımını teşkil eden 3.000 kitap Sovyetlerle birkaç ayda .satıldığı halde ayıu, kitaptan Îııgîlterede îîrr&aık üç yuoh 2.00'6 nüsha satılabilmiştir. Sovyeiterin bu yöndeki ilerleyişini tebarüz ettiren Londra Üniversitesinden Pr. J. D. Bernal’ın (The social funetion of Science) kitabından aldığımız yukarıdaki misali yirmi yılda ka-tedilen yolu iyice göstermektedir.
i i c
Rasih Nuri
Y
A
f
. «
Nimetler, haklar haram oklu sana
T - - - -
( (1
Gel Aydınlım, İzmirlim
günlerim

l
e
e no


sulhtan
Gel aslanım Mamaktan
• • •
*‘Erzincandaıı, Keıı^htaıı„ Düşmanlar selâm is'ter Gözden, gezden arpacıktan Sana selâm olsun
Hürriyetlerin meçhul olduğu dünya I
Canım Türkiye, memleketimiz Y
Çalışan halklarile ümmi X
Çalışan halklarile garip i
Irgadı, esnafı, madencisi, iptidaî âletleri T Kadınları, erkekleri, hapishaneleri ♦
Başı boş suları, dumanlı vadileri, yoz top- 1 * raklarile 1
-işsizleri, realist şairleri, mücahitleri T Sokak şarkıcısı, keten helvacısı, akşam ♦ hab't i leri satanlarile memleketim T )1 ■ r r I

I


J
habV
Sana selâm okun Sana selâm ol.un Sürgünler, mahkûmlar, hastalar Alacağın olsun , * .
Seni İstanbul seni 1
Seni, Bursa, Çankırı, Malatya Sîzlere selâm olsun Üniversiteler Sîzlere selâm olsun 1 Hürriyeti yazan eller, dizen eller Sizlere stelâm olsun makineler Entertipler, rotatifler, bobinler Bu gülünç, aşjğılık, namussuz şeyler l dışında Sana selâm o İs un : •
Zincirin, zulmün küretmediği Kırbacın kâredmediği büyük Ben bercestle mısraı buldum Hey ömrümce söylerim Gel günlerim gel de dol Gel Aydınlım. İzmirlim Gel aslanım Mamak'tan 1 “Erzincandar Kemah tan Düşmanlar fitelâm ister Gezden; gezelen, arpacıktan.

Bc^U^K^kele rde: B
Sabim köpükleri gibi beyaz
Şu kurulparnıalclanm arasımla oynaşan Ve jnerjBerden saraylar varmış, JB Kâhyanın oğlu Haşan anlatmıştı geçen gün 1 mam’ın Fat mala rda.
Salonlarında toplanırmış yetmiş düvel Çin, Maçin.
Sofralar kurulup,
Ziyafetler verilirmiş her yerde,




J






tahammül
t t
4
Enver GÖKÇE
*
I ~ ı

9
Nııl t ıklar s öyleni rmiş,
Sıdfâiçfı....
Be it de istiyorum*.
Sulhlun olmasını herkesle,
Dönmesini o pullarımızın askerden, Taze, gelinlerimizin çıkıp tarlalara • Sevinç türküsü söylemelerini gür sesle Ve kurtulmak;
Altmış yaşında el çamuışıri yıkamaktan, Ekinimin hepsini vermekten tahsildara...
Orhan Müstecaplıoğlu
• T * *• g
* >
7


*
Son Yıllarda Sosyoloji Neşriyatı
A h 0
ı
k T
tr i h I
Yazan*.
Ziyaettin Fahri Fındîkoğlıı.
Edebiyat Fakültesi yayınlarından, 391 sahİfe!90 kuruş, 1945 İstanbul.

Fakülte inde 1943 - 1911 ahlâk derslerini o-Zivaettin Fahri W
Fakült adeta cynlırken
E debi yat ders yılma kadar kutmuş olaın profesör Fındıkoğhmun,
yıllarca okuttuğu dersin ■ kitabım neşretmesi şüphesiz çok faydalı olmuştur. Böv-lece ahlâk derslerinin bundan evvel hangi istikamet ve dünya görüsü içindö okutulduğumu anlamak, bugünkü ahlâk öğretimi ile karşılaştırmalar yapmak mümkün olmaktadır.
Profesör, “giriş,, bölümlünde ahlâk öğretiminin istikametleri; sn söz ederek “Türkiye için sistematik istikametin mümkün olmadığını ve ancak tarihî istikametle ahlâk öğretimi yapıl, bil ceğini yazıyor ve sistema'lik tedrisat, ıı tedrisatı yanan uzvun şahsiyeti ile de alakadardır. Hususî görüş sahibi bir ahi leket için henüz uzak Lir ilâve ediyor. Ahlâk d( rderini tarihî kamette okutmanın daha istikametin daha güç, oı yete mutta© olduğu mut?.
flkirb Hne katılmamak Ancak Fakükemizde 19>J1-cistcv atik ahlâk ders-’• çarık i dûsihnceve
AL
c*. Iı
profesörü m'em-• havaidir.,, diye is+î-kolay, sistematik
•i i inal bir şiahsi-kkaktır. Bu nok-

tada profesörün elden gelmez.
1945 ders yılında leyine devam edenler
hak veremiyeceklerdir. Her hailde bütün kişisel ku .«urlarımızı Türk iyeye y üflemek geleneğinden artık kurtııjmam;?. nı’n" Yiiz yıldan fazla bîr " imandır mücadelesi yapan bir memlekette bugünkü •dcımokra'd tezahürleri no krdar tabiî fa"r\ yine vıiz yıld?nber: Avr^nnvn (Mrd'Llk eden kiPtür havatım’" sanat - f'kîr tezahürleri vle 'm’z^
o İralar tabiîdir. Bu nurla beraber Prof°-rö” Zivaettin Fahri Fındfkoirhfruın t-ıri.hî istikemletinin ve sırf didaktik derslerinin faydalı olmamış olduğu mı asla sövliyomo-yiz. Kartta o, derslerde, sistematik ahlâk derslerini anlamak için hareken “ortalama seviye,, yi hazırlamış olmak gibi çok önemli bir vazife başarmıştır, diyebiliriz.
Profesör, derslerinde Sternberg, Zel-ler, Dilthey’iıı metodlarına baş vurduğunu
hüı^’iylt
-Ç> bugün orijin «
5*^7 , I _
»e (-ıi
ie ben-
söylemektedir. Müellif tabiat felse -felerile ahlâk felsefeleri arasında “derunî bir birlik,, olduğunu sövliyerek bu birliği psikolojik veriler ile olduğu Ikadar “yüksek metafizik mülâhazalarla da isbat edebileceğini,, yaiijnaktadır. Tabiat li ile ahlâk felsefeleri aTanında bir
zerlik olabilir. Ancak bu benzerliğin “yüksek metafizik mülâhazalarla., bbaıt edileceği noktası bize tuhaf göründü. Bu, şu veya bu feylezof vasıtasile Eflâtunun “hayr idesi,, ne-dönmıdk olabilir. Bu ise günümüzün realist ahlâk görüşlerde büyük bir te-zad teşkil et x? ek tir. Bugünün ahlâk buhranı, yıkılan eskidir dünya gtı&üşüle onun yerini almalıda olan yeni bir dünya görüşünün varati ıkları sarsıntıdan başka bir
t C; l 9
şey şeğildir. Her sosyal ahlâkını da getirmek göre yeni ahlâk her ta fizik ve 1
lâk olacak^’”.


düzen beraberinde zorun!la olduğuna türlü
»
\ 1 * '

ferdî, me-uzak bir ah-7? ■ •-. *—Y
Profasörün ‘etos-ko&mos„ fikrine do-sr?:
yuruz. T>u
,-p
felsefelerine, 'etos ahlâk felsefelerine isa-tatdîr. Krr n ç kM ?,r^tehdTsrtr^kî -'fhh şefe arasında bir mevzu birliği olduğunu söylüyorsa d'a bu ikicini ayırmaktan da
•
raaa kootios Taoıaı
kendini alamamaktadır Reichenbach’rn o s ve atom,, una karşılık gibi gözüken bu iki deyim felsefe tarihinde nnıh-teli .«»ıbsiy lozof, .«ipleri
• •
_____ (lE’Vi
^FeınJerin içindi, rİKT Fcvlezofun
iUF
t biat felsefesine hangi genel prfiı-afbik ■; 4mis.s ahlâk İfa İsefesin^d? o preiMİpleii tatbikğederek sistemini jrnev-flgetirmi^irtos, kjmoos
IF3
ire nı4İha almaktadır. Her 6-

ya karşısındaki
için -W
■birçok imkânsızlık ve söylenebilir.
uzviyetle ce~
sana, kosmos felsefeleri tabiata çevrilmiştir.,, şöklinde ifade etmek gerek. Realist görüşler dışdan a.\rı veya dışın kendisine irca edildiği bir |ç kabul etmediklerine göre bir etos-kosmos ikiliği kabul edemezler.
Bay Ziyaettin Fahri “Felsefenin dün-h ay retim izden doğduğu
doğru ise, ahlâk felsefesinin de iç âlemimizi temaşa ederken duyulan hayretten doğduğunu söylemek gereikdir,, anlamında bir düşünce yazıyor. (Sahife: 20). Ahlâkın içten dışa olduğuna inananlar böyfe bir düşünce
tenakusları kabul ederek Ama buttun aksi bir yolda yürüyenlerce yukarıki düşüncenin hiçbir aaılamı yoktur. Bir ahlâkî iç dünyanın meydana gelebil-mesi, dıştan ferdin üzerine çevrilmiş bir takım emir ve yiıehilerin,
miyet arasında bir karşılıklı etkiler süreklisinin ve tecrübe dediğimiz olayın feriden müstakil olarak var olması gerek-dir. Ahlâkî iç dünya bu iç sebebin sonucu olduğuna göre ahlâlk felsefesinin içe Lak-
* makdan doğduğunu kabul ettiğimiz anda, onu meydana getiren sebebler zihnimizi kendiliğinden kurcalamağa başlıyacâğı ’ irin k^Terim-fz derhal dışarıya çevrilmek r •-* ¥ w 5
zorunda kalacaktır, içe bakmaktan doğan hayret ancak mutasavvıflar ve mistikler içiiT olabilir. V^affTcaık böyle bir ahlâk hak-
. Baıy Ziyaettin Fah- -ri Fındıkoğlu “tnsaıim iç dünyasile dışındaki madde âtemi,, ayrılığını kabul etmekle şüphesiz bir düalizm teklif etmiş oluyor. Bununf bir telifçilik olması da çok nYuhtemeldTr. Ahlâk felsefesini “îc hare-ketlerimize prtensip aramak endişesi şeklinde anlayış bizi psikolojik bir ahlâk anlayışına ve Bay Ziya'dttin Fahri Fmdık-oğlıı’nun metodunu tatbik edince de “Yüksek metafizik mülâhazalar,, a götürecektir. Altık mistik, taşavvufeu, hattâ dindar ahlâkların eşiğine gelmiş oluyoruz. Müellif ©saden Kur’ândan âyetler zikrediyor, tasavvuf ıstılahlarını sık, sık kullanıyor ve mistisizmi inceliyor.. Bunlar bize EtotS-
* kındal iterî sürü? eb i 1 ir .Irü
.. A bu anlamda bir birlik göstermelsi tabiîdir. Apc>k bütün felsefe sistemlerinde ayni metodlar egem'en olmadığına ve başlıca idealizm - realizm tezadı kendini gösterdiğine göre felsefe tarihi boyunca “ertos-kosmos., meselesinde ayni birliğin bulunduğu ileriye sürülemez. Sonra etos felsefelerinin içe, kosmos felsefelerinin dışa çevrilmiş olduğunu söylemek her zaman doğru değildir. Bunu “etos felsefeleri in-
ar
8

0

-

ir O m



l4V

W- •
i-
Yazan: M. KUZUGÜDENLİ
H EY
Aklım başıma gelince iki insan tanıdım; A ve B.
A, Toros dağları gibi omuz omuza vermiş, pencereleri ıkapılamıdain büyük, içi ve duvarları halı döşeli, dev binalardan birinde; bir kış günü, rahatça yenen bir öğle yemeğinden sonra elinde bir demet kâğıt para ile dünyaya gözlerini açtı. Süpli-meli su ile, memleketin eıı gözde doğum doktoru tarafından yıkandı. Tüylü, yumuşak vte sıcak bezlere sarıldı. îki-üç süt-ııine tarafından emzirildi Bir ayine olmadan, el arabaları içinde “çarşı pazar,, dolaşmağa başladı. İlk okııla’gitti, liseyi bitirdi. Üniversiteye uğradı, Yabancı ülkeleri dolaştı. Para kazanmayı, zengin olmayı, rekabeti, insan kullanmayı, insanla ra kendi çıkarma hükmetmeyi öğrendi. Doktor oldu, avukat oldu, yazar oldu, tüccar oldu, patron okluj fabrikatör olulu, bakkal oldu, çakkal oldu, öz olarak nte-wWe midelere lokma yollayacak bir boğaz ve nerede bütüiı insanlara, sesini duyuracak yüce bir tepe varsa oralarını boğdu, sıktı. Yedi içti, bacakbacağa geçirdi. Yaşadı da yaşadı... ,
B, bir bahar sabahı, X ağanın bil-
• I
mem ne kadar -kadınlı erkekli- ırgat yutan tarlalarından birinde, elleri bomboş gözlerini dünyaya açtı. Toprakla belendi, toprağa sarıldı. Anasının burnundan düşer düşmez (Irgatlık) ı öğrenmeğe başladı. Toprak yaladı, ot yolup yedi. Ağasına taptı, işini yaptı. Aç Yazıda yabanda öldü, savaşlarda d ti.
* Fakat bir (DANK) dedi “ mil:
Ama yine yaşıyamadı; şöyle karnı Sırtı pek. Hayat yaşanamıyacağını
uyudu, tok uyandı, ahırda, öldü, yolda durduğu yerde öl-
4
geldi kafasına :

Yunan ahlâkı,
kosmos fikirlerinin genel karakteri hakkında yeter bir fikir vermekte olduğundan bu meseleyi geçiyorum.
Eserin başında büyük puııtu ile (Sok-rat) kelimesi var. Dıştan bakınca Sokrat hakkında büyük bir eser kaleme alındığı sanılıyor. Halbuki cildin içinde Sokrattan başka sofizmden önceki
sofizmin ahlâkı, Xenophon ve I sok rot. 153 ^^ıife kıraat parçaları var.
Böylece 361 sahifelik kitabm içinde Sokrat 92 sahifedir.
Bay Fmdıkoğlu Sokrat’j "İçe dönük,, tip olarak alıyor (Salıifc: 97) Sokrat Yunanda tabiat görünüyor. İlk defa onda âhlâk problemi baş mesele Eflâtun’un, mistik ve
felsefekı in ~mıu o! ar; » JS 1 .
oluyor. Halk efsanelerinin ve onun şahsiyetine kattıkları dinî unsurlara raHpıen o, gençleri aldatan sofistlere, bakla falile ba-şa geçen idarecilere, asıl mcsĞleyî 'güzel fakat boş nutuklara feda eden şekilcilere, haksızlıktan başka hiçbir şey yapmayan hâkimlere ve sitenin bütün kanunlarına hücum eden, haklı iddialarında ölüme kadar giıtmöekten a&lâ yılmayalı realist bir halk çocuğudur. Sokratın bugün yaşayan bir tarafı varsa o da bu ve bundan ibarettir.
» - i— I. I î • A _





öldü, öldü,
I gün
yaşamak anasını sattığı-Usta bir işç-i oldu k'endi branşında, tok. ü nive rsites lııd e yalnız
öğrendi. "Dönersem jyiiu, cUdi halka hizmette^,,
adam “Kellegiııin içindeki için kellesini koydu,, vesselam.. a ğ.£• §
.a

tâ
içe dönün,, dur uıdainauik.. Fikir-
Inr yok değil.

4X1 C

a
Mahzunsun diyorlar Mahzun mu olurum hiç!. Gürül gürül çalışan malcinalar Tunç benizli insanlar her yanda
*
Türküler., çelik seslerinden.
Tarlalar, okyanuslar gibi
Uçsuz bucakszz, yeşil..
En giizel rüyularımı görürüm
seyrederken.
Küçük kasabalarda büyük fabrikalar vardır;
Uğultuları sarar çevremi' ı er düşündü ğüfoıdet
Nâzımı okurken
cl uyduğum
hissi Duyarım
Bir şey doğrulur içimde
Dev gibi bir şey
Dağlara denizlere lıükmedebili rim.
Öyle aşklar ki...t
Asma boyları frıdut saçlariyle İhtilâl kadar gür l cömert kızlarla Gölgede kalır l^ylâ ile Mecnun.
Daha neler hayal etmem,
Kim demiş ben mahzunum?..
• *•-
. i
IIASANOĞLU

i



♦

i. Sonra Eflâtun Sok-
Cemiyetle bıı derece ilgili, insanların dertleri ve sevinçlerde bu ikadaı^hasrune-şir olmuş ve bu uğurda ölmüş bir adamın nesi "
lerinde mistik
Fakat Sokratı büyük ve ebedî yapan fel-isef^sinden enk hayatıdır. Hs+tâ onu
________________
lara'k' düminmek «rer^kdİT^Vainn i^in ki-
f
linç kuşanan, harb meydanlarında buzlar
üzerinde yalınayak gezinmekten çekilimi- felsefesi yeib
f"’
* * X,
gtfaima ‘her dıafaeiRhjh-^a;dmwç Satarat’ın
leşi “iç® döıwc„. ;
tadar dıjjja dötıük ikinci bir şahsiyet gös-J |*terilemez| Fakat’’ müellifler onun bu asıl kaıcalüfc yerde| halkın df : Eflâtun üıı m^kleştimi-Bffak asi ı rrâ^ ttyg u îım-
exue
gidişlerinin gerektirdiği
- bıîlunmayan, daima halkın içinde ve


ayarın ua mistik ve (hnı uun-f reni erden
büyük tesirler yap t ratı hep bu zaviyeden görerek öyle anlattı. Halbuki Sokratın yaşayış şekline, jestlerine, hareketlerime •— . objektif
tarafına— bakacak olursak Eflâtun’un Sokrat ı ile gerçeğin S ok ratı arasında pek
bîr az münasebet olduğunu kabul edebiliriz, o- Bir kere onun içe dönük olduğunu kesin olarak red ediyoruz, Bay ’Ziyaeddiıı Fahri ahlâk meselesi = içe dönük olmak, tabiat dışa dönük olmak formülleri ok rat’ta bu formıüıllerb
ne ırrancngı îçı
girecek tarafı aramaktadır. “Etos-cosmo®,, un anlamı budur. Halbuki tabiat felsefesi olmakla. beraber içedönük; ahlâk felsefesi

l «rmakî^3®eTauer Törenonuıc; aıuaK ıcıseıesı
E&i funalda Sök rat olmaklar beraber dîşa dönük görüşler pek ’ ‘ ‘ ' çoktur. Bir kere İdealizme göre meydana
getirilen bütün/tabiat felsefeleri içe dö-nükdıir. v
HealizoleFgöre vücuda getirilen bütün ahlâk görüşleri de dışa dönüktür. Dinî ve mistik dünya görüşlerinin etkilerde dolu olanlar realist halkçı ve hayatını hiçe sayan Sok r ateş gibi şahsiyetlere kendi gömleklerini giydiriyorlar. Bergson’uıı Sokrat üzerindeki tefsiri Z. Fahri’ııinkin-den geri kalmaz. ı
k a raide ıhı e |g neleştj#diği, ğî ■BSraflarımtH mıyan bir Sokrat ortaya atıyorlar. Sokrat aksiyona ve sosal meselelere olan bağlılığı yüzünden nazarî fikirlerimdeki mistik nüvelere inkişaf imkânı vermemiştir.’ Sokratın üzerlerin^ durmayıp bıraktığı ve yazmağa bile değer bulmadığı nazarî mülâhazalar Eflâtunda onun şair ve ro-mantik mizacına uygun oldukları için


ooktur. Bir kere idealizme göre meydan* ' • *W Mİ .
-
1
HAŞAN TANRIKUT
V


*
Ll
A.
Yazan: Ali DÜNDAR
ı
nemliydi. Rüz-
lerde, söğüt ağaçlarının arasında tekrar kurulmağa başladı. Yalnız ürkek adımlarla bana doğru yaklaşan biri vardı. Ve bu, ayağım kırıldığı zaman memleket hastanesinde yanyana üç ay beraber yattığımız Abbas Ağa idi. Ağa' dediğime bakmayın şöyle köyün sondan »birinci, bilemedin i-kinci gelenlerinden biri, Böytesine bizim köyde “Bağrı yanık,, derler. Ha., ne dî-
MEMURLUĞUM
— Hayrola Abbas Ağa, nedir bu hal, kız kızan toplanmış gelmişisiniz .. içini çekti ve ceketimin bir tarafından tutarak:
— Gel hele dedi, şöyle bir taşın üstüne sekilendim. Ayakta duracak halim yok. Karakol binasının güneşli tarafına geçip oturduk. Güneş biraz parlar gibi oldu. Sonra şosadan üzeri, başları çul-çuval-larla sarılı insanlarla dolu, üstü açık bir yolcu kamyonu boğuk gürültülerle, kor-ııa çalarak geçti. Köylüler, konuşmayı bırakarak görünmez oluncaya kadar ona baktılar. Abbas Ağa yüzüme baktı ve:
— Allah hükümet kapısına düşmanımı düşürmesin Ali Efendi, diye söze başladı: • • ı
— Gerçi sen de hükümet adamı sayılırsın emme, ne de olsa baban, anan bildiğimiz adamlar. Sen de bizden sayılırsın.
— Canım tıraşın lüzumu yok, sen şu meseleyi anlat nedir, bu kalabalık?
— Sorma diye boynunu büktü, sorma. Bu yıl bizim başımıza, gelen pişmiş tavuğun başına gelmedi. Hepsini anlatırsam uzun sürer.Aslını aransan buraya biz gelmedik, getirdiler. t
Ben hastanede senin yanında yatarken Fırtıklarm Hr nnı askere almışlar. Evde bir kör anası, üç çocuğu ve bir avradı kaldı. Oğlancığız askere gitmeden çifti çubuğu biraz yoluna koyar olmuştu. Ama, sen de bilirsin iş eksik eteğin eline kalınca Allah kerim Kader bu ya bu yıl yağmur da yağmadı. Yağmur yağmayın-
AAlNC-lüGLU ca bizim köylülrin hali zaten malûm. Hele hö^’lc zamanlarda evin erkeğinin başına bir iş gelmeyi görsün. Aç oğlu açsın. Nitekim bizim Hasan’mkiler de öyle oldu. Ha-san’ın avrmUyaTnız başına tor danalarla sürüp ekerken ses çıkarmıyan muhtar, e-kinleriıı biçilme zamanı gelince bir “Asker karışma yardım., dedi, tutturdu. Canı istiyen, istemiyeu tırpanı çekip dikili ekini devirdiler. Sonra muhtar, bu “asker karısına vardım,, işine kendisi de karıştı. Kendi kağnısını koşarak sözüm yabana Ha-san*ın ekinini harmana çektirdi. Muhtarın kağnılan gündü kendi ekinini geçte de Fırtıklar’m ekinini çekiyordu. Herifin bu işi böyle yapmasında hakkı varmış. Anlattıklarına göre, bir kağnısını muhtar kendi harmanına, bir kağnısını da Hakan’ın harmanına döktürürmüş. Güya gelini bu işe razı etmiş. Sonra harmanları döğdük ve ofis haklarını da verdikten gayri ka-
i•
Parasız, pulsuz bir memurum Birinden sonra ayın, otuz yiin Yüzüne kasvetim meteliğin öldürecel beni bir gün Acısı bu hasretin...
Sona erecek öldüğüm güm
Emir çıkacak balâdan, ___________
Belediye reisi diyecek çöpçülerine, Bu zavallıyı götürün, gömün..
Tereke hâkimi
. ... Yazarken
Yazacak listenin başına Yikana eh ğı n a. müteessir Ve sonra*.
Cak( t, ' " j;'
- v Pantolon

Bu olay; 1942 kıtlık yılının 3 Nisa nıırda, Bünyan İlçenin Elbaı bucağına bağlı Girveli köyünde aynen oldu. Ve tam bu sıralarda; Uzun yayla düzlüğünü yarıya bölerek hırçın hırçın köpüren, kıvranan Samantı suyu çürük buğday akıyordu. Uzun yayla kıracının buğdayını Çukurova’ya taşıyordu. Çünkü, Pınarbaşı 0-fısi o yıl “Devlet hakkı., olarak topladığı hububatı muhafaza edecek bir yer bulamadığımdan yağmur-yaş altında bırakarak çürütmüş ve almış araba yükü çürük buğdayı Samantı ırmağına dikmekten başka çare bulamamış...
■ w W 9
Ogün hava bulutlu ve
garın önünde sağa-sola serseri serseri kıv ranıp duran bulutlar, ağbyacak gibiydi lor. Hafif bir ıslaklık vardı havada. İlkbaharın sarı güneşi bu nendi perdeler arasından buğulu gözlerini arasıra gösteriyor ve uzun zaman kaybol uy u odu. Vakit öğle zamanıydı. Karakolun önünde büyük bir kalabalık vardı. Üçetek entareli, allı-kır-mızılı köy kadın ve kızları, kıl şalvarlı, belleri meşin kemerli, basları vizi'ersiz kas ketli, goııç-ihtiar köy eııkekleri; üçer beşer kişilik kümeler baliııde öbeklermişler, isteksiz isteksiz bir şeyler konuşuyorlardı. Duruşlarından, ürkek ürkek etraflarına bakışlarından, söz söylerlerken gözlerini ayırtlarından oldukça mühim şeyler olduğu anlaşılıyordu. Malum ya can iliğe tak demeyince pek bizim köylüler harekete geçmezler. Ya köyde biribirini öldürecek, ya da hükümet adamlannd^u en aşağı bir jandarma gelecek ki biziım köyiıi- • yordum, evet az daha tanıyamıyacaKtım. ler biraz kımıldasınlar.
’ Neyse, kalabalığa yaklaştım. Hepsi pürtlek gözleri koskoca iki çukura sallan-de anam, bacım, babam ve kardeşlerim mış, ışıkları sönmek üzere, bacaklar iki gibi çök yakından tanıdığım, fakat adla- dirgen kanadı gibi birbirinden ayrılmış: rmı bilmediğim; buruşukJsuraffi, aktpüSı çekli, kıllı ensieli, opraksı topraksı kokan, kambur kambur insanlar. Adlarını bili!
mediğim dedim ama galiba yalan söyle-» laştı. Gözlerimden' kaçmak istiyormuş gidim; adını bildiklerim, hattâ bazı zaman- bi tâ çenemin alına girdi. El sıkmaya fi-lar beraber bulunduklarım da var. Topluluğa şöyle bir yaklaşayım dedim, keşke demez olsaydım; gürültü durdu. Jestlerdeki hafif canlılık bütün bütün bitti. Bakışlardaki mâna değişti, ve aksine bütün gözler bana dikildi. Öyle ki, o sılada işlediğim basit bir suç yüzünden yedik at yerin dibine geçmeyi ne kadar isterdim. , 1
{ Sonra, öbeklesmeler dağılmağa ve i-
■f

o gün:
f ere kemi belki, gömleğimi.
l
> S
9
ar e t pabuçlnvımı..
Yekûn i lıtpai dört adet.
Görün dostlar, benim dünya malımı.
Rasrndaki sac kırarmış, mavive çalan iri
J I ' •' ->
Boyu biraz kısalmış ve sırtına;oldükça suıı-j turlu bir kambur yüklenmiş..
Hil çekinmeden yanım#. kadar y.'Ur-
4
J
laıı lüzum görmeden:
— Selâmünaleykiim, Ali efendi! dedi.
— Va aleyııa aleyküınüsseiâm, Abbas Ağa iyi ki tanıyabildin? ,
Güler gibi sırıttı: ' 1
— İyilik edeni şeytan bile unutmazmış dedi ama ben, böyle bir iş yaptığımı hatırlamıyordum. Sık sık soluyordu. Elleri ve bacakları titriyordu.


a
to
A
î*
M- • •
>j (Devamı »ahife 12 de)
9
9




■
. •* Z • ( --X‘ 9 . •
• -* --
9 >•
Büyük Hikâye;
ÜÇ ARKADAŞ
(Geçen sacdan devam)

parasından ne
•Bütün gün beklediler.. Yusııf birkaç sefer kapıcıya yalvaracak oldu, lâkin Arnavut kapıcı her seferinde de terslendi. Ha,lbuki “... bi bı-rahsa yâni, üst baş&ıdaıı,, korkuları yoktu. “... hemşerimiz del mi? O da bizcilcyin köylü.. Nasıl ossa halımıza acır!,,
Hele birinde Kulaksızların Yusuf öyle yalvardı ki; “Kulun olanı evendi.,, dedi, “yolunda öleni!., dedi, “dabannanyın altını öpeın.,, dedi, Arnavutun ellerine sarıldı, birini bırakıp birini öptü nafile.. Her seferinde de kovuldu, sümsüktendi, tekme yedi.. Sonunda çajesîz, top ağacın altına, ne yapacaklarını “m;zâkere,,ye oturdular.
Köse Haşan;
— Burda yatarık... Han kurtuluruk. dedi.
Gece inince üç arkadaş, fabrika kapısına en uzak top ağaçlardan birinin ajtına bağdaş dular, torbalarından ekmek; lor peyniri çı-_„rıp karınlarını doyurdular. Sonra bol bol ci-gara içtiler, arada, aydınlık gökte birbirini ko-valıyarak geçen kirli bulutlara • baka baka, köy tekerlemeleri “çektiler,, hattâ pehlivan Ali u-faktan ufaktan şarkı bile söyledi..
Gece yarısında fabrika paydos edip te işe girip çıkan larm gürültülü kalabalığı çekilince ortalık birdenbire sessizleşti. Üç arkadaş beyaz torbalarını yastık yaparak oracığa kıvrılı kıvrı-lıver diler.... .
Sabaha karşı kuvvetli bir (yağmurla uyan-Yağmur öyle iniyordu ki... Yusuf, çâ-
L
— Şu kayfiye girek bari! dedi.
Ortalık ışıyana kadar yağmur hiç durmadan yağdı. Etrafı sel sele verdikten sonra hava siyah bulutlardan sıyrıldı, güneş doğdu, sokakta yalın ayaklı çocuklar peydalındı.
• •
Uç arkadaş çaylarını içip, çayhane man-galinin marsık tüten ateşinde ıslak üstbaşlarmı ı ne yapacaklarını “mizakere,, ederlerden, yanıbaşlarında çok sarı > .;zlü, elleri damaı-lı damarlı ufacık bir ihtiyar, konuşulandan «İmliyor, arada acı acı gülümsüyordu.
Bir ara Kulaksızların Yusuf, pehlivan Aliyi dürttü, ihtiyara duyurmadan;
— Beri gel lan... dedi. Derd illet âbi. Pehlivan Ali sandalyesini beriye çekti. Ü-facık ihtiyar, kendisinden uzaklaşan bu güçlü kuvvetli

dılar.. resiz:
(■utup
en yaı
korkma 1
Uç
adama kahıflı kahırlı baktıktan sonra: Ne kaçtın oğul, dedi, illetini bılaşmaz,
arkadaş ufacık ihtiyara suçlu suçlu
baktılar.. İhtiyar içini çekti:
— Eh... dedi, fabrika bu... Girin de görün... Bu illeti babamın evinden getirmedim amma, ne fayda...
Berikiler ufacık ihtiyarın “pâlike adamı,, olduğunu anlamışlardı. O’ndan “pâlike dilini,, öğrenmek çin konuşma kapısı acılar.
Ufacık ihtiyar:
— Bu dini boklu fabrikaya on altı sene emek verdim on altı... dedi. Bak, ne ağzımda diş kaldı, ne başımda kıl... Gunlarda din, iman, Allah korkusu ne arama— İşlediller işiedüler,
I
£
iıc yaramadın mı yallah kapı dışarı...
Sonra hayatını anlattı; On sekiz sene evvel Karaman’ın bilmem hangi köyünden kalkıp gelmiş... ilk zamanlar, “Odun yardıraaan,, diye sokak sokak dolaşır, odunları yarılacakların odunlarını yararmış. Sonra gaz yağı satmış. Derken yolu fabrikaya düşmüş. Otuz altı çırçırı olan bir çırçır fabrikasında “Sulu kozacı,, lık yapmış, bu fabrikaya... İptida iplikâne, iplikânede “Kes-kesci,, dedikleri masuracılık, sonra Banko’lar, ordarı dokumâne... üç ay evveline kadar dokumalardaymış. Sonunda “Allah dost başından nag hh
yeneye varmış, muayenede doktor: verem var, çalşamazsın... İşi derhal tirahat et, kendin iyi bak!,, demiş.
Ufacık ihtiyar şöyle devam etti:
— A dinsiz, imansız herif... Ben de
liyorum bende verem var var a, biz a maliye' kısmı, gün kazanır gün yerik. Bana çalışma, diyor Haldan, efkârdan alınamaz nıazsam kimin bokunu yerim... Kim çıkarır da
Ufacık ihtiyar omuz silkti:
— Kulağasma... dedi, bunnar hemşeri ne tanımaz... Bunnara iş gördürecek adanı lâzım. Güçlü, kuvvetli misin, elin, kolun sağlam mı, get ustalara. Ustalar şöyle depeden ağrı bir bakar, boş yer varsa seni ahr, yoksa koyuverir... Deha, fabrikanın önü tekmil işsiz dolu...
Uzun uzun öksürdü. Yere kocaman bir balgam çıkarıp ağzını koluyla sildikten sonra:

i
(Devamı var)
Serbest Nazmın Hususiyetleri

bu illeti kapmış. Bir gün doktora mua-sende is-
4(
• •
bırak,
bi-
f
imansızlar, çalış-
müstezatlı »şekliyle


kuruş verir?
Kulaksızların Yusuf sordu:
— Çetin mi iş?
İhtiyar başçıı salladı:
— Girin de görün işi... On iki saat ayak üstü... Adamın 'ilikleri sızlar dinime'imanıma. Uykusuzluk da bir yandan... Adanı serseme döner... İşten bir çıkıp, yatağa da süylçjbir uzandın mı, bellerin cesedinden canın çıkıyor, ne konuşmak ister canın, ne yimek... Uykuya ba-yılıverirsin...
Bütün hunter. işin • zorluğu, üç nrkudn'on kulağına girmiyordu. r Köse liasun; .
— Oazaııcı bol mu bâli? diye sordu.
— Ne gezer... Eşşek gibi çalışırsın, at • - ezsin.. Komparatif -koop^atif-
der keser, süpür -spor- parası der keserler, vergi
• • keserler... Ust üste elinde üç, dört lira kalır kalmaz...
Kulaksızların Yusuf, Köse Hasnn’la, pehlivan Aliye baktı, baKiştılar. “üç Sert lire! •$Paha ne ççsuıı? Şeher^uşâ cip (jj^rnıazımış!,, ■*(4ibilerden düşünmüşlerdi... Onlarııf-Arda bütün kış -kar bâzan Mayısa kadar kalamazdı- yad “kahve götîi beklerler;, yahut evden İçıknıazlaı-di. İş olsa, yal₺n büyufejköylere oduna, kazmaya nc- gitseleı^ pek pek“otıız kıık kuruş gündelik atabilirlerdi. O da h er zaman'öteğil.
Yazınsa herkesin iyi kötü biraz “buğda,, sı, arpası olur, herkes kendi işini kendi görür, hiç ekini olmayanlarsa çokça olanlara' yardım eder, ekini yardımlaşa biçer, emeklerine karşılık “buğda,, alırlardı Onun için, üç, dört lirayı duyunca gözleri parladı.
Kulaksızların Yusuf asıl öğrenmek istediğini sordu;
— Öyle mi? dedi, buranın sâbı bizim hem-şeıimiz. Köyjlümüz deel a, bizim Nasıl görebilirik ola?

c
sancaktan...
(Baş tarafı 5 inci sahif ede) t
bekleri„ni yazmış ve arkadaşlarına okumuştur. O sıralarda. Nâzım 19-20 yaşlarında idi. (Nâzım 1901 doğumludur) Rus-çayı henüz bilmiyordu. Maamafih Nâzımın nazmiyle Mayakovsky’nin nazmı arasında da fark vardır. Mayakovsky’yi Rusçadaıı okuyanlar görürler ki. bu şair bir nevi Rus aruzunun müfrit bir
yazmıştır. Nâzımda bu aşırı müstezadlı a-ruz yoktur. Sonra muhteva bakımından da iki büyük şair arasında fark vardır. Mayakovsky’nin —Galiba 930 da— intihar etmesi onun ferdiyetçiliğini, Nâzım Hikmetin muhtelif mahkûmiyetlerden sonra 9Ö7 denberi de hâlâ hapishanece olmasına rağmen İstiklâl Savaşı desta-niyle meşgul olması (7) Nâzımın cemiyet-ci ve icTealist olduğunu açıkça gösterir.
Nâzımın şiir tekniğini izah etmek isteyenler, onda çok defa formüller aramağa kalkmışlardır. Fakat Nâzımı serbest nâzım, serbest veain, yahut serbest mik nazım adlarına bağlamak ve en yük şairimizi yeni bir şekil yaratmış rak mütalea etmek hatadır. Zira o,
fikrin. bir idealin adamıdır. Fikrinin ve idealinin gerektirdiği derinlikte bir şiir yazarken o havacı uygun bir şekil yara-
rit-bii-ola-bir

r

9
Eizee Nâzım Hikmet muztarip dünya-' nın hasret çektiği en büyük şairler çapında memleketimizin en şerefli ve kahraman şairidir.
Gelecek yazımızda Nâzımın açtığı yolda yürüyenlerin edebiyatımızla getirdiği havayı mü'talea edeceğiz.
(7) Bu meşguliyetini İsmail Habib Se-vük’ün Edebî bilgilerinden anlıyoruz. O kitapta son şeklini almadığını tahmin ettiğimiz ve şairden müsaade alınmadan neşredilmiş bazı noksan parçalar vardır.
11
[U
GERÇEK
Gündelik Siyasî Sabah GAZETESİ

*
Haftalık Kültür ve Aktüalite Dergisi

ÖNCE EKMEKLER BOZULDU
Oktay AKBAL
HİKÂYELER

lsviçrede taraftarları
hükümdarlar bu hare-ama inkişafta
I
ölümünden
(•

Avrupada Halk Hareketleri
(Baş tarafı sahif(e 3 de)
etti; köylülerrden binlerce kişi tel'ef oldu. Bu arada Muııster de ele geçirilerek başı kesildi. İhtilâl böyleCe bastırılmış oldu, a-ma mezheb ölmemişti, A
ması reislerinin ölmesinden sonra bile birbirlerine yardımdan geri durmuyorlardı. Avusturyada, vardı ve bir gün o el; ki saadeti elde ede
ceklerine inanıyorlardı. Felemenkte, Ren sahillerinde, Bohemyada, Silezyada, Le-lıistanda Aııabatist merkezleri teessüs etmişti. Strazburg bidayette mezhebin “Ku-düsü„ sayılıyordu.
JDerebeyler,
keti tenkilden geri durmuyorlardı; Anabatistî’erde bütün sürat ile
i devam ediyordu., Mü -tefin yedi sene isonra yapılan belediye intiha
bında tarikatın en m «hur reislerinden
«Jft 4‘ ikisi, belediye reisliğine intihap ediliyordu. Her tarafa davet&eler görj^erilferek binlerce *h'iiTk koşuyordu. Bilhassa kayıtsız şartsız bir hürriyet; havası içinde yaşamak başlıca emeli miydi. Yohan Matist isminde biri hükümdar oldu, müşterek em lâki idare için hâkimler intihap olundu. Şehirde büyük aşhaneler kurularak, her ailenin yemeği buradan temin olundu.
Anabatist saltan atıl
ken şehir, başpiskoposun kumandasında bulunan bir ordu tarafından muhasara e-dildi. Yohan Matist bir huruç hareketi esnasında öldü; yerine Yoh an d i Lc.y da 'ismi nete diğer biri hüümdar oldu. Daha hareketli olan bu hükümdar piskoposun or-ft duşunu hezimete uğrattı: ilk kararı her-kes istediği kadar kadını alabilecek ve| istediği zaman boşayabilecekt^
Bu vaziyet karşısında piskopos ordusunu tekrar tensik ederek Hbu harekete saldırarak şehri zabtotti; vS reisleri öldürüldü. Bu suretle Almanyada 1470 y lında Mezheb Ve hak dâvalarile başlıyan ve sonra komünistliğe müncer olan bu hareketler asilzadelerin tazyiki karşısında 1534 de bastırılmış oldu.
Fakat bastırıldığı Zannedilen bu hareketten üç sene sonra Felemenk’de Yoha Keli Vilhemsin isminde bir kunduracı Aııabatist bayrağını açtı. Hareketleri komünizme kadar gitti; faikat o da Feodalizmin tazyiki karşısında eridi.

hal
(Baş tarafı sayfa 10 da)
lanları toparlayıp içeri attık. Her ne olursa olsun bu yıl aç oğlu açtık..
I A W *
Baktım, bizim Abbas Ağa sözü uzatacak; Ben bir şey sordum. O kırk dereden su getiriyor.
— Olur, Abbas Ağa dedim, onlar hemen hepimizin başından gezen şeyler ...
• • rp
münasebeti
— Ah dım! dedi, ğinden pişman o muş gibi konuştu: •
— Ah şu dağları kendim yaratsay-Elini dizimi ııüstüne koyarak sözümü kes- dım! dedi.
ti:
— Yok, yok dedi, herkesin başından geçen şey, hi geçmemiş sayılır. Hele böylesi gözü kör olsun her zaman bazı insanların başından geçer. Mademki acele ediyorsun anlatıvereyim: başka köyleri pek bilmem ama bu yı bizim köyde kıtlık yaman oldu.. Kış sonlarına doğru çok evlerde boz ekmteğin adı unutulmaya başlandı. Evinde erkeği olanlar, gidip şu köyden, bu köyden bir şeyler bulup getiriyorlardı a-ma, erkeksizler çekiyordu cefayı. Neyse, sözü uzatır:;y;ilım, Hasan'ııı kör ihtiyar anası, üç çocuğu, ve avradı, dört-beş gün hiçbir şey yeırıed^ uç durmuşlar. Sonra gelinin aklına Halil Efendilere gidip ne pahasına olursa olsun açiıkıtaıı sirsır sızlanan çocuklar için bir avuç birsev istemek selmiş Ye .4



İma,, geldiği ^ibi d& yapmış.
Halil Efendinin oğlunu bilirsin, sürtüğün biridir. Avrada ne dese beğenirsin?
gömleğinin içine sokarak, hatır hatır kaşındı. Etrafına bakındı. Ağzını kulağıma yaklaştırarak:
Beıjiade bpr oj, demiş. Sonra yiı# durdu. Yüzüme bkkt^D ediğin i li anlaşil-mam^sincfiaifckorkmus olacak ki. daha acık Bbll.
mamasında» korkmuş olacak
I *
konu jtu:
Gelinden islemiş, dedi. Bu elin nikâhlısına «öylensek söz mü? Toy Egelin,

•n kah sına .söylenecek söz mü? Toy, gelin,
Vî-ft kapıyı çıkmış dışarı. Ağ-
lıyarak eve. gelmiş. Çocukların arasına
çekilip oturmuş. Oturmuş ama, aç çocukların sızlanışı, Halil Efendinin oğlunun
Bu harblendeıı insanlık ne kazandı? diye bir sual sorulacak olsa, yavaşta olsa, daima ileriye gidilmiştir. işte harb sonu Avrupasmda husule gelen halk hareketleri, bu tarihî zenginliklerin inkişafı neticesidir.
Behçet ATILGAN
sözü, geliııceğizin içine işledikçe işlemiş. 1-çerden urganı almış, çocukların üstüne kapıyı kilitlemiş ve ahıra giderek kendisini asmış...
İçini çekti. Yumruklarını sıktı. Göz-^^ğlanna dikti. Ve hiç bir yokken: ,
şu dağları kendim yaratsay-Gözlerini yere dikti. Söyledi-
•ürün. Allah kimseyi hü-
• (
— İşte dedi. bizi buraya getirmelerinin sebebi. Şiir di karakol kumandanı bu işi kimin yaptığım arıyor, bulup ta mah-dnrdu: M
— Biz bun ırı tabiî kendi aramızda konuştuk, hükümete karşı Halil Efendinin oğlunun hal:kında böyle söylenmez. O zaman i.ş’rı gücün yoksa aç, susuz mahkeme mahkeme
küme! kapısına düşürmesin!
• ♦ •
♦ ♦
Gök şi Metle ı iliydi. Ve lıemtm peşinden başparmak’ İbiiyü kİ öğünde dolular dökülmeğe başladı. Karakolun önünde toplanan köylülerin arasından okkalı bir küfür savruldu.
Akşama doğru güneş, Elbaşı bucağının üstünden boynunu uzattı ve bize güldü... 1 ; I
Ali DÜNDAR



abasının çiftliği
(Baş tarafı sahîfe 6 da)
ne feryaıt, çığlık... Aralanan kâğıttan zuhur eden manzara dinleyicileri bir anda seyirci durumiünn soktu. Birisi: “İnsaf e-din dostlar inşıpn şu kadar bin tonluk bir ağırlıkla merkezi arza doğru çekilir de jağrı duyup feryat etmez mi?, ,diye yük-•ekçe bir sesle söylenince hatip kendine geldi, vaziyeti kavradı ve:
— Bti memleketi mülkiyete hürmet beslemiyen komünistlerden temizlemenin sırası geldi, diye bağırdı. Fakat artık sanı» in yoktu, herkes müşahitti!
Müessifti:
• Esat Adil Miistecaıplıoglu imtiyaz sahibi ve neşriyat müdürü: Hassan Tanrıkut
Muhabere adresi: P. K. 519 İstanbul
Abone: Seneliği 800, Altı aylığı 400, ___________üç aylığı 200 Kırf. ___________
Batıldı®» yer; STAD MATBAASI
2